بلوغ صنعت نفت ایران در برهه ای نمود یافت که انتفاع برداشت از میادین هیدروکربوری کشور به خلق ارزش اقتصادی خالص مبدل شد و این مهم تنها وقتی رنگ تحقق به خود گرفت که صنعت پالایش نفت و فرآورده ،در پیکره صنایع کشورجایگاهی ویژه پیدا کرد.

نفت ماده ای بود که از آن انواع و اقسام مشتقات بدست می آمد و از این رهگذر، صنعت نفت ایران می توانست به راحتی از دام خام فروشی بگریزد و ارزش افزوده چندین برابری خلق کند.

با همین رویکرد صنعت پالایش نفت و انتقال و توزیع و صادرات با همه آنچه در توان داشت تلاش کرد مولفه توسعه را در راس اقدامات خود قرار دهد و این نعمت خدادادی کشور را به ثروت تبدیل کند.

در سال های پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی، صنعت پالایش و پخش فرآورده های نفتی هویتی قوام یافته پیدا کرد تا مدیریت این بخش از صنعت نفت،اهداف ترسیم شده را ممکن سازد.

بر این اساس شركت ملي پالايش و پخش فراورده‌هاي نفتي ايران در اسفندماه سال1370 براساس اصل تفكيك فعاليت‌هاي بالادستي (اكتشاف و توليد نفت خام و گاز) از پايين دستي (انتقال نفت خام و فرآورده، پالايش، صادرات، واردات و توزيع فراورده‌هاي نفتي) در وزارت نفت تاسيس و فعاليت هاي رسمي آن از سال 1371 آغاز شد.

این شرکت به عنوان يكي از چهار شركت اصلي وزارت نفت، راهبري و نظارت بر فعاليت‌ شركت‌هاي فرعي شامل شركت ملي پخش فرآورده‌هاي نفتي ايران، شركت خطوط لوله و مخابرات نفت ايران، شركت پالايش نفت آبادان، شركت پالايش نفت امام خميني(ره) شازند اراك، شركت ملي مهندسي و ساختمان نفت ايران و شركت توسعه صنايع پالايش را برعهده گرفت. ماموريت‌هاي شركت ملي پالايش و پخش به سه نظام توليد، انتقال و توزيع (به عنوان حلقه‌هاي زنجيره ارزش فعاليت‌هاي پائين دستي) تقسيم شد. علاوه بر سه نظام ذكر شده، مسئوليت ارائه خدمات مهندسي و مخابرات به شركتهاي زنجيره تامين نیز بر عهده این شرکت گذاشته شد.

اینک با گذشت چهل سال از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ایران، صنعت پالایش و پخش کشور به اتکا توان و ظرفیت های داخلی، توسعه وپیشرفت خود را مرهون مدیریت توانمند و خلاقانه ای است که در سال های اخیر نگاه به چشم اندازهای آینده را مدنظر قرار داده است.

نگاهی به عملکرد و برنامه های در دست اجرا این شرکت بیانگر این نکته است که صنعت پالایش نفت کشور هرگز مرعوب اقدامات تحریمی نشده است.

هم اینک در آستانه چهلمین سالروز پیروزی انقلاب اسلامی بیش از 20 طرح شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران با ارزش تقریبی 35 هزار میلیارد ریال و 861 میلیون یورو دریوم الله دهه فجر امسال به بهره برداری می رسد.

طرح افزایش ظرفیت تولید و ارتقای کیفیت بنزین پالایشگاه بندرعباس، گوگرد زدایی از نفت‌گاز پالایشگاه تبریز، تامین آب مصرفی مورد نیاز پالایشگاه آبادان از رودخانه بهمنشیر و همچنین طرح ساماندهی بندر صادراتی ماهشهر بخشی از مهمترین طرح های آماه بهره برداری در دهه فجر امسال است.

از دیگر طرح های آماده بهره برداری و مهم این شرکت در دهه فجر می توان به احداث خط لوله 20 اینچ نایین/کاشان/ری و احداث خط لوله آبادان /اهواز/اراک/تهران و پروژه تقطیر سوم و گاز مایع پالایشگاه اصفهان اشاره کرد.

در این گزارش به جزئیات برخی از این طرح ها اشاره شده است که بررسی جزء به جزء آن خالی از لطف نیست:

بهره برداری از فاز سوم پالایشگاه ستاره خلیج فارس

با بهره برداری از فاز سوم پالایشگاه ستاره خلیج فارس، 12 میلیون لیتر به میزان تولیدات بنزین یورو5 کشور افزوده می شود.

از دیگر دستاوردهای بهره برداری از این پروژه مهم و استراتژیک این طرح می توان به افزایش 1.1 میلیون لیتر نفت سفید، 4 میلیون لیتر نفت‌گاز و 840 متر مکعب گاز مایع اشاره کرد.

احداث خط لوله 20 اینچ نایین/کاشان/ری

پروژه احداث خط لوله 20 اینچ نایین/کاشان/ری به منظور توسعه 400 کیلومتری خطوط لوله انتقال فرآورده‌های نفتی با بهره گیری از 400 نیروی انسانی در سال 1391 شروع شد.

افزایش ظرفیت انتقال فرآورده های نفتی به میزان150 هزار بشکه در روز به قطر 20 اینچ و به طول 430 کیلومتر به منظور انتقال فرآورده های تولیدی پالایشگاه های نفت بندرعباس، ستاره خلیج فارس و فرآورده‌های وارداتی به میزان 200 هزار بشکه در هر روز کاری به تهران و شهرهای مسیر و مناطق شمالی کشور از مهمترین دستاوردهای این طرح است.

افزایش 40 میلیون تنی ظرفیت صادراتی - بندری کشور

طرح ساماندهی بندرصادراتی ماهشهر یکی از مهمترین طرح هایی است که در دهه فجر به بهره برداری می رسد.

این طرح به منظور افزایش 40 میلیون تنی ظرفیت صادراتی بندری کشور تعریف و از سال 1386 با بهره‌گیری از 600 نیروی انسانی آغاز به کار کرد.

پروژه یاد شده با هدف بازسازی و نوسازی تأسيسات موجود در بندر صادراتی ماهشهردر ‏چارچوب‎ ‎ضوابط و استانداردهای قابل قبول ترمينال های جهانی به ‏منظور بهره گيری از اين بندر‎ ‎استثنايی جهت واردات بنزين، MTBE و گازوئيل و صادرات نفت كوره، نفت سفيد، ميعانات گازي، گازوئيل، بنزين و .... تعریف شده است.

لايروبي و قابليت پهلودهي كشتي هاي 80 هزار تني، ايجاد تسهيلات سوخت گيري كشتي ها (BUNKERING) بازسازي شش اسكله موجود و تجهيز اسكله هاي جديد به سيستم‌هاي كنترل پيشرفته، نوسازي و افزايش ظرفيت مخازن ذخيره، افزايش بازوهاي بارگيري از 32 به 49 عدد و تغيير سيستم house pipe به سيستم هيدروليكي، افزایش ذخیره سازی فرآورده های نفتی به میزان 4 میلیون بشکه، تغيير سيستم اطفای حريق از حالت غير اتوماتيك به سيستم اتوماتيك با آب و فوم و مكانيزه کردن همه سيستم هاي كنترلي نیز، از دیگر اهداف این طرح است.

طرح افزایش ظرفیت تولید و ارتقای کیفیت بنزین پالایشگاه بندرعباس

پروژه مذکور یکی از مهمترین طرح هایی است که با اجرای آن گامی موثر در جهت خودکفایی کشور در تولید بنزین برداشته می شود.

این طرح شامل پروژه های واحد تصفیه هیدروژنی نفت‌گاز(گوگرد زدايي از نفت‌گاز)، واحد تصفیه نفتای سبک (LNHT)، واحد Isomerization، واحد تصفیه گاز ترش با آمین، واحد تصفیه آب ترش، واحد بازیافت گوگرد، احداث 17 دستگاه مخزن استوانه ای و کروی ذخیره سازی مواد نفتی، واحد دانه بندی گوگرد، واحد تولید آب شیرین از دریا، واحد تولید ازت صنعتی، واحد تولید برق با استفاده از توربین گازی و واحدهای جانبی (یوتیلیتی و (Off-Site است که از سال 1386 آغاز و واحدهای مختلف آن به تدریج افتتاح و در دهه فجر امسال نیز به بهره برداری کامل می رسد.

بر اساس این گزارش هزینه اجرای این طرح 11 هزار و 85 میلیون ریال و 313 میلیون یورو اعلام شده است.

بهره برداری از 2 طرح در پالایشگاه اصفهان

پروژه‌های تقطیر سوم، گاز مایع و همچنین تصفیه خانه ایستگاه پمپاز پالایشگاه اصفهان در دهه فجر به بهره‌برداری می رسد.

احداث واحد تقطير120 هزار بشكه‌اي و همچنين احداث واحد LPG، ضمن تأمين كسري خوراك واحدهاي بنزين‌سازي، تثبيت ظرفيت پالايشگاه به ميزان360 هزار بشكه در روز را به ‏همراه خواهد داشت.

پروژه تصفیه خانه ایستگاه پمپاز این پالایشگاه نیز به منظور صرفه جویی 150 متر مکعب آب در ساعت و تامین آب شرب 18 هزار نفر از سال 1395 آغاز شده است.

گوگرد‌زدایی از نفت‌گاز پالایشگاه تبریز

پروژه گوگردزدایی از نفت‌گاز پالایشگاه تبریز یکی دیگر از طرح های مهمی است که به منظور کیفی سازی و کاهش آلاینده های زیست محیطی از اسفند ماه سال 93 آغاز شده است.

با اجرای این طرح روزانه 30 هزار بشکه نفت‌گاز با استاندارد یورو4 و 5 در پالایشگاه تبریز تولید می شود.

جلوگیری از تردد 2000 تانکر حمل فرآورده

پروژه احداث خط لوله آبادان/اهواز/اراک/تهران به منظور انتقال روزانه 240 هزار بشکه فرآورده های نفتی شامل بنزین، گازوییل و نفت سفید تولیدی پالایشگاه های آبادان، اراک و کرمانشاه جهت مصارف شهرهای مرکزی کشور از سال 1389 آغاز شد.

با اجرای این طرح، از تردد حداقل 2000 تانکر حمل فرآورده های در روز، در مسیر آبادان – اهواز جلوگیری می شود.

این پروژه در قالب دو طرح شامل احداث خط لوله جدید آبادان به اهواز به قطر 26 اینچ و به طول تقریبی 135 کیلومتر و احداث خط لوله جدید اراک به ری به قطر 26 اینچ و به طول تقریبی 290 کیلومتر و با بهره‌گیری از 150 نفر نیروی انسانی از سال 1389 آغاز شده که در دهه فجر امسال به بهره برداری می رسد.

آخرین طرح های توسعه ای در شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران در حالی به تحقق می رسد که همه فشارهای ناشی از تحریم های ظالمانه خارجی ارکان نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران را نشانه رفته است.اما عملکرد این صنعت در دوران جدید نشان داده است حنای تحریم ها بی رنگ است و متخصصان داخلی جهد و جدیت خود را متوجه تحقق اهداف توسعه ای خود کرده اند و در این راه از هیچ کوششی فروگذار نمی کنند.بی قراری قلب تپنده صنعت پالایش و پخش اینک شاهرگ های اقتصادی کشور را سیراب می سازد تا از این رهگذر رفاه و آسایش مردم را تضمین کند.