هرچند که این سلاح طراحی قدرتمندی داشت، اما با چندین مشکل مختلف نیز مواجه بود. برای مثال تعداد زیادی از قطعات پلاستیکی آن به راحتی می شکستند به همین دلیل تغییراتی در آن مدنظر کمپانی تولیدکننده قرار گرفت.

عصرایران؛ مجله تصویری سلاح- فاماس یک تفنگ تهاجمی بولپاپ (گونه ای از جنگ افزارهای گرم که در آنها گلنگدن و خشاب در قسمت پشتی ماشه و نزدیکه به چهره تیرانداز قرار دارند) به شمار می رود که توسط کارخانه اسلحه سازی سنت اتین واقع در شهری به همین نام در جنوب شرقی فرانسه توسعه یافته و تولید شده است. طراحی بولپاپ این محصول نظامی، اجازه کاهش طول سلاح و به دنبال آن کاهش وزن بدون نیاز به کاستن از طول لوله را فراهم کرده است. لازم به ذکر است که کارخانه سنت اتین هم اکنون بخشی از گروه دولتی نکستر محسوب می شود. فاماس پس از خدمت طولانی به عنوان تفنگ تهاجمی رسمی ارتش فرانسه، توسط تفنگ جنگی خودکار هکلر و کخ HK416 جایگزین شد. با این حال فاماس همچنان هم به واسطه نواخت آتش قابل توجه خود که معادل 1100 گلوله در دقیقه است، شهرت بالایی دارد.

هکلر و کخ HK416

فاماس

طراحی و توسعه

نخستین تفنگ های بولپاپ فرانسوی بین سال های 1946 و 1950 توسعه یافتند. از آن جایی که فرانسه در این دوره درگیر اولین جنگ هندوچین بود، بودجه های تحقیقاتی برای تولید نسل جدیدی از تسلیحات نظامی تا جای امکان محدود شد و اولویت به مدرن سازی سلاح های فعال موجود اختصاص یافت. با این حال حدودا 40 قبضه پروتوتایپ از تفنگ های تهاجمی کالیبر 7.62×51 mm ناتو از سال 1952 الی 1962 طراحی شد. در این میان نام آشنای فاماس تایپ 62 نیز به چشم می خورد. البته تصمیم آمریکا برای استفاده از تفنگ M16 با کارتریج 5.56×45 mm موجب شد تا فرانسوی ها باری دیگر به رویکرد خود فکر کنند و در نتیجه تایپ 62 هیچگاه نتوانست خدمت نظامی خود را آغاز کند.

فاماس تایپ 62

M16

در نهایت پروژه فاماس به دنبال تلاش های فرانسه برای معرفی یک سلاح بومی بر اساس استانداردهای مد نظر ناتو، در سال 1967 کلید خورد. نخستین پروتوتایپ از این تفنگ نیز در سال 1971 تکمیل شد و ارتش این کشور در سال 1972 روند بررسی و آزمایش سلاح را آغاز کرد. گفته می شود که در اواخر سال 1978 رسما خدمت نظامی فاماس به ارتش فرانسه رقم خورده است. پس از انتخاب این تفنگ تهاجمی به عنوان نمونه استاندارد ارتش، حدودا 400،000 قبضه فاماس F1 توسط کمپانی اسلحه سازی نام برده در ابتدای بحث تولید شد. هرچند که این تفنگ طراحی قدرتمندی داشت، اما با چندین مشکل مختلف نیز مواجه بود. برای مثال تعداد زیادی از قطعات پلاستیکی آن به راحتی می شکستند. فاماس همچنین ناسازگاری های متعددی را در بخش خشاب نشان می داد که یا به علت روند بی کیفیت ساخت بودند و یا در اثر عدم استفاده صحیح. این سلاح به گونه ای طراحی شد که بتواند با استفاده از خشاب های یکبار مصرف کار کند. اما محدودیت بودجه ارتش فرانسه در آن زمان، سربازان را وادار به چندین بار استفاده از خشاب ها کرده بود. به دنبال این کار، فاماس گاها نیازمند رسیدگی سریع می شد. بدین ترتیب کمپانی تصمیم گرفت که اقدام به ساخت یک سری خشاب با دوام کند که قادر به کاهش مشکلات نام برده باشند. پس از طراحی و تولید F1، نسخه جدیدتری از فاماس تحت عنوان G1 معرفی شد که شامل اصلاحاتی جزئی بود. با وجود این تغییرات، G1 تنها در قالب یک طرح مفهومی باقی ماند و هیچگاه به مرحله تولید انبوه نرسید.

فاماس F1

در سال 1994، فاماس G2 پا به عرصه رقابت گذاشت. هدف از توسعه این سلاح هماهنگی با خشاب های استاندارد ناتو و همچنین استفاده از لوله باریکتر برای شلیک دقیق مهمات 55 گرمی قدیمی با کالیبر 5.56 mm و همینطور مهمات استاندارد جدید ناتو با وزن 62 گرم و کالیبر مشابه بوده است. لازم به ذکر است که نیروی دریایی فرانسه در سال 1995 این مدل را به عنوان یکی از تسلیحات اصلی خود خریداری کرد. در مقابل ارتش این کشور از خرید G2 امتناع کرد و ترجیح داد که از همان فاماس F1 به عنوان سلاح اولیه خود استفاده کند.

فاماس G2

از جمله دیگر مدل های طراحی شده از فاماس می توان به فاماس پیاده نظام و MAS .223 نیز اشاره کرد. فاماس پیاده نظام در قالب یک نسخه بهبود یافته از فاماس F1 معرفی شد که امکان استفاده راحت تر از دوربین های جنگی را فراهم ساخته بود. تاریخچه MAS .223 هم به واردات تعداد محدودی از تفنگ های نیمه خودکار فاماس به آمریکا باز می گردد. به علت نرخ فروش پایین، واردات و تولید این نمونه های نیمه خودکار به طور کامل متوقف شد. از این رو فاماس های نیمه خودکار کمیابی که هم اکنون در آمریکا موجود هستند، حدودا 25،000 دلار قیمت دارند و هیچ گونه قطعات اضافی نیز در بازارهای نظامی برای آنها در دسترس نیست.

همانطور که پیش تر نیز اشاره شد، تفنگ های تهاجمی فاماس از نظر مکانیسم عملکردی یک جنگ افزار بولپاپ به شمار می روند. در واقع مهمات آنها در قسمت پشتی ماشه بارگذاری خواهد شد. اصلی ترین ماده به کار رفته در ساخت سری تفنگ های فاماس، فایبرگلاس بوده است. فاماس G2 3.8 کیلوگرم وزن دارد. هر دو نسخه F1 و G2 را نیز می توان به همراه یک دو پایه مخصوص مورد استفاده قرار داد. از نظر مهمات، فاماس به گونه ای طراحی شده است که بیشترین سازگاری ممکن را با گلوله های ویژه فرانسوی 5.56×45 mm دارد. به نظر می رسد جایگذاری مهمات استاندارد ناتو با کالیبر 5.56×45 mm که اغلب توسط ارتش کشورهای دیگر کاربرد خواهند داشت، منجر به ایجاد فشار بیش از اندازه برای این مجموعه و آسیب به قطعات مختلف آن می شود. همچنین به کار گیری مهماتی که به صورت اصولی ساخته نشده اند نیز می تواند باعث رخداد دو جراحت جزئی به ازای هر یک میلیون گلوله شلیک شده از فاماس شود. به همین دلیل ارتش فرانسه استفاده از هر گونه مهمات تولید خارج از کشور را برای تفنگ های تهاجمی فاماس ممنوع کرده است.

فاماس F1 با خشابی به ظرفیت 25 گلوله کار می کند و مناسب ترین مهمات برای آن همان انواع 55 گرمی است. مدل G2 نیز از خشاب های ناتو با ظرفیت 30 گلوله استفاده می کند. این نمونه با هر دو مهمات قدیمی تر 55 گرمی و جدیدتر 62 گرمی سازگار است. اما شاید جالب ترین ویژگی تفنگ های فاماس، قابلیت شلیک انواع نارنجک تفنگی (گلوله ای شبیه آر پی جی که به وسیله تفنگ پرتاب می شود) با وزن حداکثر 500 گرم باشد. از جمله متداول ترین این دسته از مهمات برای فاماس، می توان به نارنجک تفنگی ضد نفر APAV40 و ضد تانک AC58 اشاره کرد.

اصلی ترین اپراتورهای فاماس شامل فرانسه، اندونزی، عراق، لبنان، امارات متحده عربی، سوریه، سنگال و کامرون هستند.