ضرورت تحول رابطه‌ی قوه قضاییه و رسانه‌ها

مسعود بصیری، رییس سازمان بسیج رسانه ‌با بیان اینکه وجود ۱۷ میلیون پرونده در سیستم قضایی در شان کشور ما نیست گفت: قوه قضاییه در دوره‌ی جدید باید با اولویت بندی مشکلات درونی خود برای هرکدام از برنامه‌ها زمان‌بندی تعیین کرده و چالش‌های خود را در یک بازه‌ی زمانی مشخص تنزل دهد.

بصیری در گفت‌وگو با انصاف نیوز درباره‌ی اینکه اولویت‌های رییس جدید قوه قضاییه برای بهبود شرایط‌ این قوه چه باید باشد، گفت: به نظرم مهم‌ترین اقدامی که آقای رییسی می‌تواند انجام دهد این است که ساختار تشکیلاتی قوه قضاییه را در حوزه‌ی سخت‌افزاری و نرم‌افزاری بازسازی کند؛ یعنی حتما باید وضعیت ساختمان‌ها و تجهیزات فنی قوه قضاییه به‌لحاظ کیفی بهبود پیدا کند. در حوزه‌ی قضات باید نیروی جدید جذب شود تا میزان پرونده‌هایی که در اختیار یک قاضی قرار می‌گیرد کاهش پیدا کند. از طرف دیگر باید برای کاهش اطاله‌ی دادرسی فکری جدی شود.

او با اشاره به ۱۷ میلیون پرونده در سیستم قضایی ایران اضافه کرد: این آمار در شان ما نیست، اما باید توجه کرد که دلیل تعداد زیاد پرونده‌ها اختلافات زیاد میان مردم یا ناکارآمدی قوه نیست، بلکه مهم‌ترین علت‎اش سامان‌دهی نامناسب و قوانین دست و پاگیر و یا قوانین غیرکافی برای جلوگیری از ورود دعاوی به قوه قضاییه است. در این خصوص باید اختیارات مجامع صنفی، اتحادیه‌ها، شوراهای حل اختلاف و دستگاه‌های مسوول برای اعمال قانون در مواردی که می‌توان پرونده را به قوه ارجاع نداد، افزایش پیدا کند. همانطور که امروزه در همه جای جهان پلیس راهنمایی و رانندگی به عنوان ضابط قضایی حکم صادر کرده و آن را اعمال می‌کند بنابراین ضابطین قضایی در دستگاه‌های دیگر هم باید قوانین شفافی برای برخورد با تخلف داشته باشند. امروز شهرداری‌ها هم خیلی از قوانینی که باید اجرا کنند را طبق قانون اجرا می‌کنند و پرونده به قوه قضاییه ارجاع نمی‌شود. اینکه ما بتوانیم مثلا به نحوی سامان‌دهی کنیم که ورود پرونده به قوه قضاییه کاهش پیدا کند باید از حالت شعار خارج شود، در غیر این‌صورت افزایش تعداد قضات و بهبود لوازم فیزیکی و ساختمان‌ها تنها ورود بیشتر پرونده به قوه را تسهیل می‌کند؛ درواقع مثل یک اتوبان بزرگ است و هرچه عریض‌تر شود رفت‌وآمد ماشین‌ها افزایش پیدا می‌کند. ما باید ورود پرونده به این اتوبان را با استفاده از قوانینی که برای مردم دردسر نشود کاهش دهیم.

از سوی دیگر قوه قضاییه با مشکل جدی نظارت ناکافی یا بازرسی‌های ناکافی در دستگاه‌های اداری و اجرایی مواجه است و همین موضوع باعث بروز تخلف می‌شود؛ یعنی ما باید پیشگیری از جرم را افزایش دهیم تا تخلف کاهش پیدا کند.

بصیری در ادامه با تاکید بر اینکه بسیاری از مشکلات قوه قضاییه به ابتکار در حوزه‌ی مدیریت و برنامه‌ریزی قابل حل است اضافه کرد: البته مسایلی که تاکنون عرض کردم نکات جدیدی نیست و پیش از این هم کارشناسان حوزه‌های مختلف نسبت به آنها تاکید داشته‌اند، اما موضوع اصلی این است که این نکات که همه به آن اذعان دارند باید از حالت شعار خارج شود.

او با بیان اینکه مشکل اصلی قوه قضاییه پول یا ساختمان نیست، اضافه کرد: مشکل اصلی قوه مدیریت و همچنین پیوستگی‌اش با سایر قواست. یعنی قوه قضاییه، مجریه و مقننه باید با یکدیگر بنشینند و مشکل را حل کنند، خیلی از تخلفاتی که در ادارات دستگاه‌های اجرایی انجام می‌شود باید در همان ادارات رسیدگی شود، حکم صادر شود و کار به دستگاه قضایی نکشد. خیلی از جرایمی که در حوزه‌ی شهری و اجتماعی رخ می‌دهد باید در همان حوزه رسیدگی شود و به سرعت خاتمه داده شود.

رییس بسیج رسانه افزود: قوانین باید در قوه مقننه تنقیح شوند، باید قوانین اضافی و دست‌وپاگیر حذف شوند تا وکلا و برخی افراد آشنا به قوانین نتوانند از آنها سواستفاده کنند؛ خیلی بد است که ما در قوانین چک هنوز نتوانستیم یک ثبات لازم را بوجود آوریم که نیازی به وارد شدن مردم به قوه قضاییه نباشد. یا در حوزه‌های دیگری مثل واگذاری خودرو یا کالاهایی که بعضا دچار مشکل هستند، اتحادیه‌ها و صنوف و دستگاه‌های اجرایی باید ورود کنند. این امری روشن است که اگر کسی جنسی را فروخت و آن جنس دچار مشکل بود خود آن دستگاه اجرایی باتوجه به ضوابط و قوانینی که برایش وضع شده باید وارد شود.

بصیری گفت: مسوولان قضایی چون خودشان سال‌هاست که در راهروهای دادگاه‌ها گرفتار پرونده‌ای نبوده‌اند شاید برخی مسایل برایشان ناآشنا باشد. به‌نظرم آقای رییسی باید چند نفر از مسوولان قوه را بدون اینکه بتوانند از روابط و آشنایان‌شان استفاده کنند، در دادگاه‌ها درگیر پرونده‌ای شخصی کند تا متوجه شوند که مردم با چه مشکلاتی مواجه می‌شوند.

وی در ادامه درباره‌ی ارتباط قوه و رسانه‌ها گفت: من خیلی قائل به گسترش کار رسانه‌ای در قوه قضاییه به معنای اینکه ما دائم تخلفات را به خبرنگاران گزارش دهیم و آنها منتشرش کنند نیستم؛ چون در نهایت نگرانی و بار روانی مردم را افزایش می‌دهد. در دادگاه‌ها همیشه جرم و جنایت و تخلف وجود دارد و انتشار بیش از حد آنها مردم را نگران می‌کند. شما در بهترین شرایط هم نمی‌توانید از جرم و جنایت جلوگیری کنید؛ اما این مسایل نافی ارتباط قوه با رسانه‌ها و خبرنگاران نیست. به این شکل که مسوولان قوه قضاییه باید شرایط کشور و دادگاه‌ها و تخلفات را در جلساتی که بعضا ممکن است رسانه‌ای هم نشود برای خبرنگاران توضیح دهد، آنها را نسبت به موضوعات آگاه کند و سطح سواد و دانش رسانه‌ها را نسبت به عملکرد و فعالیت‌های قوه بالا ببرند تا آنها بتوانند تصمیم درست‌تری در انتشار اخبار بگیرند. امروز ما آنقدر پرونده‌ی تخلف با تیتر بزرگ چندهزار میلیارد دلار زده‌ایم که اصلا پرونده‌ی ۳۰۰۰ میلیارد تومانی به فراموشی سپرده شد. حساسیت مردم نسبت به اختلاس‌ها و حتی نسبت به دستگیری‌ها کاهش پیدا ‌کرده است، مردم امروز می‌پرسند که نتیجه‌ی این دستگیری‌ها چه بوده است؟ اگر سلطان سکه و موبایل دستگیر شد، چرا سکه و موبایل ارزان نشد؟!

لذا کار خبری در دستگاه‌ قضایی بسیار حساس و پیچیده است. همان‌طور که یک رایانه در عملکرد خود دچار پیچیدگی‌هایی است، قوه قضاییه هم باید نرم‌افزاری به شدت پیچیده، آگاهانه و علمی در برخورد با رسانه‌ها و ارتباط با آنها داشته باشد، در غیر این‌صورت همین روندی که تاکنون بوده ادامه خواهد یافت؛ سخن گفتن و توضیح دادن برای خبرنگاران خیلی مهم است. من فکر می‌کنم ارتباط قوه با رسانه‌ها خیلی ضعیف بوده؛ نه به لحاظ اطلاع رسانی، چون قوه قضاییه هم روزنامه دارد هم خبرگزاری و سیستم اطلاع رسانی، اما باید خیلی هوشمندانه و علمی‌تر با حوزه‌ی رسانه برخورد شود. حوزه‌ی خبر فقط حوزه‌ی انتشار نیست، حوزه‌ی هدایت درست و آگاه سازی درست هم هست.

رییس بسیج رسانه درباره‌ی لزوم وارد شدن قوه قضاییه به فضاهای فرهنگی، گفت: قوه قضاییه حتما باید به صدا و سیما ورود کند، در سریال‌ها سرمایه‌گذاری کند، مردم را آگاه کند؛ همانطور که پلیس ورود می‌کند و سریال‌های پلیسی می‌سازد قوه قضاییه هم باید سریال‌های قضایی بسازد تا سطح سواد مردم و سطح باورشان نسبت به دستگاه قضا افزایش پیدا کند. بنابراین قوه باید به مسایل فرهنگی اهتمام بیشتری بورزد و سرمایه‌ی بیشتری را به آن اختصاص دهد تا بتواند آگاه‌سازی کند. آگاه‌سازی و فرهنگ‌سازی توام با قوانین است که می‌تواند ورود پرونده‌ها را کاهش دهد، در غیر این صورت تنها انتشار خبر، بنا به تجربه‌ی این سال‌ها به تنهایی کارساز نیست. امروز اطلاعات مخفی و غیرقابل دسترس در هیچ کجای کشور وجود ندارد، اما مساله این است که ما برخورد هوشمندانه‌ای در حوزه‌ی رسانه در قوه قضاییه نداشته‌ایم.

او در پایان اظهار امیدواری کرد: باتوجه به شناختی که از آقای رییسی دارم و با توجه به اینکه ایشان در حوزه‌ی رسانه‌ها خیلی دقت می‌کنند و مشاوران خیلی خوبی تاکنون داشته‌اند، و برخورد متین ایشان در انتخابات هم نشان داد که به دنبال هیجان و به دنبال جریان‌سازی خبری برای نشان دادن خودشان نیستند، در نتیجه به نظرم می‌توانند تحولی در حوزه‌ی رسانه‌ای قوه قضاییه ایجاد کنند.