با تراریخته‌ها چه کنیم؟

مصرف محصولات تراریخته و کشت به این شیوه در سال‌های گذشته حواشی و بحث‌های متعددی به‌همراه داشته است.

استفاده از محصولات تراریخته یکی از مباحث جنجال‌ برانگیزی است به‌طوریکه برخی از مخالفان مصرف محصولات تراریخته، بروز بیماری‌های ژنتیکی در نسل‌های بعد، بروز سرطان و حتی عقیم شدن انسان را به عنوان مضرات تراریخته‌ها مطرح می‌شود.

تینا جعفری عضو هیات علمی علوم تغذیه دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: یکی از کاربردهای مهندسی ژنتیک در کشاورزی، تولید محصول زیاد، مرغوب، مقاوم در برابر آفات و مصرف حداقل آب لازم است، این محصول با چنین ویژگی تراریخته یا GMO نام دارد.

وی ادامه داد: محصولات اصلاح ژنتیک‌شده، به‌ صورت طبیعی استعداد بیان ژن صفتی را دارند، در واقع طی اصلاح ژنتیک، صفتی را در راستای هدف مورد نظر تغییر می‌دهند، به‌عنوان مثال نوعی از دانه‌های روغنی خاصیت تولید روغن را دارند، اگر ژن مربوطه برای افزایش میزان روغن تقویت شود، اصلاح ژنتیک صورت گرفته است اما اگر ژنی وارد محصولی شود که قبلا در آن ماده نبوده که با ورود ژن صفت جدیدی بروز پیدا کند، عمل تراریخته صورت گرفته است، در حقیقت هم اصلاح ژنتیک و هم تراریخته بازی با ژنتیک محصول است.

وی با اشاره به استفاده بیش از ۲۰ سال از محصولات تراریخته در سبد غذایی دنیا، گفت: اگر بخواهیم از لحاظ علمی تاثیر این محصولات را بر سلامت بدن تایید یا رد کنیم، هنوز مدرک معتبری علمی دقیقی در این رابطه وجود ندارد، گروهی از محققان سلامت این محصولات را رد، گروهی تایید و عده‌ای نظری در این رابطه نداده‌اند و رسیدن به یک جواب قطعی نیازمند مطالعات فراتحلیل و تحلیل کلیه نظرات است.

جعفری در ادامه تاکید کرد: نگرانی اصلی استفاده از مواد غذایی تراریخته، امکان تغییر ژنتیک محصول و در نتیجه ایجاد جهش در بدن انسان است، قطعا هنوز زمان مناسبی برای تایید یا رد این محصولات نیست چرا که بیماری‌های نسبت داده شده به محصولات خوراکی تراریخته مانند سرطان‌ها زمان زیادی برای بروز آن‌ها طول می‌کشد و زمان بروز به‌صورت دقیق نمی‌توان علت بیماری را تنها ناشی از استفاده این محصولات دانست.

این عضو هیات علمی دانشگاه تصریح کرد: حوزه استفاده از محصولات تراریخته تنها مربوط به محصولات غذایی نیست بلکه در صنعت، پزشکی و داروسازی از محصولاتی تراریخته نظیر هورمون رشد، انسولین و فاکتور ۸ در درمان بیماران هموفیلی نیز استفاده می‌شود، در واقع افزایش جمعیت و تامین نیازهای زندگی، بشر را ناگزیر به تولید و استفاده از این محصولات کرده است.

جعفری در رابطه با اینکه محصولات تراریخته بیماری‌زا هستند یا خیر، تصریح کرد: از آن‌جا که انتظار تغییر ژنتیک در اثر محصولات تراریخته وجود دارد، قطعا زمان بروز بیماری طولانی مدت است، اما در دنیای امروزه عوامل دیگر از جمله آلودگی هوا، امواج تلفن همراه و ... همگی نقش موثری در بیماری‌های انسان دارند.

این عضو هیات علمی دانشگاه گفت: تا زمان اثبات دقیق و قطعی بیماری‌زا بودن محصولات تراریخته، افراد بایستی مقاومت بدنی خود را افزایش دهند، رسیدن به این مطلوب با مصرف میوه‌ها، سبزی‌ها و ورزش کردن امکان‌پذیر است.

جعفری در ادامه با اشاره به استفاده زیاد روغن در سبد خانوارها و با بیان اینکه بهتر است از روغن‌های بدون برچسب تراریخته و تا حد مقدور از روغن زیتون استفاده شود، گفت: به‌دلیل آلودگی‌های میکروبی، قارچ‌های آفلاتوکسین و فقدان عنصر آنتی اکسیدان، مدت نگهداری روغن‌هایی که در مغازه‌ها و در حضور مشتری گرفته می‌شود، کمتر از چند روز است و اگر بیش از یک هفته نگهداری شوند، به دلیل تولید رادیکال‌های آزاد خطر ابتلا به سرطان افزایش می‌یابد.

وی در ادامه گفت: نگهداری دانه روغنی بایستی در شرایط کارخانه‌ای و بهداشتی صورت گیرد و وجود هرگونه رطوبت سبب تولید مایکوتوکسین و آفلاتوکسین در محصول می‌شود، روغن‌ها در کارخانه با ویتامین ای و آنتی اکسیدان غنی می‌شوند درحالی که طی شرایط تولید سنتی در مغازه‌ها، این تغییرات اعمال نشده که خود سبب پایین آمدن ماندگاری روغن و بروز بیماری است و از آن‌جا که روغن‌های گیاهی به نور و حرارت حساس هستند، بهتر است در بطری‌های تیره نگهداری شوند.