این یک غار عجیب، غریب و خارق العاده نیست، بلکه کرفتو یکی از غارهای طبیعی و دست کند بشر است که در دل خود رمز و رازهایی دارد که هنوز پرده از اسرار بسیاری از این رمز و رازها برداشته نشده است.

این خانه هراکلس است، هرکس در آن وارد شود در امان است! این جمله بر سر در غاری در کردستان حک شده‌است.

کسی نیست که نام هرکول، پهلوان و اسطوره نامدار یونانی را نشنیده باشد و فیلم‌ها و داستان‌هایی راجع به این اسطوره یونانی نشنیده باشد و مدام از خود نپرسیده‌ باشد که آیا هرکول به راستی وجود داشته یا تنها یک قهرمان خیالی بوده است؟

اینجا خانه هراکلس است، غاری در ٧٠ کیلومتری شمال غرب دیواندره واقع در بین رشته‌کوهی آهکی، با ما همراه باشید تا شما را با غاری که هرکول اسطوره یونانی در آن سکونت داشته آشنا کنیم.

بر سر در اتاقی در طبقه سوم این غار کتیبه‌ای به زبان یونانی وجود دارد که در این کتیبه آمده‌است، در اینجا هراکلس سکونت دارد، باشد که پلیدی در آن راه نیابد!

غار کرفتو، همان غاری است که هرکول یونانی در آن سکونت داشته و به آن غار هرکول نیز می‌گویند.

برای دیدن و بازدید از این غار پر رمز و راز باید از دیواندره به سمت سقز حرکت کنید و با رسیدن به سه راهی تکاب، به سمت راست و با در پیش گرفتن تابلوی راه کرفتو مسیر را ادامه دهید تا در نهایت غار در سمت چپ شما نمایان شود.

با رسیدن به غار کرفتو جدای از زیبایی‌های خود غار، طبیعت سرسبز و آسمان آبی این ناحیه یکی از جذابیت‌های زیبای این سفر پر رمز و راز است همچنین نسیم سرد و خنک طبیعت آن روح را به شیوه‌ای ظریف نوازش می‌کند.

با عبور از دو نردبان فلزی و اندکی سنگ نوردی در دهانه غار می‌توان وارد نخستین اتاق دست کنده غار شد و شاهد پنجره‌هایی مشرف به دره و منظره طبیعی دره بود با رسیدن به آخرین اتاق حوضی ساروجی کم عمق و یک آتشدان خودنمایی می‌کند که گویا محلی برای انجام مراسم‌های دینی مردمی بوده که سالیانی بس دور در این غار سکونت داشته‌اند.

طبقه دوم غار بر روی شکافی ساخته شده که دهانه طبیعی غار محسوب می‌شود که دیوارهای دو طرف آن را افقی و به طور منظم سوراخ کرده‌اند.

از طریق یک راهرو ١٠ پله‌ای و یک تنوره ٣ متری در طبقه دوم و با عبور از آن می‌توان به طبقه سوم غار راه یافت.

طبقه سوم غار با ظرافت و دقت خاصی ساخته شده، تمامی درهای غار سنگی و چوبی هستند و ساکنان آن با کندن تنوره‌ و پله‌هایی به جریان آب زیر غار دسترسی داشته‌اند.

به دلیل وجود آب در برخی از قسمت‌های غار، باید سوار بر قایق به سمت قسمت‌های مختلف این غار پر رمز و راز رفت.

تصاویر و نقوش باستانی متعددی از جمله تصویر انسان حیوانات و گیاهانی همانند گوزن، مارال، سوارکار سوار بر اسب و حیواناتی ناشناس بر در و دیوار غار آدمی را مدتی به تفکر وا میدارد.

بخش طبیعی این غار دارای دالان‌های متعدد و کم ارتفاع با گذرگاه‌های صعب‌العبوری است که در انتهای این دالان‌ها آب زیادی وجود دارد و به دلیل فرسایش و رسوبات این بخش به شکل‌های منحنی و کروی و چند بُعدی درآمده که فضا را به فضایی شاعرانه و هنرمندانه تبدیل کرده‌است.

وجود آشپزخانه، دالان‌ها، اتاق‌های متعدد و در و پنجره‌های این غار نشان از سکونت انسان باستان در این غار دارد.

قندیل‌های موجود در این غار خود یکی از زیبایی‌های غار است که فضایی ترسناک اما زیبا را در غار به وجود آورده است.

دیدن منظره طبیعت بکر این منطقه بر فراز غار خود یکی از جذابیت‌های این سفر زیبا است و چشم‌ها را از دیدن این همه زیبایی به وجد می‌آورد.

معماری غار از هوش بالای ساکنان خود در زمانی بس دور حکایت می‌کند، معماری این غار به گونه‌ای طراحی شده که در فصل زمستان گرم و در فصل تابستان بسیار خنک است و همین شرایط مطلوب غار سبب سکونت انسان و استفاده از آن به عنوان دژ دفاعی و پناهگاه بوده‌است.

گفتنی است کرفتو غاری آهکی است که در دوران سوم زمین‌شناسی شکل گرفته است و طبق تحقیقات انجام شده در دوران مزوزوییک در زیر آب بوده و در اواخر این دوران از آب خارج شده است و سابقه سکونت انسان در این غار از دوره سلوکی به بعد یعنی دوران اشکانی، ساسانی و اسلامی تخمین زده شده است.

این غار زیبا به عنوان یکی از آثار ملی در سال ۱۳۱۸ با شماره ۳۳۰ به ثبت رسیده است و هر ساله میزبان مسافران و گردشگرانی از داخل و خارج کشور است.