عصرایران؛ احسان محمدی-سال ۹۶ در یک برنامه ورزشی بحث شخصیت مربیان بزرگ و کاریزمای آنها شد. گفتم که شناخت عموم ما از مربیان بزرگی مانند فرگوسن، آنجلوتی، لیپی، مورینیو، ونگر، کاپلو و ... به تصویرهای تلویزیونی برمی‌گردد. قاب‌های حاشیه مسابقه. در حالیکه حتی گواردیولا هم در لحظاتی پرخاشگر می‌شود و توهین می‌کند. یکی از سرمربیان لیگ برتر که او هم مهمان دیگر برنامه بود حرفم را قطع کرد و گفت که دارم به یک جنتلمن مثل گواردیولا توهین می‌کنم و بهتر است از هواداران او عذرخواهی کنم!

این روزها که فوتبال در سراسر دنیا تعطیل است، چند مستند با موضوع فوتبال دیدم که برای ما علاقه‌مندان فوتبال مصداق «وصف العیش، نصف العیش» است. مستندهایی که روایت‌هایی تقریباً دست اول و بدون سانسور و رودربایستی‌های معمول در فرهنگ ماست. آنجا که پپ گواردیولا و آرسن ونگر در حاشیه دیدار منچسترسیتی و آرسنال درگیر می‌شوند و جنتلمن- فیلسوف فوتبال هم خشمگین به ونگر می‌گوید: شات‌آپ!( خفه شو/دهانت را ببند)

تصاویری مثل این را در پخش زنده‌های فوتبال کمتر می‌بینیم، تمرکز دوربین روی زمین بازی و توپ است و رختکن حریم سلطان! اما در سه مستندی که پیشنهاد می‌کنم ببینید وجه دیگری از زندگی ستاره‌ها را خواهید دید که هم لذت‌بخش است و هم آموزنده. به ویژه برای آنها که دل‌شان برای گزارش‌های عادل فردوسی‌پور تنگ شده است.

1- منچسترسیتی؛ همه یا هیچ

شهر منچستر در انگلستان برای ما همیشه «قرمز» بود، جایی که سرالکس فرگوسن و منچستریونایتد هست، تیم دیگری مگر می‌توانست عرض اندام کند؟ در این مستند خواهید دید که چطور منچسرسیتی تحت نظارت پپ گواردیولا و شیوخ عرب به یک تیم بزرگ، موفق و ترسناک تبدیل شده و دیگر صرفاً یک «همسایه پر سر و صدا» برای یونایتدی‌ها نیست.

دوربین بارها درون رختکن را نشان می دهد، صحبت های گواردیولا، فریادهای او، دلداری دادن بعد از شکست مقابل رقیبان و هوش غافلگیرکننده اش را به نمایش می‌گذارد و نشان می‌دهد بازیکنان فوتبال صرفاً عروسک‌هایی نیستند که پول خوب می‌گیرند و مدام در حال عشق و حال هستند. آنها مصدوم می‌شوند، زیر فشار گریه می‌کنند، در سرمای کُشنده تمرین می‌کنند، گرفتار مشکلات خانوادگی هستند و ...

این مستند هشت قسمتی توسط مانوئل هوگرا فیلمساز اسپانیایی و تحت نظر کمپانی آمازون ساخته و تدوین شده است.

2- دیه‌گو مارادونا

نابغه، شرور، آلوده به مواد مخدر، قهرمان، قربانی، فوق‌ستاره، هرزه، متقلب، صاف و ساده، حامی فقرا، بی‌تعهد، شگفت‌انگیز، رقت‌آور... احتمالاً وقتی مستند مارادونا ساخته آصف کاپادیا را می بینید هر چند دقیقه یکی از این واژه‌ها ذهن شما را قلقلک می دهد که با کدام یک دیه‌گو آرماندو مارادونا را توصیف کنید.

وقتی مثل ماهی از وسط مدافعان لیز می‌خورد و گل می‌زند نمی‌توانید او را تحسین نکنید و وقتی می‌بینید چطور سالها انکار کرد پسری که در ناپل به دنیا آمده به او تعلق دارد، یا مواد مخدر سفارش می‌دهد یا .... نمی‌توانید سرزنش‌اش نکنید!

این مستند با گزارش و روایتگری عادل فردوسی‌پور از آن جهت دیدنی است که کارگردان هم تصاویر تازه و دیده نشده‌ای از زندگی مارادونا را رو کرده و هم یک روایت بدون سوگیری محض ارائه کرده است. او در دام محبوبیت فرازمینی مارادونا نیفتاده و اتفاقاً ابعادی از زندگی‌اش را به نمایش گذاشته که سر راه هر ستاره‌ای وجود دارد.

پیش‌ از این مستند مارادونا به روایت امیر کوستوریتسا را دیده بودم که در آن با «مارادونای فوتبالیست، مارادونای سیاست‌پیشه، مارادونای معتاد» روبرو بودیم اما از حیث تنوع تصاویر و ضرباهنگ مستند آصف کاپادیا برای دو ساعت شما را از کرونا و شر و شور دنیا رها می‌کند!

3- روز بازی

عادل فردوسی‌پور گرچه شیفته لیورپول است اما همیشه بازی‌های بارسلونا را با هیجان گزارش می‌کند. جمله مشهور «چیه این فوتبال اصلاً؟! مگه میشه فوتبال این همه قشنگ باشه؟ تمام تن من داره می لرزه!» بعد از گل ششم بارسلونا به پاریسن ژرمن در خاطره‌ها مانده است.

در مستند «بارسلونا؛ روز بازی» او باز هم با همان هیجان و عشق همیشگی‌اش به فوتبال لحظاتی از فصل 19-2018 باشگاه بارسلونا را روایت می‌کند. این کار که توسط یک تیم حرفه‌ای دوبله شده در هشت قسمت و تا 15 فروردین پخش می‌شود.

در این مستند بازیکنان بارسلونا انسان‌های معمولی هستند. نه آنچنان غیرقابل دسترسی که معمولاً در بازی‌هایشان می‌بینیم. در یکی از قسمت‌ها مادر جرارد پیکه در مورد غذا خوردن با او حرف می‌زند و او نه دیگر آن مدافع جنجالی که فقط پسر مادرش است. یا لوئیز سوارز که او را با گاز گرفتن‌هایش به خاطر می‌آوریم تعریف می‌کند که چطور در کودکی کارت تلفن جمع می‌کرده و می‌فروخته یا اولین حقوقش را به مادرش داده است.

سریال روز بازی به کارگردانی اوریول کوئرول در سال 2019 ساخته شده است. این سریال محصول کشور اسپانیا و در آن سرخیو بوسکتس، کلمنت لنگلت، لئو مسی، جرارد پیکه، سرگی روبرتو، لوئیس فرناندو سوارز، مارک آندره ترشتگن، ارنستو والورده، آرتورو ویدال , جوزف ماریا بارتومو و ... را در قالبی متفاوت می بیینید.