عصر ایران،فاطمه صابری-احتمالا یکی از اولین پزشکان درگیر شده با کرونا در ایران است.ویروسی که تا این لحظه به‌جز چند هفته بحرانی و استراحت‌ اجباری،ریه‌اش را هم با آسیب‌های جدی مواجه کرده است.

دکتر «غلامرضا فلاح سخنگویی» که از 22 سال قبل به‌عنوان پزشک عمومی در استان مرکزی و گیلان هزاران بیمار را ویزیت کرده به مردم می‌گوید؛توصیه‌های بهداشتی و مراقبتی را مانند دو ماه قبل با دقت ادامه دهند چون «غول کرونا هنوز شکست نخورده است».

این پزشک 49ساله در گفت‌وگو با عصر ایران از تجربیات روزهای بیماری،دوران درمان و نقاهت طولانی پس از آن سخن گفت.

فلاح سال 1377 از دانشگاه علوم پزشکی تهران فارغ‌التحصیل شد و حدود 16 سال در استان مرکزی فعالیت داشت و از 6 سال گذشته هم در شبکه بهداشت و درمان شهرستان فومن در استان گیلان به‌عنوان پزشک خانواده مشغول فعالیت بوده است.

او که برای ویزیت بیماران در مرکز بهداشتی و درمانی ‌و خانه‌های بهداشت مناطق روستایی فومن حضور پیدا می‌کرد از 29بهمن 98 علائمی از بیماری به‌صورت تب، گلودرد و عفونت و قرمزی چشم را در خود مشاهده کرد. در روزهایی که وسایل محافظتی و ایمنی برای کادر بهداشت و درمان به‌نحوی‌که امروز وجود دارد در دسترس نبود و گروه‌های پزشکی در محیط‌های ناامن از نظر شیوع عفونت مشغول به کار بودند.

ویروسی از چین تا فومن

دکتر فلاح می‌گوید؛در آن روزها ویروس کرونا پدیده‌ای نوظهور و عجیب در چین بود که اخبارش از طریق رسانه‌ها به ما می‌رسید و هنوز این باور وجود نداشت که ممکن است این ویروس وارد ایران شده و دامنه‌اش تا روستاهای فومن هم رسیده باشد.

او با ذکر این نکته که من هم تصور کردم علائم مورداشاره شاید سرماخوردگی فصلی یا آنفلوانزا باشد به همین دلیل به خاطر نیاز مردم روستایی به پزشک و خدمات پزشکی با رعایت شرایط ایمنی معمول پزشکی که قبل از این هم در مواقع بیماری‌های میکروبی و ازجمله آنفولانزا و سرماخوردگی اتفاق می‌افتاد به ویزیت و درمان مراجعین و ارائه خدمات پزشکی ادامه دادم درحالی‌که به درمان خودم نیز مشغول بودم.

فلاح توضیح داد؛همچنین به دلیل اعتقاد قلبی خود به امر آموزش با رعایت شرایط ایمنی، گاهی در مسجد محل زندگی خود در شهرک امام خمینی فومن بعد از نماز مغرب و عشا، مثل گذشته در مورد مسائل بهداشتی و نحوه‌ی مقابله با بیماری‌ها ازجمله ویروس کرونا برای نمازگزاران جلسات آموزشی برگزار می‌کردم و این روال ادامه داشت تا اینکه چهارم اسفندماه 98 به دنبال ضعف و ناتوانی شدید به همراه تعریق و دردهای عضلانی و سرفه مجبور شدم درمانگاه و محل کارم را ترک کرده و جهت استراحت به منزل مراجعه کنم.

شدت گرفتن سرفه‌ها و اضافه شدن تنگی نفس و کاهش شدید حس بویایی و چشایی و همچنین بی‌اشتهایی مضاعف دکتر فلاح را به این نتیجه رساند که به ویروس جدید چینی مشکوک شود.

فلاح می‌گوید؛چون بیماری زمینه‌ای نداشتم و بدنم را مقاوم فرض می‌کردم ترجیح دادم که با قرنطینه شدن در منزل و کمک‌های دارویی و غذایی و مصرف مایعات فراوان وضعیتم را بهتر کنم.

دکتر چند روز بعد مشاهده کرد که تب 38/5، تنگی نفس و سرفه‌های شدید آن‌قدر زیاد شده که حتی توان پاسخگویی به تلفن‌های کاری و روزمره را هم ندارد.

او می‌گوید درنهایت با پیشنهاد بعضی از همکاران بعدازآنجام آزمایش‌های لازم و رؤیت جواب آزمایش‌ها شک ما به کرونا بیشتر و لازم شد که از ریه‌ها عکس رادیولوژی و سپس سی‌تی‌اسکن گرفته شود بعد از آن مشخص شد که ویروس کرونا ریه‌هایم را به‌شدت درگیر کرده است و درهمان روز یعنی 10 اسفند با تعیین میزان اکسیژن جاری خون روی 88 (نوعی تست برای سنجش عملکرد ریه‌هاست که میزان کمتر از 93 آن حکایت از وخیم بودن وضعیت تنفسی فرد دارد) باید بستری می‌شدم.

این ایام مصادف با روزهای اوج بیماری کرونا در گیلان بود که به دلیل حجم بالای بیماران بستری‌شده و هجوم مردم به بیمارستان‌ها، امکان بستری شدن در بیمارستان‌ها به یکی از دشوارترین کارهای جهان تبدیل‌شده بود. اما به دلیل وضعیت نامساعد این پزشک او موفق شد در بیمارستان قائم رشت بستری شود.

ویروس همه‌گیری که پروتکل درمان نداشت

فلاح که به مدت 8 روز در این بیمارستان بستری بود از تجربیات تلخ روزهای بستری در بیمارستان می‌گوید: "به دلیل ناشناخته بودن بیماری، پزشکان معالج دقیقا نمی‌دانستند بر اساس چه پروتکلی باید درمان بیماران را انجام دهند؛ کادر درمان در آن فضای پراسترس و محیط به‌شدت آلوده که برای آن‌ها هم خطرات جانی وجود داشت باید وضعیت ده‌ها فرد مانند من را برای درمان بررسی می‌کردند که جا دارد همین‌جا از کادر درمانی بیمارستان قائم ازجمله پزشکان و پرستاران و...تشکر کنم".

لحظات ناامیدی و رویای دیدن جنگل‌های گیلان

او روزهایی را به خاطر می‌آورد که همراه تنگی نفس و سرفه‌های شدیدش خلط خونی بالا می‌آورد و گاه تصور می‌کرد ممکن است دیگر شانس دیدن خانواده و جنگل‌های زیبای گیلان را نداشته باشد؛ اما لحظاتی که نفسم به کمک اکسیژن کمی حالت عادی به خود می‌گرفت به خودم امید می‌دادم که به‌زودی تمام می‌شود و من از روی تخت بیمارستان بلند می‌شوم و به خانه می‌روم تا برای ویزیت مردم چشم‌انتظار در روستاها آماده شوم.

بی‌اطلاعی از بستری شدن همسر در بیمارستان

دکتر فلاح اطلاع نداشت که در همان روزها همسرش هم به دلیل ابتلا به ویروس کرونا در بیمارستانی دیگر بستری‌شده. ولی به درخواست همسرش و جلوگیری از انتقال استرس، به او اطلاعی داده نشده بود.

همچنین او ذکر می‌کند که در این مدت فرزندانشان هم روزهای پرالتهاب و پراسترسی را در غیاب پدر و مادر بیمار خود سپری کردند.

فلاح ادامه داد؛بالاخره به لطف الهی و دعای خیر خانواده، اقوام و دوستان با بهبود وضعیتم 17 اسفندماه از بیمارستان ترخیص شدم درحالی‌که همسرم چند روز قبل‌تر به قرنطینه خانگی بازگشته بود.

دکتر فلاح می‌گوید: "خوشبختانه فرزندان 10 و 19 ساله‌ و همچنین فرزند 25 ساله‌ام که ازدواج‌کرده و با خانواده خود زندگی می‌کند و در حقیقت رتق‌وفتق امور زندگی ما در طول مدت بستری شدن با او بوده تا امروز از ویروس کرونا در امان مانده‌اند".

او ادامه می‌هد: "پس از ترخیص از بیمارستان بیش از دو هفته در قرنطینه خانگی ماندیم و فرزندانمان هم به‌شدت اصول مراقبتی و بهداشتی را رعایت کردند".

توصیه‌هایی برای فیزیوتراپی ریه در منزل

فلاح با ذکر این نکته که درگیری ریه‌ من از میزان درگیری ریه همسرم با این بیماری بیشتر بود می‌گوید: پزشک معالجم همچنین توصیه‌هایی برای فیزیوتراپی ریه در منزل کرده بود که تمریناتی برای تقویت و افزایش ظرفیت ریه‌ها و عملکرد بهتر آن‌ها بود. بخشی از این تمرینات مربوط به نفس‌های عمیق و تکرار آن در طول شبانه‌روز برای باز شدن راه ریه و اکسیژن‌رسانی به ریه بود، تمرینات دیگری مانند فوت کردن داخل بادکنک و بخور با آب گرم و... هم برای کمک به بهبود وضعیت ریه‌های آسیب‌دیده از ویروس کرونا انجام می‌شد.

فلاح یک ماه پس از ابتلا به ویروس کرونا و طی کردن مدت‌زمان قرنطینه با بهبود وضعیت جهت طبابت و کمک به مردم و سایر همکاران خود در محل کارش در مرکز بهداشتی و درمانی روستایی حاضر شد. اما باگذشت ساعاتی که احتمال آن را تنفس هوای نسبتا سرد در اوایل روز ذکر می‌کند، احساس تنگی نفس و ضعف کرده که با کمک دیگر کادر پزشکی حاضر در محل با اکسیژن و اسپری‌های تنفسی وضعیت بهتری پیداکرده و به منزل بازگشت.

تبعات ویروس کرونا برای ریه سالم

نتیجه مراجعه به متخصص عفونی و سی‌تی‌اسکن دوباره از ریه نشان داد که محیط هر دو ریه‌ این پزشک براثر تاثیرات منفی بیماری کرونا دچار فیبروز شده است.

این پزشک توضیح داد؛ به زبان ساده وقتی گفته می‌شود بیماری فیبروز ریوی یعنی بافت ریه در قسمت‌های درگیر سفت‌وسخت می‌شود و متاسفانه فاقد عملکرد ٬ به همین دلیل فرد نمی‌تواند به‌درستی نفس بکشد، انتقال اکسیژن به جریان خون دچار اختلال می‌شود و با توجه به‌شدت درگیری ریه‌ها فرد از انجام فعالیت‌های معمولی تا شدید مثل دویدن و کوهنوردی معاف می‌شود و کیفیت زندگی‌اش تحت تاثیر این موضوع قرار می‌گیرد.

نتیجه مراجعه به فوق تخصص ریه هم برای دکتر فلاح تاکنون این بوده که به مدت یک سال باید تحت نظر و مراقبت باشد و از انجام فعالیت‌های زیاد و سنگین دوری کند و چند ماه یک‌بار با انجام آزمایش و سی‌تی‌اسکن، وضعیت ریه‌هایش بررسی شود و پیشرفت یا پسرفت عوارض بیماری مورد بررسی قرار گیرد. چون به نظر فوق تخصص ریه این بیماری فعلا برای پزشکان کاملا شناخته‌شده نیست و در مورد عواقب آن نمی‌توان به‌طور واضح سخن گفت.

ویروسی ناشناخته با تاثیراتی عجیب

او با ذکر این نکته که هرچند ویروس کرونا از بدنم خارج‌شده اما اثرات سوء آن ممکن است همیشه با من باقی بماند خطاب به مردم می‌گویذ: باور کنیم که این ویروس ناشناخته می‌تواند اثرات عجیبی روی هرکدام از ما برجای بگذارد پس بهتر است که «خود مراقبتی» را بیشتر از همیشه جدی بگیریم.

دکتر فلاح که این روزها به‌صورت تلفنی یا از طریق فضای مجازی توصیه‌های پزشکی و تجربیات شخصی‌اش را برای مقابله با این بیماری در اختیار اقوام و دوستان و همشهریان و مردم قرار می‌دهد، به عصر ایران می‌گوید: "باید با آزمون‌وخطا تلاش کنیم تبعات این ویروس ناشناخته برای همه کمتر شود".

قربانی یک ویروس ناشناخته

او خود را قربانی ناشناخته بودن این ویروس در روزهای اول و اقدامات دیرهنگام آن می‌داند و می‌گوید: به همین دلیل تلاش می‌کنم به افراد به‌جز توصیه مهم در خانه ماندن و رعایت نکات بهداشتی تاکید کنم که در همان مراحل اولیه با توصیه‌های پزشکی روند درمان خود را مطمئن‌تر طی کنند؛ هرچند که درمان قطعی برای کرونا وجود ندارد اما بر اساس دستاوردهای موردی، پزشکان می‌توانند بر اساس وضعیت هر فرد توصیه و کمک‌های لازم را به او داشته باشند".

این پزشک که اهل ورزش و از نظر جسمی سالم بوده به عصر ایران گفت؛ متاسفانه کرونا روی بدن شخصی با شرایط من تاثیرات سوء باقی گذاشته است به همین خاطر معتقدم که هم‌وطنان عزیز باید به نکات مراقبتی توجه کافی را داشته باشند.

او با تشکر از کادر پزشکی در بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی و درمانی گفت؛ کادر پزشکی طی دو ماه گذشته در فضاهای کوچک در کنار ده‌ها بیمار مبتلابه کرونا شجاعانه و ایثارگرانه در حال کمک به مردم بوده و هستند و حتی بعضی از این عزیزان به خاطر کمک به بیماران و حضور در بیمارستان‌ها مدت‌ها از خانواده خود دور می‌باشند.

اولین سنگر مواجه با بیماران مبتلابه کرونا

فلاح همچنین یادآور شد که نباید از زحمات همکاران پزشک خانواده ٬ بهورزان،مراقبین سلامت، کارشناسان بهداشتی هم که در مراکز بهداشتی و درمانی روستایی و شهری زحمت‌کشیده‌اند را فراموش کرد. چون این افراد هم به‌نوعی اولین سنگر مواجه با بیماران مبتلا یا ناقل کرونا هستند و در شناسایی و پیگیری و درمان و ارجاع آن‌ها به مراکز تخصصی می‌کوشند.

این پزشک با ابراز تاسف از درگیر شدن با ویروس کرونا و ابتلا به بیماری کووید 19 هنگام ویزیت و درمان بیماران در مرکز درمانی طی روزهای ابتدایی شیوع ویروس گفت؛ از اینکه در چنین شرایطی توفیق خدمت به بیماران و همیاری و کمک به همکاران خسته خود و حضور در کنارشان را به دلیل گرفتاری طولانی با این بیماری ازدست‌داده‌ام بسیار تاسف می‌خورم و شرمنده این عدم حضورم و امیدوارم به فضل الهی با بازگشت به کار ٬ هم به مردم درگیر با بیماری کمک کنم و هم روح همکاران شجاعی که در این راه جانشان را نثار کردند و شهید خدمت شدند را شاد نمایم.

«ماندن در خانه» همچنان بهترین توصیه است

این پزشک بهترین توصیه به مردم را ماندن در خانه دانست و گفت بعضی از مردم تصور می‌کنند فقط وقتی باید نگران بود که ویروس کرونا در بدن یک فرد به‌طور کامل علائمش را نشان داده باشد درحالی‌که ممکن است تمام افرادی هم که هیچ علامتی ندارند ناقل باشند. چون طبق آمار حدود 80درصد افرادی که به ویروس کرونا مبتلا می‌شوند هیچ علامتی ندارند و به‌طور حتم این افراد به دلیل ناقل بودن از تمامی گروهای درگیر خطرناک‌ترند. چون به‌راحتی دیگران را مبتلا می‌کنند و خودشان هم به این امر نه واقف‌اند و نه باور دارند .

بر اساس بررسی‌ها هر فرد آلوده و ناقل می‌تواند حداقل ۳نفر دیگر را به این ویروس آلوده کنند و با این روند اگر در خانه نمانیم و یا فاصله‌گذاری‌های فیزیکی یا اجتماعی یا هوشمند را رعایت نکنیم همچنان ادامه می‌یابد و زنجیره بیماری قطع نخواهد شد.شرایطی که به گفته دکتر فلاح باعث می‌شود این مهمان ناخوانده مدت‌ها مهمان تحمیلی ما باقی بماند و از بین عزیزان ما افراد زیادی را گرفتار و یا به کام مرگ بِبَرد.

او توضیح داد؛چون سیستم ایمنی افراد کاملا با یکدیگر متفاوت است و از آن گذشته ممکن است فرد A کاملا سالم و بدون بیماری زمینه‌ای باشد اما فرد B که ویروس را از او گرفته دچار بیماری‌های زمینه‌ای مختلف مانند دیابت، فشارخون، بیماری‌های قلبی و کلیوی و ریوی مزمن، انواع سرطان یا پیوند عضو و نیز سالخوردگان و مادران باردار باشد که بدنشان به دلیل ضعف ایمنی، تاب‌آوری کمی در برابر این ویروس دارد. این افراد به گفته این پزشک با احتمال فراوان در صورت ابتلا ممکن است شرایط بدی را تجربه کنند.

فلاح هشدار داد؛ طی روزهای اخیر که برای امور پزشکی یا قدم زدن جهت بهبود وضعیت ریه‌ام دقایقی را بیرون از فضای منزل بودم، متاسفانه مشاهده کردم توجه مردم نسبت به رعایت نکات بهداشتی کمتر از قبل شده است. او یکی از دلایل کم شدن حساسیت‌ها را اعلام زودهنگام سیر نزولی بیماری و آغاز فعالیت‌های روزمره دانست.

ماسک‌های غیراستاندارد و دست‌های بی‌قرار

دکتر فلاح در توضیح این موضوع گفت؛ مثلا عده‌ای بی پروا و بدون ماسک و بدون رعایت فواصل توصیه شده در کنار هم مشغول کارهای روزمره خود هستند و به‌راحتی و بی خیال در صف‌های به هم چسبیده نانوایی‌ها و یا در مراکز خرید مدت‌ها می‌ایستند و با هم خوش‌وبش می‌کنند و گاهی در همان مکان از خوراکی‌های خریده شده توسط خودشان یا فرزندانشان استفاده می‌کنند، یعنی اگر دقایقی به رفتارهایشان توجه کنید مشاهده می‌کنید که با همان دست کثیف سطوح مختلف را لمس کرده و به بینی یا صورت خود هم می‌زنند.

این پزشک تاکید دارد رسانه‌ها و به‌ویژه صداوسیما همچنان باید اصول به‌ظاهر ابتدایی مانند شستن مداوم دست‌ها و حتی طرز استفاده از ماسک‌ها را به مردم آموزش دهند. چون عده‌ای ماسک‌هایی را که تائیدیه پزشکی ندارند و در فضاهای غیراستاندارد تولیدشده‌اند، استفاده می‌کنند و تصور می‌کنند با استفاده از این پارچه‌های غیراستاندارد دیگر از ویروس کرونا در امان هستند. درحالی‌که چنین نیست و باید تاکید کرد که اگر ماسک استفاده می‌شود حتما از زیر چانه تا روی بینی را به طول کامل بپوشاند و نباید به ماسک دست زد و مدام آن را جابجا کرد. چون درصورتی‌که فرد درگیر ویروس شده باشد ماسکش هم آلوده است و ممکن است دست‌های آلوده این شهروند به سطوح مختلف یا لباس دیگران برخورد کند و زنجیره بیماری ادامه پیدا کند.

او ادامه داد؛ شستن این ماسک‌ها از عمرشان می‌کاهد چون آن‌ها طول عمر چندساعته دارند و نمی‌شود به مدت طولانی از آن‌ها استفاده کرد و بعد از استفاده حتما باید آن را در سطل‌های زباله در دار انداخت و بلافاصله دست‌های خود را با آب و صابون شست.

توصیه‌های ویژه برای شکست کرونا

این پزشک درباره شستن دست‌ها هم می‌گوید: از هم‌وطنان عزیز خواهش می‌کنم که از این کار خسته نشوند و حداقل 20 ثانیه کف صابون را روی پوست دستشان مالیده و تمام سطح پشت و روی دست و لای انگشتان و مچ دست‌ها را آغشته کنند و بعد با آب گرم شستشو دهند.

توصیه بعدی دکتر فلاح شستن صورت و داخل بینی است؛ اگر فردی از گلودرد و خشکی گلو رنج می‌برد هم حتما با آب نمک (یک لیوان آب ولرم با نصف قاشق چای‌خوری نمک) ناحیه‌ی حلق و گلو و دهان خود را غرغره و شستشو دهد.

فلاح با ذکر این توصیه که برای عدم تجمع میکروب‌ها ناخن‌ها حتما کوتاه باشد می‌گوید: همچنین در طول این ایام از انگشتر٬ النگو ٬ ساعت مچی و دستبند استفاده نشود .

فلاح به‌ویژه به افرادی که درگیر بیماری‌های زمینه‌ای و نقص سیستم ایمنی هستند هم توصیه کرد برای انجام نیازهای روزمره خود در خارج از منزل از دیگران کمک بگیرند و برای حفظ جان خود در منزل بمانند .

او از افرادی که مجبورند در محل کار خود حاضر باشند هم درخواست کرد هرچند فعالیت روزمره با استفاده از ماسک، دستکش و... سخت است اما برای حفظ سلامتی خود و خانواده و جامعه تا زمانی که وضعیت عادی نشده از این لوازم استفاده کنند. و به نکات ایمنی و فاصله حداقل یک متری از دیگران توجه فراوانی نمایند و از دست زدن به چشم‌ها و بینی و دهان خود پرهیز کنند.

توصیه به خرید خوراکی‌های بسته‌بندی‌شده و شستشو و ضدعفونی کردن بسته‌ها یا محتویات بسته‌ها و نخریدن مواد غذایی سر باز و فله‌ای در طول این ایام بخش بعدی توصیه این پزشک به مردم است: "باید باور کنیم که این کارها برای حفظ سلامت خود و اعضای خانواده‌مان است؛ مثلا حتی‌الامکان از کارت‌های بانکی استفاده شود و اگر مجبورند اسکناس ردوبدل کنند آن را داخل کیسه‌های پلاستیکی بگذارند و استفاده از دستکش را فراموش نکنند.

او همچنین سفارش کرد افرادی که در خارج از خانه و در محل کار حاضر می‌شوند در موقع ورود به منزل لباس‌هایشان را داخل خانه نیاورند و در محلی خارج از محیط درونی خانه و یا اتاق یا فضای جداگانه‌ای از رفت‌وآمد و خواب اعضای خانواده به مدت 24 ساعت قرار بدهند.

فلاح تاکید کرد برای قطع زنجیره این بیماری باید هر فردی که علائمی حتی در حد سرماخوردگی دارد اولا در خانه بماند و بیشتر از دیگران به وضع خود و احتمال انتقال به دیگران توجه کند و حتما در سامانه اینترنتی خود اظهاری که وزارت بهداشت و درمان مشخص کرده جهت راهنمایی و دریافت توصیه‌های لازم مراجعه کند و در صورت بدتر شدن وضعیت جسمانی حتما با پزشک و یا بهورزان مستقر در خانه‌های بهداشت مشورت کنند تا با استفاده از توصیه‌های آن‌ها بتواند وضعیت بهتری پیدا نمایند.

او استرس، هیجانات کاذب و تفکرات منفی را برای سیستم ایمنی بدن مضر دانست و گفت: باید نسبت به افزایش سیستم ایمنی بدن تلاش کرد که خوردن میوه‌های سالم به‌ویژه هویج ٬ پرتقال٬ سیب٬و لیموترش٬ سبزی‌های سالم بالاخص کلم بروکلی می‌تواند به این امر کمک کند.

فلاح پرهیز از غذاهای چرب، شور و شکر را هم لازم دانست و توضیح داد؛ به‌جای شکر که سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کند می‌توان از نبات استفاده کرد.

او توصیه کرد بسیار خوب است که لیموترش و عسل را باهم مخلوط کرده و در دفعات در طول روز مصرف کرد.اما برای حفظ ویتامین‌های لیمو و عسل نباید آنها را با آب و چای داغ مخلوط کرد چون اثرات مفید لیمو از بین می‌رود و حتی اثر سوء دارد.

توصیه به استفاده از مایعات فراوان مخصوصا برای بیماران مبتلابه کرونا هم از سوی این پزشک مورد تاکید قرار گرفت؛ بدن افراد بیمار به دلیل تعریق و تب و تنفس تند و گاهی استفراغ و اسهال مایعات زیادی از دست می‌دهد که لازم است این مایعات جایگزین شود و بهترین مایع هم آب سالم آشامیدنی است که توصیه می‌شود سرد خورده نشود .

این پزشک توضیح داد؛ قرنطینه 2 تا 4 هفته‌ای هر فرد حتی کسانی که درگیر مشکلات معیشتی هستند بهتر است تا جان این افراد و چندین نفر از طریق آن‌ها به خطر بیافتد.

فلاح در پایان گفت‌وگو با عصر ایران تاکید کرد؛از نظر اخلاقی و شرعی همه‌ی ما وظیفه‌داریم که جان خود و دیگران را به خطر نیندازیم.

___________________
بیشتر بخوانید:

فاصله گذاری هوشمند؛ خود مراقبتی برای شکست کرونا

دانشگاه علوم پزشکی گیلان: پایان کرونا نامعلوم است/ مردم حفاظت فردی را تمرین کردند

نبرد سخت (9): مطمئن شدم قرنطینه در منزل بهتر از بستری شدن در بیمارستان است

___________________