مدیر پایگاه میراث‌جهانی شهر سوخته با اشاره به ادامه کاوش‌ باستان‌شناسان در بخش مسکونی و یادمان این پایگاه گفت: براسای یافته‌های جدید توانستیم به اطلاعاتی از دوره‌های نخست استقرار در شهر سوخته دست یابیم. در این میان بازپیرایی موزه شهر سوخته را در دست داریم.

شهر سوخته نام بقایای دولت‌شهری باستانی در ایران است که در ۴۵ کیلومتری جنوب زابل و در حاشیهٔ جاده زابل-زاهدان در استان سیستان و بلوچستان (منطقه سیستان -شرق ایران) واقع شده ‌است.

شهر مزبور در روی آبرفت‌های مصب رودخانه هیرمند به دریاچه هامون و زمانی در ساحل آن رودخانه بنا شده بود. دورهٔ بنای این شهر بزرگ با دوره برنز و تمدن جیرفت همزمان است.

به گزارش ایلنا، مجید کلانوری (مدیر پایگاه میراث‌جهانی شهر سوخته) با اشاره به آنکه طی دوساله گذشته که مسؤولیت این پایگاه را به عهده گرفته است مجموعا حدود ۵۰ میلیارد ریال از منابع ملی در معاونت میراث فرهنگی کشور و حدود ۳۰ میلیارد ریال از منابع استانی در حوزه زیرساختی معاونت سرمایه‌گذاری استان جهت شهر سوخته و حریم منظر آن اعتبار تخصیص داده شده است، گفت: درحال حاضر، کاوش‌ باستان‌شناسان در بخش مسکونی شرقی این سایت متمرکز است. بر اساس یافته‌های جدید کاوش در فصل گذشته که به سرپرستی سیدمنصور سیدسجادی انجام شد، باستان‌شناسان توانستند به اطلاعاتی از دوره‌های نخست استقرار در شهر سوخته دست یابند. امید است در آینده با ادامه فعالیت در این حوزه بتوان این اطلاعات را تکمیل نمود.

او در این خصوص گفت: شهر سوخته تنها سایت باستان‌شناسی کشور است که حفاری علمی باستان‌شناسی آن به شکل مستمر تقریباً همه ساله متوقف نشده و ادامه دارد. هر سال هیات مشترک باستان‌شناسان ایرانی و ایتالیایی، به سرپرستی سیدمنصور سجادی بنا به مجوز صادره از سوی پژوهشگاه میراث فرهنگی کشور اقدام به انجام این مهم می‌کنند.

کلانوری با اشاره به آنکه کاوش‌های انجام شده، قطعا نیازمند حفاظت‌ است، گفت: اولویت نخست کار ما در پایگاه میراث‌جهانی شهر سوخته حفاظت از این بخش‌ها بود. از سوی دیگر شهر سوخته یک سایت میراث‌جهانی است و توقعی که از آن وجود دارد فراتر از سایر سایت‌های ملی کشور است. بنابراین توجه به زیرساخت‌های لازم اولویت بعدی است که براساس طرح‌های مصوب ازجمله سایت موزه شهر سوخته،‌ پلان مدیریتی آن و... سیاستگذاری اصلی مشخص و اولویت‌بندی شده است. براساس چشم انداز کوتاه مدت، میان مدت، درازمدت ما پروژهای عمرانی- زیرساختی را در دستور کار داریم بر این اساس با همکاری معاونت سرمایه‌گذاری و طرح‌های استان بازسازی آمفی‌تئاتر شهرسوخته که طی سال‌های گذشته دچار آتش‌سوزی شده و از بین رفته بود را آغاز کردیم و امیدواریم تا بهمن ماه ۹۹ آن را برای افتتاح آماده کنیم.

مدیرپایگاه میراث‌جهانی شهر سوخته ادامه داد: ضمن آن سعی ما برآن بود تا بتوانیم شهر سوخته را تبدیل به محفلی برای آموزش دانشجویان باستان‌شناسی و مرمت آثار کنیم؛ از این رو درصدد راه‌اندازی کارگاه‌های مرمتی در مجموعه هستیم که نیازمند زیرساخت است. با توجه به آنکه یافته‌های باستان‌شناسی شهر سوخته خیلی زیاد است اشیایی که قابلیت نمایش دارند در موزه‌‌ها به نمایش درمی‌آیند و اشیایی که قابلیت مطالعاتی دارند در کارگاه‌های مرمت مورد مطالعه و حفاظت و مرمت قرار می‌گیرند. از طرف دیگر شهر سوخته تنها مرکز گیاه‌باستان‌شناسی کشور را نیز در خود جای داده است، سایر سایت‌های کشور نیز یافته‌های خود در این حوزه را برای مطالعه به مرکز شهر سوخته می‌فرستند.

به گفته کلانوری، ساماندهی مجتمع خدماتی پژوهشی (موزه) نیز در حال انجام است و اکنون نگهبانی محوطه، تکمیل حصار ورودی مجموعه در دست اجرا است و بایستی تا پایان تیرماه سال جاری توسط پیمانکار کار پایان پذیرد و نیز راه‌اندازی فضای معرفی پای تپه در در دست کار سال جاری که انشالله در صورت تعمین اعتبار در شش ماهه نخست امسال تجهیز و راه‌انداری خواهد شد. دو مجموعه سرویس بهداشتی نیز که هرکدام شامل ۸ چشمه است در دو نقطه یکی محل تپه و دیگری در محدود حریم شهرسوخته در مجاورت مجموعه آسبادهای حوض‌دار جانمایی شده‌اند و در حال احداث است. جاده‌ دسترسی به سمت آسبادها نیز در دست اقدام است که تاکنون مراحل زیرساخت آن به طول حدود ۶ کیلومتر در حال اتمام است که منابع استانی اعتبار آن دریافت شده است و توسط معاونت سرمایه‌گذاری و طرح‌های استان در حال پیگیری است.

مدیرپایگاه میراث‌جهانی شهر درخصوص آسیب‌های احتمالی که شرایط جوی به محوطه شهر سوخته می‌تواند وارد کرده باشد، گفت: با وجود آنکه بارندگی‌ها برای تمام محوطه‌های باستانی مخرب است و گمانه‌هایی که باستان‌شناسان برای حفاری باز می‌کنند می‌تواند مرکزی برای تجمع آب باران شود. خوشبختانه منطقه شهر سوخته در حالت خشکسالی است و بارندگی شدیدی در منطقه نداریم اما نمی‌توان گفت بارانی که می‌آید هیچ آسیبی وارد نمی‌کند و تجمع آب اتفاق نمی‌افتد؛ البته تلاش ما آن است تا تدابیر حفاظتی را انجام دهیم و در شرایط بحران، حفاظتی مناسب را انجام می‌دهیم. تاکنون هیچ تخریبی بر اثر بارش باران یا زلزله و سایر حوادث طبیعی متوجه شهر سوخته نشده است و شهر سوخته از این حیث دارای شرایط مطلوب است.

همچنین او از بازپیرایی موزه شهر سوخته نیز خبر داد و درخصوص وضعیت موزه شهر سوخته گفت: بازپیرایی موزه را انجام دادیم. چنانکه بر اساس یافته‌های جدید باستان‌شناسی موزه‌گردانی انجام شد و اشیای شاخص‌تر را برای نمایش گذاشتیم و درعین حال بخشی به نام تداعی زندگی در شهر سوخته که نوآوری در نمایش است و با ترکیب نور و سایه است را اجرا کردیم. تصویر شماتیکی از زندگی مردم در جهان باستان روی تابلوهایی که پشت آن لامپ روشن می‌شود، به نمایش گذاشته شده که مورد توجه بازدیدکنندگان کودک و نوجوان قرار گرفته است.

کتاب از نوع باستان‌شناسی شهر سوخته

سیدمنصور سید سجادی (مسئول کاوش‌های باستان‌شناسی در شهر سوخته) نیز با اشاره به آنکه اخیرا سه کتاب جدید درباره باستان شناسی سیستان و بلوچستان منتشر شده است، گفت: کتاب اول مجموعه مقالاتی در باره کاوش‌های اخیر شهر سوخته است که به کوشش من و انریکو اسکالونه به دو زبان فارسی و ایتالیایی و چکیده‌هایی به فارسی، انگلیسی و ایتالیایی منتشر شده است. مجموعا ۱۲ مقاله به فارسی و ۱۱ مقاله به ایتالیایی در این کتاب منتشر شده است که اعضای گروه باستان‌شناسی شهر سوخته نوشته‌اند. عمده مقالات این کتاب درباره مطالعات میان رشته‌ای است. این کتاب از طرف گروه باستان‌شناسی شهر سوخته و پژوهشکده باستان‌شناسی و دانشگاه سالنتوی ایتالیا منتشر شده است.

او ادامه داد: کتاب دوم به نام هشت گفتار در باستان شناسی سیستان و بلوچستان و دارای هشت فصل است. کتاب مزبور قبلا در سال ۱۳۷۴ منتشر شده بود اما با توجه به کاوش‌ها سال‌های اخیر فصول چهارم و پنجم کلا بازنویسی شد و سایر فصول نیز مورد بازبینی قرار گرفت. از مشخصات این کتاب، کتابنامه مفصل آن در باره سیستان و بلوچستان است. کتاب از سوی انتشارات پل فیروزه موسسه آبی پارسی در ۴۸۷ صفحه منتشر شده است.

سیدسجادی درخصوص سومین کتابی که در این خصوص منتشر شده است نیز گفت: کتاب سوم، ترجمه کتاب کاوش‌ها تپه بمپور نوشته بیاتریس دکاردی است که نتایج کاوش‌های خود در این تپه بلوچستان را در این کتاب آورده است که منبعی کلیدی و بسیار مهم درباره باستان‌شناسی بلوچستان به شمار می‌رود. این کتاب توسط حسین مرادی (باستان‌شناس و معاون گروه باستان‌شناسی شهر سوخته) به فارسی ترجمه شده است. کتاب بمپور از سوی انتشارات پل فیروزه موسسه آبی پارسی منتشر شده است.