درمان، یکی از انگیزه‌هایی است که به واسطه آن افراد به مکان‌های مختلف سفر می‌کنند و برای بهبود وضعیت جسمی و روحی خود تن به سختی‌های سفر می‌دهند. گردشگری سلامت تنها محدود به خدمات پزشکی نیست و شامل خدمات طبیعت‌درمانی نیز می‌شود.

به گزارش ایسنا، مدیر گروه پژوهشی مدیریت و برنامه‌ریزی گردشگری پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی در گفت‌وگو با ایسنا، در خصوص معرفی «گردشگری سلامت» به عنوان یکی از گونه‌های حوزه گردشگری عنوان کرد: «گردشگری سلامت» طی سال‌های اخیر مزیت‌هایی از جمله اشتغال‌زایی و کاهش فقر را ایجاد کرده و باعث ارتقاء وضعیت اقتصادی کشورها شده است.

معصومه توانگر بیان کرد: سازمان جهانی گردشگری WTO تعریفی از گردشگری سلامت ارائه داده است که طبق این تعریف گفته شده خدماتی که منجر به بهبود و افزایش سلامتی و روحیه افراد می‌شود و در مکانی خارج از محدوده سکونت آن‌ها در زمانی بیش از 24 ساعت ارائه می‌شود، گردشگری سلامت به حساب می‌آید.

وی افزود: استفاده از خواص درمانی آب‌های معدنی، آب و هوای سالم در یک مکان و بهره‌گیری از خدمات پزشکی یک کشور از جمله خدماتی بوده که در گردشگری سلامت به آن‌ها اشاره شده است، بنابراین گردشگری سلامت مفهومی فراتر از گردشگری درمانی دارد.

طبیعت‌درمانی یکی از گونه‌های گردشگری سلامت است

این عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی اظهار کرد: کسانی که در حوزه توریسم سلامت فعالیت می‌کنند، معتقدند که ارائه خدمات در این حوزه باید در حد کشورهای جهان اول باشد و در مقابل قیمت‌ها و هزینه‌ها در حد کشورهای در حال توسعه و جهان سوم باشد تا افراد برای استفاده از این خدمات ترغیب به سفر کردن شوند.

توانگر خاطرنشان کرد: طبق تاریخچه گردشگری سلامت، مباحثی از جمله طبیعت‌درمانی مانند استفاده از چشمه‌های آب‌گرم از گذشته و از کشورهای یونان و روم آغاز شد و با توسعه این‌گونه از گردشگری در کشورهای اروپایی و آمریکایی نیز گردشگری سلامت رواج پیدا کرد، اما اخیرا در این گونه از گردشگری مباحث پزشکی نسبت به طبیعت درمانی رواج بیشتری پیدا کرده است.

وی ادامه داد: در گذشته، تنها در کشورهای غربی از خدمات پزشکی و درمانی پیشرفته، پزشکان برتر و تجهیزات به‌روز پزشکی استفاده می‌شد؛ اما اخیرا در کشورهای در حال توسعه مانند کشورهای سنگاپور، تایلند، هند و ترکیه نیز به دلیل داشتن نیروی انسانی ماهر، آموزش دیده و پتانسیل‌های موجود، گردشگری سلامت رواج پیدا کرده و گردشگران این کشورها را نیز برای استفاده از خدمات پزشکی و درمانی آن‌ها انتخاب می‌کنند.

مدیر گروه پژوهشی مدیریت و برنامه‌ریزی گردشگری پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی بیان کرد: معمولا کشورها در زمینه‌های خاصی مزیت رقابتی خود را ایجاد و در یک زمینه خاص برای جذب گردشگر تلاش می‌کنند، به عنوان مثال بعضی کشورها به‌صورت تخصصی در زمینه درمان سرطان، اهدای عضو و درمان بیماری‌های مغز و اعصاب متمرکز می‌شوند اما بعضی کشورهای دیگر در زمینه جراحی‌های پلاستیک و زیبایی خدمات خود را ارتقا می‌دهند.

ایران در زمینه دریافت گردشگر سلامت آمار پایینی دارد

توانگر تشریح کرد: امروز مشهد در حوزه عمل‌های زیبایی، قلب و چشم به‌صورت فعال‌تر در حال فعالیت است و در این حوزه‌ها بیماران بیشتری دریافت کرده است اما به‌صورت کلی ایران در حوزه توریسم سلامت در بین کشورهای همسایه جایگاه خود را باز نکرده و در زمینه دریافت گردشگر در حوزه توریسم سلامت آمار پایینی دارد، در حالی‌ که ایران دارای نیروی انسانی ماهر بوده و هزینه‌ها برای گردشگران سلامت بسیار مقرون به صرفه است.

وی افزود: مباحث پزشکی در ایران از گذشته زمانی که ابن سینا نظرات پزشکی خود را بیان می‌کند و کتاب‌هایی را می‌نویسد، مطرح می‌شود و می‌توان به نوعی آن را به گردشگری سلامت ربط داد اما به‌صورت رسمی این گونه از گردشگری در سال 2003 توسط وزارت بهداشت به رسمیت شناخته شد و در سال 2004 این موضوع در سازمان میراث فرهنگی مطرح و شرح وظایفی در این سازمان برای مدیریت گردشگری سلامت در نظر گرفته شد و از آن زمان به عنوان یک صنعت مستقل معرفی و شناخته می‌شود.

می‌توان برای اشکال جدیدی از گردشگری سلامت در خراسان رضوی برنامه‌ریزی کرد

این عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی اظهار کرد: از آن‌جایی که گردشگری سلامت در توسعه اقتصادی کشورها تاثیرگذار است، در قوانین و سیاست‌های کلان کشور به آن توجه شده و در کشور ما برای این گونه از گردشگری، کمیته گردشگری درمانی، شورای سیاست‌گذاری گردشگری سلامت و کارگروه خدمات بین‌المللی سلامت در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تشکیل شده است.

توانگر گفت: بهبود زیرساخت‌هایی از جمله روابط بین‌الملل کشور، حمل و نقل، خدمات پزشکی عالی، هزینه مناسب درمان، امکانات و تاسیسات بهداشتی، احساس امنیت، ارائه ویزای درمان، حضور متخصصان ماهر و ارائه خدمات پزشکی به گردشگران خارجی به زبان‌های گوناگون و چندین زبان زنده دنیا می‌تواند به گسترش این گونه از گردشگری کمک می‌کند.

وی ادامه داد: شهر مشهد یکی از قطب‌های مهم اقتصادی کشور است و در کنار مباحث پزشکی، می‌تواند در حوزه‌های تندرستی نیز به دلیل داشتن طبیعتی متنوع فعالیت کند و اکنون می‌توان برای اشکال جدیدی از گردشگری سلامت در استان خراسان رضوی برنامه‌ریزی کرد، همچنین می‌توان در جهت افزایش دهکده‌های سلامت در این استان که در حال حاضر تعداد آن‌ها کم است، گام برداشت.

چه چیزی توریسم سلامت را تهدید می‌کند؟

مدیر گروه پژوهشی مدیریت و برنامه‌ریزی گردشگری پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی بیان کرد: به‌صورت کلی توسعه مقوله‌ای است که اگر جوانب آن سنجیده نشود، آسیب‌زا خواهد بود. به عنوان مثال در حوزه گردشگری سلامت باید حق و حقوقات افراد بومی در نظر گرفته شود و به آن‌ها نیز خدمات پزشکی و سلامت با هزینه مناسب ارائه شود، در غیر این‌ صورت توسعه توریسم سلامت تهدید محسوب می‌شود، از طرف دیگر گردشگرانی که برای دریافت خدمات سلامت به کشوری سفر می‌کنند باید قوانین روشنی برای حمایت از آن‌ها در جهت خطاهای پزشکی احتمالی وجود داشته باشد که از حقوق آن‌ها حمایت شود.

توانگر عنوان کرد: یکی از چالش‌هایی که این صنعت اکنون با آن مواجه است، مدیریت ناهماهنگ کسانی است که به جذب گردشگر سلامت کمک می‌کنند، در واقع می‌توان از آن‌ها به عنوان بازاریابان غیررسمی یاد کرد. در حال حاضر هنوز ساختار منسجمی برای مدیریت این افراد ایجاد نشده است، همچنین برای مدیریت بهتر گردشگری سلامت باید طی پژوهشی آمارهای کامل و جامعی از طریق دانشگاه علوم پزشکی دریافت شود تا برنامه‌ریزی دقیقی از طریق سازمان‌های سیاست‌گذار این حوزه برای بهبود آن صورت گیرد.