عصر ایران؛ محسن ظهوری ـ وقتی «محمدشاه قاجار» در بستر نقرس افتاده بود، پایتخت گرفتار بیماری و مرض بود. تهران، شهری بود آلوده و کثیف با یک مریضخانه عمومی که «دارالشفاء» نامیده می‌شد و طبیبانی که بیماران را به روش سنتی درمان می‌کردند. تهران هنوز بیمارستانی مدرن نداشت. داستان احداث این بیمارستان را در این قسمت از «ایران به روایت آثار» ببینید.

«ایران به روایت آثار» مجموعه‌ گزارشی ویدئویی است که هر هفته شنبه‌ها و سه‌شنبه‌ها در عصر ایران منتشر می‌شود. قسمت بیست‌وششم این مجموعه را می‌توانید روز ‌شنبه پنجم مهرماه ببینید.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

در قسمت قبل منتشر شد:

ایران به روایت آثار؛ قسمت بیست و پنجم: دیوهای سیاه‌قلم

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

با تاجگذاری «ناصرالدین»‌ در پایتخت، «میرزامحمدتقی‌خان فراهانی» صدراعظم شد و «امیرکبیر» لقب گرفت. او دستور تشکیل «بلدیه» را داد تا نظافت شهر سامان گیرد و اوضاع بهداشت پایتخت کمی روبه‌راه شود. «امیر» مُرد و نتوانست اصلاحاتش را ادامه دهد، اما آن‌چه پی ریخته بود از «دارالفنون»ی سر برآورد که پیش از مرگ، به فرمان او ساختش را شروع کرده بودند. او از دکتر «یاکوب ادوارد پولاکِ» و شش استاد اتریشی دیگر دعوت کرده بود تا پیش از گشایش «دارالفنون» برای تدریس علم پزشکی نوین به تهران بیایند و در باغ «ضیاءالسطنه» که در خیابان «ناصرخسرو»ی امروز قرار داشت، عمل جراحی انجام دهند. همین‌ها هم، دربار و مردم را کم‌کم با علم پزشکی روز آشنا کردند.

وقتی «ناصرالدین‌شاه» از سفر فرنگ به ایران بازگشت، این آشنایی سرعت بیشتری گرفت. شاه قاجار که توسعه غرب را در روش‌های درمان و احداث بیمارستان دیده بود، تصمیم گرفت تا تهران هم بیمارستانی مدرن داشته باشد. «علی‌قلی‌میرزا اعتضادالسلطنه» و «علی‌اکبرخان نفیسی» معروف به «ناظم‌الاطباء»؛ نام این دو نفر به‌عنوان نخستین کسانی که مأمور انجام این کار شدند آمده؛ اما آن‌چه بیشتر سندیت دارد، حضور «اعتضادالسلطنه» است که نوشته‌اند سال ۱۲۴۶ خورشیدی، ساخت نخستین بیمارستان تهران را به شیوه علم پزشکی نوین پیشنهاد داده. همان‌جایی که «مریضخانه دولتی» نام گرفت و در کنار میدان مشق ساخته شد. «اعتمادالسلطنه» از رجال دوره ناصری در خاطرات خود آورده که این مریضخانه عمارت و محوطه‌ای بسیار عالی داشته با سه نفر طبیب و جراح قابل که دائما مواظب مریض‌ها بوده‌اند.

پس از مدتی دانشجویان پزشکی دارالفنون هم به این مریضخانه دعوت شدند تا جلسات عملی خود را در آن بگذرانند. به این ترتیب، «مریضخانه دولتی»، تبدیل به دانشکده پزشکی ایران شد و تا سال‌های سال، علم پزشکی در ایران را پیش برد.

حالا که به خیابان امام‌خمینی بروید، با گذر از سردر باغ ملی و خیابان سی‌تیر، کمی مانده به میدان «حسن‌آباد»، این بیمارستان را با نام جدیدش می‌بینید که هنوز هم فعال است. بیمارستانی که سال ۱۳۱۹ و در اواخر دوره رضاشاه، برای گرامیداشت نام «ابوعلی سینا» پزشک مشهور ایران در سده‌های چهارم و پنج قمری، «سینا» نام گرفت.

بیمارستان سینا، بعدها با راه‌اندازی بخش‌های سوانح، اورژانس، جراحی اعصاب، اورولوژی، تشخیص سرطان، پزشکی هسته‌ای و ده‌ها بخش دیگر، به یکی از مهم‌ترین مراکز آموزشی، پژوهشی و درمانی تهران تبدیل شد و از علم روز عقب نماند.