برخلاف وجود قوانین مربوط به تولید، توزیع و مصرف داروها در مکمل های مختلف، هیچ یک از فرآورده های گیاهی تقلبی از این سدها عبور نکرده و هر یک می توانند به عنوان تهدیدی برای سلامت جامعه محسوب شوند.

رییس آزمایشگاه سم‌شناسی مرکز تشخیصی و آزمایشگاهی پزشکی قانونی استان تهران ضمن توصیه به مردم در مورد استفاده نکردن از داروهای بدون برچسب وزارت بهداشت، درمان و آموزش پرشکی گفت: گرایش به داروهای غیراستاندارد، تهدید کننده سلامت و حیات است.

به گزارش پزشکی قانونی استان تهران، مریم اخگری افزود: بررسی های به عمل آمده در آزمایشگاه های سم شناسی پزشکی قانونی بر روی داروهای ترک اعتیاد، افزاینده وزن (بدنسازی)، کاهنده وزن و افزاینده قوای جنسی نشان می دهد که داروهای فله ای و بدون برچسب وزارت بهداشت موجود در عطاری ها، حاوی مواد مؤثره دارویی بوده و در صورت استفاده، تهدید کننده سلامتی و حیات افراد هستند.

وی ادامه داد: استفاده از طب مکمل و جایگزین امری شناخته و پذیرفته شده در جهان بوده و در بسیاری از کشورها در حال گسترش است و در سال های اخیر مصرف داروهای مکمل با پایه گیاهی در کشور ما نیز روند رو به رشد داشته است.

احگری خاطرنشان کرد: برخلاف وجود قوانین مربوط به تولید، توزیع و مصرف داروها در مکمل های مختلف، هیچ یک از فرآورده های گیاهی تقلبی از این سدها عبور نکرده و هر یک می توانند به عنوان تهدیدی برای سلامت جامعه محسوب شوند.

عضو هیات علمی سازمان پزشکی قانونی کشور افزود: متأسفانه بسیاری از مکمل های دارویی که با منشاء به اصطلاح گیاهی از مبادی غیررسمی وارد کشور شده و یا از طریق شبکه های ماهواره ای و اینترنتی به فروش می رسند داروی تقلبی بوده و مصرف آن ها می تواند عوارض جبران ناپذیری را برای فرد ایجاد کند.

وی با اشاره به تعریف سازمان جهانی بهداشت از «داروهای تقلبی» تصریح کرد: دارویی که به صورت عمدی، به لحاظ هویت و منشا، دارای برچسب اشتباه باشد در زمره داروی تقلبی قرار دارد. در تعریف سازمان جهانی بهداشت تصریح شده است: فرآورده ای غیراستاندارد که کیفیت، ایمنی و کارایی کمتری نسبت به نمونه های استاندارد دارند، داروی تقلبی هستند. متأسفانه عمده مکمل های گیاهی موجود در بازار سیاه دارویی ایران دارای این خصوصیات بوده و به عنوان داروهای تقلبی محسوب می شوند.

به گفته اخگری، از مکمل های موجود در بازار سیاه دارویی ایران می توان به مکمل های گیاهی نیروزا و افزاینده وزن، کاهنده وزن، افزاینده های قوای جنسی و مکمل های مورد استفاده در ترک اعتیاد اشاره کرد.

رییس آزمایشگاه سم شناسی مرکز تشخیصی و آزمایشگاهی پزشکی قانونی استان تهران با بیان اینکه افراد سودجو با هدف دستیابی به نتیجه سریع و مورد پسند بیمار مبادرت به تهیه فرآورده های گیاهی تقلبی با قیمت های گزاف می کنند، اظهار داشت: این ترکیبات حاوی گیاهان مختلف همراه با مقادیر نامشخصی از داروهای شیمیایی هستند که نام هیچ یک از آن ها روی برچسب دارو ذکر نشده است.

اخگری گفت: داروهای گیاهی تقلبی عمدتاً به شکل دست ساز تهیه شده و هیچ یک از مراحل کنترل کیفیت در مورد آن ها انجام نمی شود ضمن آنکه بسیاری از شکایات ارجاعی به سازمان پزشکی قانونی کشور ناشی از عوارض مصرف داروهای گیاهی تقلبی بوده که به عنوان مکمل به افراد فروخته شده اند.

وی با بیان اینکه داروهای تقلبی در شکل های مختلف قرص، کپسول و ساشه (پودری) و در رنگها و طرح های مختلف موجود است، افزود: داروهای گیاهی دست ساز دارای طیف گسترده‌ای است و به عنوان مکمل های غذایی، مواد نیروزا، داروهای لاغری، داروهای چاقی، داروی چربی سوز، داروهای ترک اعتیاد به سیگار و مواد مخدر، داروهای بدنسازی، داروهای ضد چروک و جوانی پوست، داروهای افزاینده قوای جنسی و بسیاری از مواد دیگر به بیماران معرفی می شوند.وی تاکید کرد: بررسی بر روی داروهای مختلف ترک اعتیاد غیراستاندارد نشان داد که این داروها عمدتاً حاوی دیفنوکسیلات، ترامادول، متادون، کدئین، استامینوفن، فلوکستین، سرترالین، دکسترومتورفان، سیپروهپتادین، کلرفنیرامین و سیپروهپتادین بوده اند.

اخگری گفت: داروهای افزاینده وزن عمدتاً حاوی ترکیباتی از خانواده کورتیکواستروئیدها (کورتون ها) هستند که موجب جذب آب در بدن شده و وزن را افزایش می دهند. استفاده از این ترکیبات موجب افزایش کاذب اشتها شده و افزایش وزن را به همراه خواهد داشت.

وی افزود: دیابت، پوکی استخوان، ایجاد آکنه پوستی، زخم های دستگاه گوارش، افسردگی، ضعف عضلانی و مشکلات پوستی از سایر عوارض مصرف ترکیبات کورتیکواستروئیدی است. در مصرف موقت، کورتون ها سبب شفافیت و براق شدن پوست شده ،اما در مصرف طولانی مدت خطوط آبی رنگ در پوست، شکنندگی پوست و پیری زودرس را موجب می شوند.

رییس آزمایشگاه سم شناسی مرکز تشخیصی و آزمایشگاهی پزشکی قانونی استان تهران گفت: از دیگر اجزای استخراج شده از این داروها سیپروهپتادین است که دارویی از دسته آنتی هیستامین ها بوده و موجب افزایش اشتها می شود. از عوارض داروی سیپروهپتادین می توان به تاری دید، خواب آلودگی، خشکی دهان، تهوع، استفراغ، بی قراری و عصبانیت اشاره کرد.

اخگری گفت :دارو های درمان کننده چاقی امروزه دارای مصارف زیادی بوده و به خصوص خانم ها از طرفداران مصرف این داروها می باشند. معرفی کنندگان دارو با تبلیغ این مسئله که داروی ارائه شده فاقد عوارض بوده و موجب کاهش وزن قابل توجه در طی یک ماه می شود اقدام به فریب مشتریان و فروش داروی خود می کنند.

وی تاکید کرد:باید توجه داشت که داروهایی که تحت عنوان داروهای چربی سوز، داروی لاغری بدون نسخه و گیاهی معرفی می شوند عمدتا" حاوی ترکیبات آمفتامینی و شبه آمفتامینی بوده و در مصرف کنندگان عوارضی مانند لرزش، تعریق، افزایش فشار خون، بی خوابی، لاغری سریع، کاهش اشتها، سردرد، توهم، قرمزی چشم، حملات قلبی و مرگ را ایجاد می کنند.

رییس آزمایشگاه سم شناسی مرکز تشخیصی و آزمایشگاهی پزشکی قانونی استان تهران ادامه داد: داروهای کاهنده وزن عمدتاً حاوی ترکیب سیبوترامین هستند. این دارو از سال ۲۰۱۰ از بازار دارویی آمریکا جمع آوری شده است. مصرف سیبوترامین می تواند موجب ایجاد عوارضی شبیه به ترکیبات آمفتامینی در بدن شود که از جمله عوارض آن می توان به افزایش فشار خون، مشکلات کبدی و کلیوی، تشنج، خونریزی مغزی، افسردگی و ... اشاره کرد.

اخگری تصریح کرد:دارو های افزاینده قوای جنسی نیز صرفا" گیاهی نبوده و دارای مواد موثره ای مانند سیلدنافیل هستند. این دارو دارای عوارضی از قبیل سردرد، گرگرفتگی، از دست دادن دید محیطی، افت فشار خون، از دست دادن شنوایی و تاری دیداست. در مطالعه ای که در اداره کل پزشکی قانونی استان بوشهر روی داروهای گیاهی افزاینده قوای جنسی انجام شد، این داروها حاوی داروی سیلدنافیل با دوز نامشخص بود. به علاوه یکی از اشکال دارویی عرضه شده تحت عنوان افزاینده قوای جنسی، حاوی ترامادول با دوز بالا بوده است.

وی افزود: این داروهای عمدتاً با مقادیر بیش از محدوده درمانی و با دوزهای متغیردر فرآورده های گیاهی قابل جستجو هستند لذا مصرف این داروها موجب افزایش خطر ایجاد مسمومیت و عوارض جانبی ناشی از مصرف داروها تا چندین برابر حالت استاندارد خواهد شد.