زلزله رودبار، زلزله بم، زلزله کرمانشاه و سایر حوادث طبیعی و غیرطبیعی که موجب تخریب منازل در بافت شهری و روستایی در کشور شد، زنگ خطری برای ایمن‌سازی منازل مسکونی است، اما به‌نظر می‌رسد باوجود تمام این هشدارها هم‌چنان باید شاهد ساخت و ساز ساختمان‌های با ایمنی پایین باشیم.

به گزارش ایسنا، کشور ایران از جمله‌ کشورهای حادثه‌خیز از نظر حوادث طبیعی و انسان‌ساز است، چند حادثه زلزله در طول دهه‌های گذشته خسارات فروانی را به منازل مسکونی وارد کرد و عده‌ای نیز به‌علت ناایمن بودن ساختمان‌ها دچار خسارت جانی و مالی شدند.

مسئله ایمن‌سازی ساختمان‌های مسکونی و دولتی از جمله نکاتی است که باید در ساخت و ساز مورد توجه قرار بگیرد، نظام مهندسی و شهرداری یکی از دستگاه‌های مهم و تاثیرگذار در بحث رعایت نکات ایمنی در ساختمان‌سازی است، اما متاسفانه به مسئله ایمن‌سازی واحدهای مسکونی توجه جدی صورت نگرفته است.

مهندسان ناظر نقش کلیدی در نظارت بر احداث ساختمان‌های مسکونی از جمله ساختمان‌های بلندمرتبه دارند، اما باید به این نکته توجه کرد که مهندسان باید از تجربه کافی در بحث رعایت نکات فنی و اجرایی ساختمان داشته باشند، کوتاهی مهندسان ناظر در امر ساخت و ساز می‌تواند موجب به بار آمدن خسارات مالی و جانی فراوان در شهرها و روستاها شود.

تائید صلاحیت مهندسان ناظر ساختمان توسط نظام مهندسی انجام می‌شود، همچنین این سازمان نقش موثری در بحث نظارت بر عهده دارد، قطعا مهندسانی که در امر نظارت، طراحی و اجرا بر ساخت و سازها نظارت می‌کنند باید از تجربه لازم برخوردار باشند، گاهی مشاهده می‌شود که ساخت و سازهای ناایمن در سایه نظارت سازمان نظام مهندسی انجام و برخی از این ساختمان‌ها برای گرفتن پایان کار با کارت قرمز شهرداری مواجه می‌شوند.

بنابراین کمیسیون ماده ۱۰۰ بحث رسیدگی به پرونده‌های این دست از ساختمان‌ها را بر عهده دارد، گاهی این پرونده‌ها با جریمه نقدی و رفع برخی نواقص ختم به خیر می‌شود، اما برخی ساختمان‌ها باید بنای مازاد که موجب کاهش استحکام بنا می‌شود را قلع کنند.

۴۷ روستا در چهارمحال و بختیاری در معرض خطر هستند

خسرو کیانی، سرپرست دفتر مدیریت بحران چهارمحال و بختیاری پیش از این در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینکه ۱۸۵ روستای در معرض خطر در کارگروه‌های مرتبط با این موضوع در گذشته شناسایی شده بود، اظهار کرد: ۸۵ روستا در قالب ۵۵ شهرک حوادثی جابجا شدند و ۴۷ روستا نیز در معرض خطر سیل، زلزله، رانش زمین و ریزش کوه قرار دارند.

وی افزود: از ۴۷ روستای در معرض خطر استان مطالعات جابجایی و درجاسازی چهار روستا به پایان رسیده است، اما وضعیت ۴۳ روستا هم‌چنان مبهم است، برای روشن شدن وضعیت این روستاها باید مطالعات برای جابجایی، ایمن‌سازی و یا درجاسازی انجام شود.

کیانی با بیان اینکه شهرستان لردگان با ۱۲ روستای در معرض خطر بیش‌ترین روستای در معرض خطر در استان را دارا است، گفت: شهرستان کوهرنگ در رتبه دوم قرار دارد، در حال حاضر جابجایی و درجاسازی روستاهای سید محمد از توابع بخش منج شهرستان لردگان، کچوز، دره‌شیخ‌عالی و محمودآباد از توابع بخش بازفت شهرستان کوهرنگ در اولویت قرار دارد، اعتبار این موضوع از طریق اعتبارات اقتصاد مقاومتی تأمین می‌شود.

سرپرست دفتر مدیریت بحران چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه تعیین تکلیف ۴۳ روستای باقیمانده در معرض خطر در دست اقدام است، عنوان کرد: برای انجام مطالعات درجاسازی یا جابجایی این روستاها نیازمند ۴.۵ میلیارد تومان اعتبار هستیم، بر اساس دستورالعمل‌ها برای تامین اعتبار جابجایی و درجاسازی این روستاها باید ابتدا مطالعات انجام شود، انجام مطالعات یک فرآیند زمانبر است و روند اجرایی این کار را کند می‌کند.

ساختمان‌های با قدمت بالای ۱۰ سال نیازمند ایمن‌سازی هستند

مرجان دادایی، معاون شهرسازی شهرداری شهرکرد در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینکه در مقررات ملی ساختمان در مبحث دوازدهم نکاتی در خصوص ایمنی ساختمان ارائه شده است، اظهار کرد: این مباحث شامل مجموعه‌ای از ضوابط فنی، اجرایی و حقوقی در بخش طراحی، نظارت و اجرای ساختمان مطرح شده است، این موارد باید در تخریب، نوسازی، تعمیر، مرمت و تغییر کاربری مدنظر قرار بگیرد.

معاون شهرسازی شهرداری شهرکرد افزود: در بحث ساخت و ساز ساختمان همچنین یکسری آئین‌نامه‌های فنی و اجرایی نیز وجود دارد که به ارتقای ایمنی ساختمان‌های بلندمرتبه و دولتی کمک می‌کند، این نکات باید از مرحله تخریب، گودبرداری، ساخت و ساز و تا پایان کار باید رعایت شود تا بتوانیم جوابگوی ایمنی ساختمان مردم باشیم.

وی با بیان اینکه مجموعه‌ای از اعضای نظام مهندسی در مراحل طراحی، نظارت و اجرای ساختمان فعالیت می‌کنند، خاطرنشان کرد: این مهندسان طی چند مرحله گزارش کاملی را از عملیات ساختمانی به نظام مهندسی، شهرداری و واحد اجرائیات شهرداری ارائه می‌دهند، واحد اجرائیات مانند پلیس ساختمان عمل کرده و مفاد درج شده در پروانه ساختمانی را براساس دستورالعمل‌ها و گزارشات ارائه شده از سوی مهندسان رصد می‌کند و اگر گزارش دقیقی ارائه نشود اخطاریه صادر می‌شود.

دادایی بیان کرد: در بحث استحکام بنای ساختمان اگر بنای مازاد بر پروانه صادر شده وجود داشته باشد، کمیسیون ماده ۱۰۰ به این مسئله ورود می‌کند، اعضای این کمیسیون شامل نماینده وزارت کشور، نماینده دادگستری و نماینده شورای شهر هستند، اگر اعضا استحکام بنای مازاد را از نظر فنی و اجرایی تایید کنند، این کمیسیون رای به جریمه و اگر تایید نکنند بنا باید قلع شود.

معاون شهرسازی شهرداری شهرکرد با بیان اینکه در احیای بافت فرسوده طبق مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری دستگاه‌هایی از جمله شهرداری، اداره‌کل راه و شهرسازی و میراث فرهنگی دخیل بودند، یادآور شد: با تدابیر دولت این شورا به ستاد عمران و بازآفرینی تغییر کرد و دستگاه‌های دیگر نیز در این امر دخیل شدند.

وی با بیان اینکه ساختمان‌های با قدمت بالای ۱۰ سال نیازمند ایمن‌سازی هستند، خاطرنشان کرد: طبق برآوردها ۸۰ درصد ساختمان‌هایی که در بافت فرسوده شهرکرد احداث و یا از قبل وجود داشته‌اند، نیازمند ایمن‌سازی هستند.

دادایی تاکید کرد: آزمایش ژئوتکنیک و مکانیک ساختمان برای تمام ساختمان‌ها به‌ویژه ساختمان‌های بلندمرتبه الزامی است، تمام ساختمان‌هایی که در چند سال اخیر از سوی شهرداری براساس گزارش نظام مهندسی و نظارت ناظران پایان کار دریافت می‌کنند دارای ایمنی هستند.

معاون شهرسازی شهرداری شهرکرد با اشاره به اینکه تایید صلاحیت مهندسان ناظر ساختمان برعهده نظام مهندسی است، توضیح داد: اگر در حین مراحل ساخت و ساز گزارش دقیقی از سوی مهندسان ناظر ارائه نشود، طبق تبصره ۷ ماده ۱۰۰ قانون مورد رسیدگی قرار می‌گیرد.

وی در ادامه با بیان اینکه ساختمان‌های با ارتفاع بالای ۱۷.۵ متر و تعداد بالای واحد در هر طبقه مشمول پله اضطراری می‌شود، عنوان کرد: برخی از پله‌های اضطراری در شهرکرد استاندار نیستند، از شرایط پله اضطرای این است که تمام طبقات به آن‌ها دسترسی داشته و تردد از آن‌ها به راحتی انجام شود، همچنین به معبر دسترسی نداشته و در محیط ساختمان باشند.

دادایی گفت: در طرح جدید تفصیلی و جامع شهر مسئله دسترسی پله اضطراری در ساختمان‌های با ۱۰۰ درصد ساخت به معبر که امنیت ساکنان و شهر را به خطر می‌اندازد و مشکلاتی را ایجاد کرده، مدنظر قرار گرفته است.

معاون شهرسازی شهرداری شهرکرد خاطرنشان کرد: شهرداری بر تمام ساخت و سازهای ساختمان‌های مسکونی و دولتی نظارت می‌کند.

تمامی مهندسان تائید شده توسط نظام مهندسی از تجربه کافی برخوردار نیستند

میرزائیان یکی از مهندسان عمران اهل چهارمحال و بختیاری در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص ایمنی در ساخت و ساز، اظهار کرد: برای ساخت ساختمان باید ایمنی از زمان آغاز خاکبرداری رعایت شود، بهترین کار برای نظارت بر مباحث ایمنی استخدام یک کارشناس HSE از زمان شروع تا پایان عملیات ساخت و ساز جهت رعایت کلیه موارد ایمنی است.

وی افزود: نظارت کارشناسان ایمنی در ساخت و ساز ساختمان نافی مسئولیت‌های مجری در عملیات اجرایی نیست و هر شخصی که در بحث ساخت و ساز ساختمان دخیل است باید برای حفظ سلامتی خود و دیگران قبل از شروع به‌کار آموزش‌های لازم را ببیند و کلیه موارد ایمنی را در بحث ساخت و ساز رعایت کند.

میرزائیان با اشاره به نقش مصالح استاندارد در افزایش ایمنی ساختمان، گفت: استفاده از مصالح استاندارد و مرغوب در استحکام بنا بسیار مهم و ضروری است، ایمنی هر بنا علاوه بر اجرای صحیح مقررات ساخت و ساز منوط به استفاده از مواد اولیه استاندارد است.

این مهندس عمران تاکید کرد: نمی‌توان به‌طور قطعی گفت هر ساختمانی که زیر نظر سازمان نظام مهندسی ساخته می‌شود دارای ایمنی است، ممکن است مخاطرات بسیاری در حین اجرا و پس از آن برای ساختمان به‌وجود بیاید که این مسئله بستگی به روش اجرا و نوع مواد اولیه استفاده شده در بنا دارد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: قطعا تایید صلاحیت هر مهندسی توسط سازمان نظام مهندسی به معنی تسلط کافی این مهندس به تمامی موارد در ساخت و ساز و داشتن تجربه کافی در این زمینه نیست، باتوجه به گستردگی علم عمران و داشتن زیرشاخه‌های زیاد در این رشته تحصیلی، تجربه مهندس حرف اول را می‌زند.

حدود ۷۰ درصد مهندسان عمران تجربه عملی در مباحث مربوط به این رشته را فرا نگرفته‌اند

حیدری یکی دیگر از مهندسان عمران شهرکردی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: مهندسان ناظر ساختمان در طول تمام مدت ساخت و ساز حضور ندارند، فقط در برخی از مراحل ساخت و ساز مانند بتن‌ریزی و ... حضور دارند.

وی افزود: تجربه عملی در بحث مهندسی عمران حرف اول را می‌زند، حدود ۷۰ درصد مهندسان عمران تجربه عملی در مباحث مربوط به این رشته را فرا نگرفته‌اند، برخی از آن‌ها حتی کارهای ابتدایی از جمله خط تراز را نمی‌توانند انجام دهند.

حیدری در خصوص استفاده از مصالح استاندارد و تاثیر آن بر استحکام بنا، عنوان کرد: مصالح ساختمان باید دارای مرغوبیت باشد، خاک باید قبل از احداث سازه مورد آزمایش خاک‌شناسی قرا ر بگیرد تا مطمئن شویم مقاومت لازم برای احداث سازه را دارا است.

این مهندس عمران ادامه داد: سیمان برخی کارخانجات تنها برای بتن‌ریزی مناسب است و سیمان کارخانه دیگر برای سرامیک‌ کاری، این نکات باید در بحث ساخت و ساز مورد توجه قرار بگیرد تا بنا از استحکام کافی برخوردار باشد، شن شسته چهارمحال و بختیاری یکی از بهترین شن‌ها برای انجام کارهای ساختمانی است.

وی بیان کرد: مهندسان چهارمحال و بختیاری معمولا سنگین‌ترین سازه را در انجام ساخت و ساز انجام می‌دهند.

مسئولان نظام مهندسی پاسخگو نیستند

باتوجه به نقش نظام مهندسی در بحث ایمنی ساختمان، پیگیری‌های خبرنگار ایسنا بی‌نتیجه ماند و مسئولان نظام مهندسی حاضر به پاسخگویی در خصوص عملکرد خود در چهارمحال و بختیاری نشدند، شاهدیم که در ساخت‌و سازهای استان برخی از نکات ایمنی از جمله پله اضطراری، بحث گازکشی ساختمان و ... به‌درستی رعایت نشده است و مشکلاتی را برای ساکنان این ساختمان‌ها به‌وجود آورده است.

امید است بحث ایمنی ساختمان‌های مسکونی و به‌ویژه در ساختمان‌های بلندمرتبه بیش‌تر مورد تاکید شهرداری و نظام مهندسی قرار بگیرد و کمیسیون ماده ۱۰۰ نظارت دقیق‌تری داشته و با ساختمان‌هایی که استحکام کافی ندارد را برخورد کند.