زباله‌های الکترونیکی یکی از منابع کارآفرینی در کشورهای آفریقایی و یکی از منابع اقتصادی برای بسیاری از کشورها به شمار می‌آیند. سالانه میلیاردها تن زباله الکترونیکی در جهان تولید و بخش کمی از آن بازیافت می‌شود. این زباله‌ها حاوی مقادیر زیادی از فلزات قیمتی مانند طلا و پلاتین هستند و بخشی از آنها تعمیر شده و به چرخه استفاده در کشورهای کم درآمدتر باز می‌گردند.

سی ان ان در گزارشی به معضل زباله‌های الکترونیکی، سیستم پیشرفته بازیافت آنها در برخی از کشورهای آفریقایی، کارآفرینی رسمی و غیر رسمی این صنعت پرداخته و از تولید زباله‌های الکترونیکی آمار ارائه می‌دهد.

به گزارش عصر ایران، برای "اریک انشیم ایماناین" که صاحب دو مغازه کوچک تعمیرات وسایل الکترونیکی در "کیگالی" پایتخت رواندا است، صدای بالا آمدن ویندوز در یک لپ‌تاپ قدیمی و تقریبا از بین رفته علامت پول است.

"اریک" کامپیوترهای شخصی، لپتاپ، گوشی تلفن هوشمند و ابزارهای الکترونیکی را که به عنوان زباله دور ریخته شده‌اند، تعمیر و نوسازی می‌کند و غیرقابل تعمیرها را به سایت بازیافت "اندوبا" (Nduba) در حومه پایتخت رواندا می‌فرستد.

"انشیم ایماناین" می‌گوید: گاهی اوقات ما از صفحه مانیتور به عنوان تلویزیون استفاده می‌کنیم. تبدیل این صفحات نمایش به تلویزیون "برای شهروندان کم درآمد که توانایی خرید یک تلویزیون جدید را ندارند" گزینه ارزانی است.

بازسازی و تعمیر ابزارهای دیجیتال از رده خارج و منسوخ در عصر تقلا برای ساخت یا خرید جدیدترین تلفن‌های همراه، تبلت‌های جدید و تلویزیون‌های هوشمند، غیرعادی به نظر می‌رسد. اما برای بسیاری از کشورها این بخش یک حلقه مهم در زنجیره ارزشی مدیریت پسماندهای الکترونیکی محسوب می‌شود و بسیاری نیز به زباله‌های الکترونیک به عنوان منبع درآمد روزانه خود نگاه می‌کنند.

"اریک انشیم ایماناین" فردسمت راست، صاحب دو مغازه تعمیرات وسایل الکترونیکی در "کیگالی" رواندا است/ عکس: سی ان ان

سازمان "نظارت بر زباله‌های الکترونیک" به عنوان یکی از نهادهای وابسته به سازمان ملل از تولید بیش از 54 میلیون تن (54 میلیارد کیلوگرم) زباله الکترونیکی در سال 2019 خبر داد. این زباله‌های الکترونیکی شامل تلفن‌های همراه، صفحه نمایش کامپیوتر، دستگاه فکس، یخچال‌های قدیمی، ماشین ظرفشویی یا لباس‌شویی با قطعات دیجیتالی می‌شوند. براساس گزارش سازمان ملل، وزن تمامی این زباله‌های الکترونیکی بیش از "تمام هواپیماهای مسافربری ساخته شده در جهان" است. (هر تن معادل 1000 کیلوگرم است).

براساس گزارش سال 2019 سازمان "نظارت بر زباله‌های الکترونیک"، رواندا یکی از 13 کشور آفریقایی است که قوانین ملی مربوط به مدیریت ضایعات الکترونیکی را تصویب کرده است. قانونی که منجر به شکل‌گیری اولین مرکز بازیافت، تعمیر و بازسازی قطعات الکترونیکی در این کشور شده است.

کارگران با استفاده از یک سیستم تسمه نقاله در مرکز بازیافت زباله‌های الکترونیکی در نزدیکی کیگالی زباله‌های الکتریکی را جدا می‌کنند/ عکس: سی ان ان

مشارکت دولتی سال گذشته بین دولت رواندا و شرکت "انویروسرو" (Enviroserve) دبی برای رواندا یک افتخار محسوب می‌شود. "انویروسرو" بزرگترین مرکز بازیافت تجهیزات الکترونیکی جهان در "دبی" امارات متحده عربی قرار دارد.

کارخانه پیشرفته بازیافت وسایل الکترونیکی کیگالی قادر به پردازش سالانه بیش از 10 هزار تن (10 میلیون کیلوگرم) زباله الکترونیکی است.

تمرکز رواندا بر اقدامات ناحیه‌ای

"اولیور امبرا" مدیر عامل "انویروسرو" شعبه کیگالی بیش از 5000 کامپیوتر قدیمی را پس از تعمیر و بازسازی به مدارس دولتی فروخته است. در این مرکز بازیافت زباله الکترونیکی بیش از 4000 تن زباله الکترونیکی پردازش و بیش از 600 شغل جدید در رواندا ایجاد شده است.

او می‌گوید: با بازیافت زباله‌های الکترونیکی مانع تولید 2000 تن کربن در محیط زیست شده‌ایم.

دانلود

فیلم اصلی

در مجموعه بازیافت تجهیزات الکترونیکی کیگالی رواندا، کارگران روی تسمه‌های نقاله، پلاستیک و فلزات را طبقه بندی می‌کنند. محفظه‌هایی از جنس پلکسی گلاس نیز بخارات فسفر را از لوله‌های قدیمی تلویزیون جمع می‌کنند. صفحات و مدارها جدا شده و باتری‌های لیتیومی مرتب تست می‌شوند. هر بخش از زباله‌های الکتریکی با دقت جمع، فشرده، خرد یا پودر خواهند شد.

مدیر عامل سایت بازیافت "انویروسرو" شعبه کیگالی در این باره می‌گوید: مواد پرخطر به دو دلیل از مواد با ارزش جدا می‌شوند. وی افزود: "تقریبا منابعی به ارزش 55 میلیون یورو (65 میلیون دلار) در زباله‌های الکترونیکی رواندا وجود دارد که در صورت بازیافت نشدن بر اقتصاد کشور تاثیر می گذارد. از سوی دیگر مواد خطرناک زیادی وجود دارند که در صورت بازیافت نشدن محیط زیست را آلوده می‌کنند".

براساس گزارش‌های گذشته "دیدبان جهانی زباله‌های الکترونیک" هر ساله بیش از 75 میلیارد کیلوگرم (75 میلیون تن) تجهیزات الکترونیکی دور ریخته می‌شود و این روند تا سال 2030 ادامه دارد. در مقابل تنها 10 میلیارد کیلوگرم (10 میلیون تن) زباله الکترونیکی در سال 2019 بازیافت شده است. این آمار و پیش‌بینی‌ها پیش از تعطیلات سراسری مربوط به بیماری همه‌گیر کرونا و افزایش کار و تحصیل از خانه برآورد شده‌اند و روند دورکاری و استفاده بیشتر از محصولات الکترونیک در این آمار تاثیرگذار خواهد بود.

براساس این گزارش حدود 20 درصد از زباله‌های الکترونیکیِ بازیافت شده، صادر می‌شوند و بیشتر این محصولات بازیافتی به قاره آفریقا می‌رود.

یک تحقیق در سال 2017 در کشور آفریقایی نیجریه نشان داد که این کشور سالانه بیش از 60 میلیون کیلوگرم وسایل و تجهیزات الکترونیکی و الکتریکی دست دوم را از کشورهای پیشرفته مانند بلژیک، انگلیس و آلمان وارد می‌کند. با این حال 19 درصد این دستگاه‌ و تجهیزات غیر قابل استفاده بوده‌اند.

روزانه 5 هزار کارگر غیر رسمی در حومه "اکرا" پایتخت غنا زباله و تجهیزات الکترونیک را می‌سوزانند و مواد فلزی درون آن را جدا می‌کنند/ عکس: Getty Images

براساس گزارش کنوانسیون بازل "غنا" در سال 2011 بیش از 150 تن تجهیزات و دستگاه‌های الکترونیکی و الکتریکال وارد کرده است. غنا نیز یکی از بزرگترین و پیشرفته‌ترین مراکز بازیافت زباله‌های الکترونیک جهان را دارد و حجم زباله‌های الکترونیکی این مرکز برای جهانیان قابل توجه است. دیدبان زباله‌های الکترونیکی جهان از این مجموعه به عنوان مرکز "ضایعات کاملا سازمان یافته" نام برده و بیش از 5000 کارگر غیر رسمی روزانه ضایعات فلزات را پس از سوزاندن قراضه‌ها استخراج می‌کنند.

تبدیل دوده به طلا

شاید بزرگترین فرصت برای کشورهای جنوب صحرای آفریقا استخراخ مواد اولیه از میان زباله‌های الکتریکی و فلزات ارزشمند موجود در آن باشد. طبق اعلام سازمان ملل حدود 7 درصد طلای جهان در زباله‌های الکترونیکی وجود دارد.

زباله‌های الترونیکی حاوی فلزات ارزشمند هستند اما بخش کمی از آنها بازیافت می‌شوند

براساس گزارش سازمان ملل 54 میلیون تن (54 میلیارد کیلوگرم) زباله الکترونیکی در سال 2019 تولید شده که مواد خام داخل آنها در صورت بازیافت و استفاده مجدد حدود 60 میلیارد دلار ارزش دارد

"طلا"، "آهن" و "مس" اصلی‌ترین مواد ارزشمندی هستند که می‌توان از زباله‌های الکتریکی استخراج کرد

کمتر از یک پنجم زباله‌های الکتریکی به ارزش تقریبی 10 میلیارد دلاردر سال 2019 جمع‌آوری و بازیافت شده‌اند

"اوکچوکوو دانیل اوگبونایا" نماینده کشور رواندا در موسسه "رشد سبز جهانی" به عنوان یک سازمان بین دولتی برای رشد پایدار می‌گوید: وضعیت زباله‌های الکتریکی نه تنها از نظر کمیت بلکه از لحاظ پیچیدگی و ترکیب مواد به کار رفته در آنها پیچیده است.

در زباله‌های الکترونیکی موادی مانند طلا، نقره و پلاتتین وجود دارد. استخراج این عناصر می‌تواند باعث ایجاد شغل‌های جدید در مشاغل کوچک و حتی افزایش درآمد شهرداری‌ها و افزایش تولید شود.

سیم‌پیچی‌های مسی به دست آمده پس از سوزاندن زباله‌های الکتریکی. مدار، باتری یا منابع تغذیه الکترونیکی قدیمی و تخریب شده به عنوان زباله‌های الکترونیکی محسوب می‌شوند. تجهیزات الکترونیکی مورد استفاده در خانه یا اداره یا برخی از اسباب‌بازی‌ها در رده زباله‌های الکترونیکی قرار می گیرند/ عکس: ALAMY

یک مرکز زباله در حومه شهر "اکرا" پایتخت غنا- براساس گزارش سال 2011 عفو بین‌الملل حدود 79 هزار نفر در نزدیکی این مرکز زباله زندگی می کنند/ عکس: Getty Images

راهنما و دستور العمل سازمان‌های ناظر سازمان ملل در حوزه بازیافت زباله‌های الکترونیکی- سوزاندن روزانه زباله‌های الکترونیکی در سایت زباله‌های حومه "اکرا" پایتخت غنا برای سلامت کارگران و ساکنان حومه این سایت زباله خطرناک است/ Getty Images

سوزاندن زباله‌های الکترونیکی راهی آسان و خطرناک برای بازیافت مواد فلزی است. براساس یک تحقیق بسیاری از کارگران غیررسمی سایت‌های زباله روزانه حدود 2 تا 5 دلار درآمد دارند/ عکس: alamy