کودکان کار و چهرۀ مخدوش شهرها از فقر

با وجود هزینه های گزاف برای توسعه و بهبود سیما و منظر شهری از سوی شهرداری ها، کودکان کار به عنوان معضلی اجتماعی یک تصویر ثابت و تلخ و مخدوش شده از شهرها را ارایه می‌دهند که باید برای حل این آسیب پررنگ چاره اساسی اندیشید.

به گزارش ایرنا، در حالی تعداد کودکان کار در قزوین مانند خیلی از دیگر شهرهای کشور رو به فزونی است که این مساله برای بسیاری از دستگاه ها ازجمله استانداری، فرمانداری، بهزیستی و شهرداری به یک معضل تبدیل شده و تقریبا در ماه یک بار از جلسات مهم استانی را به خود اختصاص می دهد.

بر اساس گزارش‌های سازمان جهانی کار در سال ۲۰۱۷، از هر ۱۰ کودک یکی از آن ها مجبور به کار است و این آمار در سال ۲۰۲۲ حتما بزرگتر شده است.

افزایش تعداد کودکان کار که بیشتر آنها اتباع خارجی هستند و نداشتن کارت هویت و اقامت در ایران و به دنبال آن بی بهره گی از خدمات درمانی و بهداشتی، شیوع ویروس کرونا و بحران های ناشی از آن قصه تلخ کودکان کار در قزوین است.

کودکانی که به گفته سرپرست بهزیستی استان قزوین 99 درصدشان اتباع خارجی و دارای خانواده بوده و به خاطر مشکلات مالی خانواده خود مجبور به کار کردن هستند.

خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) به مناسبت ۱۲ ژوئن مصادف با ۲۲ خرداد روز جهانی مبارزه با کار کودک در گزارش پیش‌رو به بررسی وضعیت این قشر پرداخته است.

استان قزوین در زمره استان های به ظاهر دغدغه مند در این حوزه است، از همین رو چندین موسسه خیریه‌ برای این کودکان، در حال فعالیت هستند که در ابتدای گزارش به سراغ یکی از این انجمن‌ها رفتیم.

ضرورت جلب حمایت های مردمی برای کودکان کار

فاطمه حسین زاده یکی از فعالان و دغدغه مندان حوزه کودک است که در غالب یک انجمن مردم نهاد سعی در تسهیل گری امور برای کودکان کار دارد.

او در این باره گفت: یکی از دغدغه هایی که در مقابل کار کودکان کار قزوینی با آن مواجه هستیم، عادت کودکان به کار و روی آوری به مشاغل کاذب است، واقعیتش این است که ما از بدو تاسیس انجمن فکر می کردیم بتوانیم در این زمینه بی آنکه اتباع بودن یا ایرانی بودن کودکان کار مهم باشد برای آن ها سرمایه گذاری کنیم اما متاسفانه هرچه جلو تر می رویم رغبت و تمایل کودکان کار به ادامه خرد فروشی، دست فروشی و تکدی گری و زباله گردی نیز بیشتر می شود.

وی با بیان اینکه با شیوع ویروس کرونا موضوع تحصیل و درمان کودکان کار به یک دغدغه اساسی تبدیل شده بود،افزود: آنطور که بررسی شده، هر کودک زباله گرد روزانه بین ۲ تا ۳ میلیون تومان درآمد دارد[!! صحت این رقم نیازمند راستی آزمایی است- عصر ایران ] و این کودک به دلیل چربیدن پول حاضر به تغییر موضع در فعالیت های خود نیست.

این فعال مدنی، اجتماعی ادامه داد: تعداد زیادی از کودکان کار اتباع فاقد کارت اقامت و هویت هستند و حتی با داشتن هزینه برای درمان، متاسفانه عادت به خرج کردن ندارند و ما مجبوریم برای تامین هزینه های درمانی آنان از طریق خیریه ها اقدام کنیم.

وی با بیان اینکه در مقابل مشکلات کودکان کار حمایت‌های مردمی جوابگو نیست، افزود: بسیاری از مشکلات بهداشتی که گریبانگیر کودکان کار است؛ مربوط به ابتلا به انواع عفونت‌ها ‌است که در صورت عدم درمان درصد خطر و انتقال پذیری آن زیاد می شود.

حس انتقام از جامعه در کودکان کار

محمد حسین آشوری روانشناس و از دیگر دغدغه مندان حوزه کودک است که سال‌ها در امر آموزش کودکان کار فعالیت می‌کند؛ او در خصوص وضعیت کودکان کار گفت: اکثر کودکان کار به ویژه کودکان اتباع غیرمجاز که بدون اوراق هویت هستند؛ حس خوبی نسبت به افراد جامعه ندارند و متاسفانه از حرکات و صحبت‌های آنها می‌توان، فهمید که حس انتقام از جامعه را درون خود رشد داده‌اند و این کودکان بیش از آنکه نیازمند آموزش تحصیلی باشند، نیازمند فرهنگ سازی هستند اما متاسفانه بسیاری از دستگاه های مربوطه نسبت به این امر بی توجه هستند.

این کارشناس ادامه داد: نوع برخورد جامعه با کودکان کار بسیار مهم است چراکه بسیاری از افرادی که در بزرگسالی دست به بزه می زنند، حاصل یک تربیت غلط از سوی جامعه هستند بنابراین دستگاه های دولتی باید نگاه حمایت گرایانه ای نسبت به کودکان کار داشته باشند چراکه محل آموزش و تربیت کودکان کار، خیابان و جامعه است.

آشوری همچنین گفت: حمایت از حق و حقوق شهروندی کودک کار باید توسط دستگاه های متولی فرهنگ، فرهنگ سازی و نهادینه شود.

او ادامه داد: در خیایان دیده شده که شهروندان یا ترحم بیش از حد به کودکان کار دارند و یا با برخوردهای تند و تهاجمی شخصیت این کودکان را زیر سوال می برند، باید اذعان کرد کودکی کاری که در جامعه ترحم می بیند، نسبت به جامعه و شهروندان آن متوقع می شود و هر اقدام را وظیفه می داند و کودکی که برخورد تند، تهاجمی و بعضا کتک را در خیابان تجربه می کند به مرور و در بزرگسالی انتقام خود را از جامعه می گیرد.

وی همچنین گفت: تمام شهروندان نسبت به کودکان کار مسوولیت اجتماعی دارند و باید در نوع برخورد با این کودکان محتاط عمل کنند.

آشوری ادامه داد: حرفه آموزی به کودکان اتباع و ایجاد شغلی پایدار یکی از لازمه های برون رفت از مشکلات و مصائب پیرامون کودکان کار است.

کودکان کار اتباع نیز از خدمات بهداشتی بهره مند هستند

بهمن عشایری، مدیر کل اتباع و مهاجران استانداری قزوین نیز در همین رابطه پیش تر در گفت و گو با رسانه ها گفته بود: بخش زیادی از اتباع خارجی در کشور ما غیرمجاز هستند اما خدماتی که برای کودکان کار ایرانی ارائه می دهیم برای اتباع مجازی که قوانین ما را رعایت کردند نیز لحاظ می شود چراکه و ما آنها را مثل شهروندان خودمان پذیرفته‌ایم.

او گفته است: مراکز درمانی و مراکز بهداشتی استان بدون اینکه تبعیضی برای شهروندان قائل شوند به همه‌ی افراد، بدون توجه به مدارک هویتی و اقامتی آنها خدمات لازم را ارائه می‌دهند.

مدیرکل اتباع و مهاجرین خارجی استانداری قزوین اظهار داشت: ما از زمان شروع اپیدمی کرونا به همه‌ی مراکز درمانی و بهداشتی اعلام کردیم که همه‌ی اتباع مجاز و غیرمجاز در صورت ابتلا به کرونا باید رایگان درمان شوند و هیچ‌وقت برای درمان، مجاز و غیرمجاز را تفکیک نکردیم؛ چرا که سلامت جامعه به مخاطره می‌افتد و همچنین این امر را جزو حقوق افراد می‌دانیم.

عشایری تصریح کرد: برای حل مشکلات ناشی از کودکان کار اتباع، نیاز به هم افزایی دستگاه های اجرایی و همچنین موسسه‌های خیریه و فعالان حقوق کودکان داریم و منتظر این همکاری هستیم.

وی با اشاره به فعالیت برخی انجمن های مردم نهاد و ارائه خدمات به اتباع افزود: در استان قزوین ۴۳ درصد از پناهندگان آسیب‌پذیر هستند و این آمار نگران کننده است و چه بخواهیم و چه نخواهیم کودکان کار به عنوان یک واقعیت اجتناب‌ناپذیر جامعه ما که ناشی از شرایط نامساعد است؛ در جامعه حضور دارند.

این مسوول با بیان اینکه اغلب کودکان کار در غالب تکدی‌گری فعالیت دارند، افزود: این کودکان به ویژه کودکان فاقد اوراق هویت، ارتباط معناداری با بزهکاری اجتماعی دارند و می طلبد با همدلی و تلاش دولت و هم نهادهای غیردولتی و موسسه‌های خیریه و هم مردم این معضل اجتماعی را برطرف کرد.

وی ادامه داد: در برخورد و مواجهه با این کودکان نه صرفاً با نگاه احساسی و هیجانی، بلکه با تلفیق عقلانیت و تدبیر، برخوردی مناسب و درخور با هدف رفع مشکلات آن و حذف این پدیده‌ی نامطلوب به کار ببریم.

جمع آوری ۳۰ کودک کار متکدی در قزوین طی یک سال گذشته

در ادامه به سراغ محمد مهدی نانکلی، نماینده فرماندار در برخی امور اجتماعی و مدیر مرکز توسعه خدمات اجتماعی شهرداری قزوین رفتیم.

وی با بیان اینکه، اداره کل بهزیستی قزوین، وظیفه رسیدگی به کودکان کار را دارد اظهار داشت: بهزیستی سازمانی متولی در این امر است اما با توجه به ضرورت امر، شهرداری قزوین در بحث کودکان کاری که غالب کار، تکدی گری می کنند، به بهزیستی کمک می کند.

نانکلی با بیان اینکه جمع آوری تکدی گران وظیفه شهرداری ها است، اظهار داشت: در این راستا شهرداری با درخواست بهزیستی و همچنین نیرو انتظامی اقدام به جمع آوری کودکانی که در غالب تکدی گری دست فروشی و کار می کنند؛ می نماید و برای کمک به بهزیستی در حل مشکلات اجتماعی یک محل برای نگهداری و سامان دهی این کودکان اختصاص داده است.

وی تصریح کرد: کودکان متکدی که توسط شهرداری جمع آوری می شوند با اخذ تعهد تحویل خانواده هایشان داده می شوند و بیش از ۹۰ درصد از این کودکان دارای خانواده هستند.

نانکلی با بیان اینکه ۳۰ کودک کار متکدی در قزوین طی یک سال گذشته جمع آوری و ساماندهی شده اند، اظهار داشت: بیشتر کودکان کار خیابانی در استان قزوین از اتباع و مهاجرین خارجی هستند و در سال گذشته ۲۵ پسر و ۵ دختر و در طی ۲ ماهه سال جاری نیز هشت پسر زیر ۱۸ سال توسط شهراری جمع آوری و تحویل خانواده داده شدند.

حمایت بهزیستی از کودکان کار

علی دهباشی پور، سرپرست اداره کل بهزیستی قزوین نیز در این خصوص گفت: از آنجا که کودکان عامل حفظ بقای جامعه هستند و میزان رشد و بقای هر جامعه بستگی به رسیدگی و تربیت صحیح کودکان دارد، بنابراین حفظ حقوق و توسعه فردی و اجتماعی و فراهم آوردن زمینه رشد همه جانبه این گروه از جامعه از اهمیت زیادی برخوردار است؛ زیرا در این صورت کودکان می توانند مراحل کودکی خود را به سلامت طی نموده و در زمینه های اجتماعی، تحصیلی و حرفه ای برای زندگی آینده آمادگی کامل را کسب نماید.

سرپرست اداره کل بهزیستی استان قزوین افزود: براساس بررسی های انجام شده در استان قزوین بالغ بر ۹۹ درصد کودکان دارای خانواده بوده و در طول روز ساعت هایی را به منظور کار در خیابان به سر می‌برند.

این مسوول تصریح کرد: بررسی های صورت گرفته نشان می‌دهد غالب کودکان کار مهاجر بوده و شب ها به خانه برمی گردند و معمولاً به مدرسه می‌روند و به دلیل مشکلات مالی خانواده خود مجبور به کار کردن هستند.

دهباشی پور ادامه داد: در حال حاضر بهزیستی استان قزوین، کودکان کار و خیابان را در یک مرکز دولتی(شبانه روزی) و یک مرکز غیر دولتی(مرکز حمایتی آموزشی کودک و خانواده) تحت نظارت سازمان با هدف کنترل و کاهش آسیب های اجتماعی ناشی از حضور و کار کودکان را مورد پذیرش و حمایت قرار می دهد.

وی با بیان اینکه فرآیند ساماندهی کودکان به این شکل است که شناسایی و جذب کودکان کار و خیابان از طریق ارتباطی که مددکار اجتماعی با کودک خیابانی شکل می گیرد، صورت می پذیرد،افزود: مددکار اجتماعی از طریق جلب اعتماد و پذیرش ارتباط از سوی کودک خیابانی، با هدف آگاه نمودن آنان از منابع و خدماتی که می تواند در اختیارشان قرار گیرد، مراکز خدمت‌رسان را به کودک معرفی می کند و بعد از پذیرش و جذب در مراکز، خدمات تخصصی اعم از مددکاری، روانشناسی، حقوقی، درمانی و بهداشتی، آموزشی به این قشر ارائه می شود.

سرپرست اداره کل بهزیستی قزوین اظهار داشت: خدمات بنا بر ضرورت و نیاز کودکان کار، به جهت عدم ترک تحصیل و یا بازماندگی از تحصیل کودکان امکانات تحصیلی(رایگان نمودن و تخفیف هزینه های تحصیلی)، لوازم التحریر و همچنین بسته‌های بهداشتی(به منظور جلوگیری از ویروس کرونا)، سبد کالا و پوشاک(به ویژه در ایام نوروز و سال تحصیلی)، ارجاع کودکان به سازمان فنی و حرفه ای(جهت آموزش کودکان بالای ۱۵ سال)، ارجاع والدین کودکان فاقد شغل به اداره کار ارایه می شود.

وی همچنین گفت: کودکان کار از خدمات فرهنگی و امکانات ورزشی و تفریحی به منظور ارتقای روحیه و نشاط کودکان تعبیه شده است نیز بهره مند می شوند.

دهباشی پور گفت: هدف ارائه این خدمات، کاهش ساعات حضور کودکان کار در خیابان و کاهش آسیب های اجتماعی وارد بر آنها می باشد.

وی افزود: با توجه به اینکه توانمندسازی خانواده های کودکان کار به منظور جلوگیری از ورود کودک به خیابان جهت کار ، امری مقطعی و کوتاه مدت می باشد این مهم نیازمند حمایت های مستمر از خانواده به منظور تقویت توانایی در انجام کارکرد های طبیعی نظیر رشد و تربیت فرزندان و حمایت از آنان در زمینه رشد یکپارچه کودکان می باشد.

رهاورد:

به نظر می رسد برای رفع مشکل کودکان کار و حل این معضل اجتماعی نیازمند هم افزایی دستگاه های مختلف و یک برنامه جامع مدون هستیم که باید در دستور کار جدی مسوولان قرار بگیرد.

بیشتر بخوانید:

وجود ۱۲۰ هزار کودک کار در کشور/ مخالفت بهزیستی با جمع‌آوری کودکان کار و خیابان

شناسایی ۲۵۵۶ کودک کار و خیابان در پایتخت

شورای شهر تهران: آمار دقیقی از کودکان زباله گرد نداریم

مدیرکل بهزیستی: زمستان‌ها ۲۰۰۰ کودک کار در متروی تهران حضور دارند

من خانه‌ام را روی نفت ساخته‌ام، می‌توانم امروز بازی کنم؟

انجمن علمی حقوق کودک: چرا هیچ شهرداری بابت بهره کشی پیمانکاران از کودکان استیضاح نشد؟

تماشاخانه

قهوه ترک یا اسپرسو کدام برنده واقعی هستند؟ دو سبک، دو تجربه (فیلم)

آنچه از بم برجای ماند / ۲۱ سال بعد، هنوز برخی زخم‌ها باز هستند (فیلم)

فیلم های دیگر