نگرانی از حضور گسترده القاعده و شاخه خراسان داعش در افغانستان

کشته شدن ایمن الظواهری در اواخر ژوییه در کابل، طی حمله یک هواپیمای بی‌سرنشین آمریکایی، نشان داد که رابطه طالبان و شبکه القاعده نزدیک‌تر از آن است که گمان می‌رفت.

نگرانی‌ها از نزدیک‌تر شدن روابط طالبان و القاعده در افغانستان و نیز فعالیت‌های شاخه خراسان داعش در این کشور افزایش یافته است. منابعی از نزدیک‌تر شدن روابط طالبان با شبکه القاعده خبر می‌دهند و می‌گویند رابطه طالبان و القاعده هیچ‌گاه قطع نشده و در سال‌های اخیر از هر زمان، نزدیک‌تر شده است.

به گزارش ایسنا، به نقل از ایندیپندنت، این منابع گفتند که سازمان القاعده روابط تنگاتنگی با سراج‌الدین حقانی دارد و یکی از نزدیکان سراج‌الدین حقانی مسئول هماهنگی فعالیت‌های القاعده در افغانستان است. به گفته آنان، در حال حاضر افراد القاعده در پایگاه‌های نظامی طالبان در افغانستان آموزش‌های نظامی پیشرفته می‌بینند.

همچنین گفته می‌شود که القاعده به پشتیبانی طالبان در استان‌های قندهار، هلمند،‌ ارزگان، فراه و غور اردوگاه‌های آموزشی تروریستی ایجاد کرده و مولوی فتح‌الله منصور، پسر ملا محمد اختر منصور، رهبر پیشین طالبان و فرمانده نیروهای هوایی طالبان در جنوب، از حامیان اصلی شبکه القاعده در این منطقه است.

بخش نظارت سازمان ملل متحد نیز چند ماه پیش از نزدیکی روابط القاعده با طالبان خبر داد و نوشت که طالبان هنگام مذاکرات صلح با ایالات متحده آمریکا هم روابطشان را با القاعده قطع نکرده بودند و بارها با القاعده مشورت می‌کردند. حتی در بهار ۲۰۱۹ در هلمند، با حمزه اسامه محمد بن لادن، فرزند اسامه بن لادن، دیدار کردند و متعهد شدند به هیچ قیمت رابطه خود با القاعده را نادیده نگیرند.

در حالی که طالبان بارها ادعا کرده‌اند که با القاعده ارتباطی ندارند، شماری از منتقدان توافق صلح طالبان و ایالات متحده می‌گویند که در این توافق، هیچ نامی از القاعده برده نشده و همین مسئله کار نظارت بر اجرای تعهدات طالبان را سخت‌تر کرده است.

از طرفی، حضور داعش در افغانستان پس از «شبکه حقانی» که القاعده زیر سایه آن فعالیت دارد،‌ دومین مسئله مهمی است که مردم افغانستان را نگران کرده است. برخی منابع با ابراز نگرانی از فعالیت‌های این گروه در افغانستان، به تشریح سازمان‌ها و چگونگی فعالیت‌ها و بخش‌های تحت کنترل داعش پرداخته‌اند.

به گفته این منابع، گروه داعش که در زمان نظام جمهوری نیز در افغانستان فعال بود، در هشت ماه گذشته، حوزه فعالیت خود را توسعه داده است و در برخی از بخش‌های افغانستان، فعالیت‌های گسترده‌ای دارد. چنانکه جنگجویان طالبان نمی‌توانند به این مناطق وارد شوند. این منابع بخش‌های شرقی، مرکزی، شمالی و جنوبی افغانستان به‌ویژه استان‌های قندهار و زابل را مناطقی می‌دانند که شاخه خراسان داعش در آنجا فعالیت دارند و می‌گویند که شهرستان خاک افغان در استان زابل و مناطق باغران و کجکی در هلمند بخش‌هایی‌اند که کاملا در کنترل داعش‌اند و طالبان نمی‌توانند در آن‌ اماکن تردد کنند.

به گفته این منابع، بیشتر فرماندهان شاخه خراسان داعش ساکنان استان‌های خوست، کنر، نورستان و نیز شهروندان پاکستان و بنگلادش‌اند و میان گروه داعش و گروه تروریستی اسلامگرای تاجیکستان در افغانستان و گروه‌های تروریستی تحریک طالبان پاکستان توافق‌هایی شکل گرفته و این گروه‌ها موافقت کرده‌اند به افراد همدیگر در مناطق تحت کنترل خود پناه دهند و در کار حمل‌و نقل در میدان‌های جنگ به هم دیگر کمک کنند.

از سوی دیگر، طالبان (امارت اسلامی) و گروه القاعده هم به یکدیگر کمک می‌کنند تا از فعالیت داعش، طالبان پاکستانی و گروه‌های اسلامگرای تاجیکستانی در افغانستان جلوگیری کنند.

وزارت خارجه ایالات متحده آمریکا پیش از این اعلام کرد که ثناءالله غفاری معروف به شهاب المهاجر، رهبر شاخه خراسان داعش در افغانستان و امیر داعش خراسان است. وزارت خارجه آمریکا برای اطلاعاتی که به دستگیری شهاب المهاجر منجر شود، ۱۰ میلیون دلار جایزه تعیین کرده است.

ثناءالله غفاری پیش از اینکه امیر داعش در افغانستان شود، عضو فعال شبکه حقانی بود. منابعی در افغانستان می‌گویند که او در دانشگاه کابل تحصیل کرده است. ایالات متحده آمریکا تصویر کارت شناسایی ثناءالله غفاری که در آن نوشته شده بود او کارمند اداره محافظت از رجال برجسته حکومت پیشین است، منتشر کرد. شهاب المهاجر مسئول تایید تمامی حملات داعش در افغانستان و نیز مسئول تامین بودجه برای حملات این گروه است.

بر اساس گزارش‌های تاییدشده، سلطان عزیز اعظم (عزام) مسئول عملیاتی شاخه خراسان داعش در افغانستان است. وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد که او در هنگام آغاز فعالیت داعش در افغانستان، سخنگوی شاخه خراسان داعش در این کشور بود.

به گفته منابعی در افغانستان و پاکستان، صلاح‌الدین مسئول جذب نیروی شاخه خراسان داعش در افغانستان و ابوجواد سریایی، مسئول فنی داعش و متخصص سلاح‌های تک‌تیراندازی، دوربین‌های دید در شب و هواپیماهای بی‌سرنشین شاخه خراسان داعش در افغانستان است.

این منابع از قاری فاتح عباس به عنوان مسئول مالی شاخه خراسان گروه داعش در افغانستان نام می‌برند و می‌گویند که او برای داعش امکانات مالی فراهم می‌کند.

وزارت خارجه آمریکا پیش از این، از عصمت‌الله خالوزی به عنوان حامی مالی شاخه خراسان داعش یاد کرده بود.

نهادهای پژوهشی غربی اعضای شاخه خراسان داعش را مجموعه‌ای از افراد سابق سازمان‌های جهادی پیشین از جمله اویغورها، ازبک‌ها و اعضای جداشده طالبان می‌دانند.

سازمان ملل متحد چندماه پیش در گزارشی، از فعالیت‌های داعش در زیرزمین‌های کابل، پایتخت افغانستان ابراز نگرانی کرد. به گفته آگاهان مسائل امنیتی، داعش در حال جلب و جذب افراد ناراضی طالبان است و طالبان هم می‌کوشند تا بر پایه تعبیر خود از اسلام، در افغانستان حکومت و داعش را سرکوب کنند.