.png "عصر ایران")
۰۷ دی ۱۴۰۳
به روز شده در: ۰۷ دی ۱۴۰۳ - ۱۳:۵۴
ثبت لحظه حضور پلنگ ایرانی با توله‌اش در جنگل‌های گیلان (فیلم) واژه‌خانۀ عصر ایران
نظام تک‌حزبی چیست؟
مفهوم نظام سیاسی تک‌حزبی را نخستین بار لنین مطرح و تشریح کرد چون تعدد احزاب را موجب تفرقۀ نیروهای استثمارشونده می‌‌دانست.
عصر ایران - نظام تک‌حزبی (Single-Party System) نظام سیاسی‌‌یی است که به موجب آن، کشور از طریق یک حزب اداره می‌شود.
مفهوم نظام سیاسی تک‌حزبی را نخستین بار لنین مطرح و تشریح کرد. او معتقد بود دولت با همۀ سازمان‌های اداری، قضایی، انتظامی و ارتشی در یک کشور سرمایه‌داری، نگهبان منافع یک اقلیت سرمایه‌دار است.
لنین پس از این توصیف، این تجویز را هم پیش روی پیروانش گذاشت که استثمارشوندگان برای برانداختن طبقۀ استثمارگر باید فقط در یک حزب گرد آیند؛ زیرا تعدد احزاب، موجب تفرقۀ نیروهای استثمارشونده می‌شود.
نظام سیاسی تک‌حزبی، نخستین بار در اتحاد جماهیر شوروی مستقر شد و سپس در ایتالیای موسولینی و آلمان هیتلر. در واقع چنین نظامی از دهۀ 1920 با شکل‌گیری در شوروی و ایتالیا پا به عرصۀ تاریخ نهاد و هنوز نیز در کشورهایی مثل چین و کرۀ شمالی وجود دارد.
جشن صدسالگی حزب کمونیست چین
نظام تک‌حزبی فاشیستی برخلاف نظام تک‌حزبی سوسیالیستی، منکر وجود طبقات و مبارزۀ طبقاتی است و خود را نمایندۀ تمام ملت می‌داند و به جای ساختن جامعۀ بدون طبقات، می‌خواهد اتحاد ملی و یا اتحاد میان طبقات متضاد را برقرار کند.
با تمام اختلافاتی که میان نظام‌های تک‌حزبی سوسیالیستی و فاشیستی وجود دارد، این دو نظام در یک چیز مشترک‌اند که عبارت از فقدان امکان آزادی و فعالیت برای جمعیت‌ها و احزاب سیاسی، غیر از حزب رسمی و دولتی است.
نظام تک‌حزبی در واقع ریشه در آرای مارکس و انگلس دارد که در "مانیفست کمونیست" این ایده را مطرح کردند که دولت در جوامع سرمایه‌داری چیزی نیست جز کمیتۀ اجراییِ بورژوازی. یعنی یک طبقۀ حاکم داریم (بورژوازی) و دولت هم چیزی شبیه حزب بورژواها است.
دربارۀ تکثر حزبی در جوامع سرمایه‌داری قرن نوزدهم و حتی قرن بیستم، مارکسیست‌ها در مجموع معتقد بودند این تکثر مثل وجود دو یا چند فراکسیون در درون یک حزب واحد است؛ بنابراین از حیث نمایندگی منافع طبقات محروم جامعه، اصالت ندارد.
در جوامعی که تحزب در آن‌ها به یک سنت و رویۀ سیاسی بدل نشده و حزب‌هایی صوری و بی‌خاصیت با اعضای اندک‌شمار دارند و در مجموع هیچ حزبی نمایندۀ قدرتمند یک طبقۀ اجتماعی نیست، تکثر یا عدم تکثر بلوک‌های قدرت سیاسی، تا حدی نشانۀ عدم پذیرش یا پذیرش منطق نظام تک‌حزبی از سوی موسسان و گردانندگان آن نظام سیاسی است.
در بین متفکران ایرانی، علی شریعتی با طرح ایدۀ "شیعه یک حزب تمام" نشان داد عمیقا از لنین تاثیر گرفته و تکثر حزبی در میان شیعیان را قبول ندارد.
محمدرضاشاه نیز با تلاش ناکامش برای تک‌حزبی کردن نظام سیاسی از طریق خلق حزب "رستاخیز"، کوشید نمایندگان همۀ طبقات اجتماعی را در یک حزب گرد هم آورد و با نفی اختلافات طبقاتی و گوناگونی نیروهای اجتماعی در ایران، خودش را مظهر یک ملت متحد جلوه دهد.
در واقع باید گفت شریعتی از مارکسیسم و شاه از فاشیسم تاثیر پذیرفته بودند که چنان ایده‌هایی را مطرح کردند.
نظرات کاربران
لینک کوتاه: کپی لینک
امام جمعه بجنورد: باید از حوادث سوریه درس دشمن شناسی گرفت پاسخ رئيس جمهوری پاناما به ترامپ: کانال، پانامایی باقی می ماند/ هیچ مذاکره‌ای در کار نیست / تجمع مقابل سفارت آمریکا : ترامپ حیوان از کانال دور شو اختلال واتس اپ بر طرف شد؟ ۷ روز عزای عمومی در هند در پی درگذشت نخست وزیر سابق این کشور ایران عضو ناظر اتحادیه اقتصادی اوراسیا شد دور از دسترس ترین نیایشگاه جهان / سفر به کلیسایی که در بالای کوه و جای عجیبی ساخته شده (فیلم) هشدار فرمانده سپاه خوزستان : دشمن با استفاده از فضای مجازی به دنبال ایجاد یاس و ترس در جامعه است سید حسن خمینی : بیشترین نفع وقایع سوریه را اسرائیل برد/ ترکیه بسیار خودخواهانه رفتار کرد نخست وزیر عراق : نظام اسد از عراق درخواست مداخله نظامی نکرده بود تاریخ مصرف مردم فریبی با عناوینی مانند "تجمع امت حزب الله" تمام شده است / همه می دانند که قصه پول و قدرت است نه غصه دین و انقلاب! یمن : فرودگاه تل آویو را با موشک مافوق صوت هدف گرفتیم اعتراض جمعی از هنرمندان به ستاد بزرگداشت «فروغ و سهراب» نتا S چینی و تحمل 7.7 تن فشار؛ آلمانی ها و آمریکایی ها کجایید؟! (+فیلم) عملیات استشهادی در غزه / حماس : یکی از نیروهای مقاومت خود را در میان نیروهای اسرائیلی منفجر کرد آقای جلیلی! اگر «عمق راهبردی» توقف قانون حجاب را درک کنید متوجه می‌شوید چه معنایی دارد