روسیه چگونه از تحریم ایران سود می برد؟

روسیه در عمل شریک و متحد راهبردی ما نیست همان‌گونه که این مقام روسی در بخش دیگری از سخنان خود گفته است: «ما با ایران همواره رابطه سخت و پیچیده‌ای داشته‌ایم و نمی‌توانیم آن‌طور که امریکایی‌ها ادعا کرده‌اند، بگوییم ایران همیشه شریک ما بوده است.» روسیه در عمل پیگیر منافع یکسویه خود به ویژه در بزنگاه‌های تاریخی است.

اعتماد نوشت: ماهیت استثمارگرانه و مزورانه روسیه در پیگیری یکسویه منافع خود حتی به بهای فلج شدن کشورهای طرف معامله، بر کسی پوشیده نیست ولی گویا در کشور ما قرار نیست این حقیقت روشن توسط کسانی که در ارکان تصمیم‌گیری‌های راهبردی‌اند، دیده و پذیرفته شود.

ماهیت نگاه حاکمان روس به کشور ما در برنامه‌ای که در شبکه تلویزیونی دولتی روسیه (روسیا-1) پخش شد توسط «کنستانتین سیمونوف» مدیر صندوق امنیت ملی انرژی روسیه به شکل صریح نشان داده شد (به نقل از سایت خبری انتخاب، 1401.7.29).

ایشان در این برنامه گفت: «ایران تحت تحریم‌ها باقی می‌ماند و این تحریم‌ها سخت‌تر نیز می‌شود که اگر بخواهم صادقانه بگویم، این خبر خوبی برای ماست. در آینده ما باید وارد روابط مشارکت اقتصادی شویم و برنامه‌های جاه‌طلبانه‌ای برای سرمایه‌گذاری، از جمله سرمایه‌گذاری در بخش نفت و گاز ایران داریم.»

بیان چنین سخنانی پیام‌های آشکاری دارد که نیاز است توسط سینه‌چاکان پیوند با روسیه مورد توجه قرار گیرد:

الف) روسیه در عمل شریک و متحد راهبردی ما نیست همان‌گونه که این مقام روسی در بخش دیگری از سخنان خود گفته است: «ما با ایران همواره رابطه سخت و پیچیده‌ای داشته‌ایم و نمی‌توانیم آن‌طور که امریکایی‌ها ادعا کرده‌اند، بگوییم ایران همیشه شریک ما بوده است.» روسیه در عمل پیگیر منافع یکسویه خود به ویژه در بزنگاه‌های تاریخی است.

ب) بلوک شرق از جمله چین و شوروی سابق (و بعدها روسیه کنونی) به ویژه از دهه 1980 میلادی و پس از جنگ سرد، تنها به فکر منافع راهبردی خود بوده حتی کشورهایی که با آنها رابطه نزدیک دارند یا در آنجا حضور پیدا می‌کنند را تبدیل به خاکستر می‌کنند.

ج) آن‌گونه که مخالفان احیای برجام و عادی‌سازی رابطه اقتصادی-سیاسی با کشورهای غیرشرقی‌ ادعا دارند، تحریم برای کشور ما فرصت نیست، بلکه «فرصتی گرانبها» برای کشورهایی چون روسیه و چین است تا از این «خوان گسترده» بهره‌مند شوند.

برخلاف استدلال موافقان تحریم (یا همان مخالفان برجام) که تحریم را فرصتی گرانبها برای بهره‌گیری از استعدادهای انسانی و منابع سرزمینی می‌دانند، در عمل چنین فرصتی برای فعالان داخلی فراهم نمی‌شود، زیرا چشم طمع حاکمان روس به تمدید و تشدید تحریم‌ها است تا بیشتر از این فرصت بهره‌مند شوند. با این توصیف، در عمل، فرصت برای بیگانه فراهم می‌شود، پس چرا انتظار و باور داشته باشیم که روس و چین نگران تحریم کشور ما و سختی‌های تحمیل شده بر مردم ما باشند؟ با این تحلیل مقام روس که به گفته خودش «صادقانه» بیان کرده است، کشورهایی چون روسیه ذی‌نفع اصلی برخوردار از تحریم کشور ما و مردم ما نیز تحمل‌کننده سختی‌های آن بوده و هستند.

روسیه به ویژه پس از جنگ علیه اوکراین، به دنبال مبادله منصفانه و متوازن نیست، بلکه به دنبال ارتباط با کشورهایی است که در برهه طرد و تحریم این کشور در عرصه جهانی، شریک زجر و سختی‌های آنها و تکیه‌گاهی برای تعدیل مشکلات‌شان در روابط بین‌الملل باشند.

اجماعی که به بهانه فروش پهپاد به روسیه در هفته‌های اخیر علیه کشور ما در حال شکل‌گیری است، نیت روسیه را از چنین تبادل‌ها و ارتباطاتی بیشتر آشکار می‌سازد. حتی چین حاضر به همراهی با روسیه در مبادلات اقتصادی و نظامی نشد زیرا پیامدهای جهانی دربردارد. آیا هنگام آن نرسیده که دست‌کم با نگاهی به روایت «صادقانه» خود روس‌ها، به ارزیابی و بازنگری در ارتباطات‌مان با روس‌ها برآییم زیرا آن روی تلخی‌ها و سختی‌های تحریم برای مردم ایران، کامیابی و بهره‌مندی بیشتر «کشورهای شرق» به ویژه روسیه است.