طي دو هفته اخير مدارس شهرستان های اهواز، ماهشهر، كارون و باوي به مدت 4 روز تعطيل و غير حضوري بودند. خبر بدتر اينكه شهرستان بندرماهشهر آلوده ترين شهر ايران لقب گرفت. اينكه چگونه يک شهر بندری در دشت خوزستان با ميزان جمعيت متوسط اينگونه آسماني تيره و هوايي آلوده و محيط زيست ناسالم دارد شايد جاي سوال باشد اما براي ساكنانش كه اين آلودگي را با تن و روح خود حس كرده اند؛ تعجب آور نيست.

از نگاه اهالي شهرستان، اين آلودگي نهفته كه مدتی پيش در مرگ ماهيان نمود پيدا كرد (مراجعه شود به نوشتار مرگ ماهيان يا مرگ حيات در عصر ايران ) سالهاست توسط شهروندان حس می شود و آثار آن در ابعاد مختلف زندگي روزانه شان قابل رويت است.

ميزان بالاي جيوه در صنايع پتروشيمي باعث از بين رفتن زيستگاه هاي دريايي در خوريات ساحلي و حتا تهديد امنيت غذايي شد.
سوختن گاه و بي گاه فلرهای (مشعل های) دودزاي اين صنايع و انتشار بوهاي عجيب و غريب در فضاي شهر و آمار بالاي مرگ و ميرها بر اثر بيماری هاي قلبي و تنفسي و هدايت پساب هاي صنعتي به دريا بخشی از واقعیت های هر روزه ماهشهر است.

فراوانی مراجعات و خسارات جاني و مالي در موضوع درمان شهروندان ماهشهر در خارج از خوزستان و دیگر موارد ملموس،‌ همگي حكايت از روند روبه افزايش آلودگي و تهديدهاي زيست محيطي منطقه دارد.

آنچه كه مورد پرسش است ميزان اقدامات پيشگيرانه و حفاظتي براي جلوگيري از تكرار مكرر تعطيل زندگي روزمره مردم و در نهايت لزوم استفاده از پتانسيل از دستگاه قضايي در احقاق حقوق عامه است. داشتن محيط زيست سالم به عنوان يك حق بشري مورد تاييد و تاكيد قانون اساسي قرار گرفته و در قوانين موضوعه مجازات هايي براي تهديد كنندگان امنيت روان و جان و محيط زيست تعيين شده است.

همگان متفق القولند كه تعطيلي مدارس يا ادارات يك مُسكن موقت است و در پيشگيري از انتشار آلاينده ها و يا كاهش آن نقش چنداني ندارد و به تعبيري به مثابه پناه بردن مردم به پناهگاه ها به هنگام حملات موشكي است. بدون شك جهت دفع حمله ي دشمن ، نياز به پدافند هوايي مقتدر و پيشرفته است.

بر همين اساس اگر وجود صنايع پتروشيمي به دلايل ملي و اقتصادي كلان در اين منطقه يك ضرورت به حساب آيد در واقع تعريف راهكارهاي علمي در قالب پدافند غيرعامل انسان محور برای جلوگيري یا كاهش آلايندگي داراي ضرورتي دوچندان است چرا كه حفظ جان و روان شهروندان بر اساس آموزه هاي ديني و إلزامات قانوني اهميت فراوان دارد.

پرسش عميق تر اينكه چگونه با وجود اخذ مجوزهاي زيست محيطي و ارايه گواهينامه هاي مختلف تحت عنوان صنعت سبز توسط صنايع پتروشيمي اما عملاً این موارد فاقد كارايي لازم است و به همین دلیل نحوه ي صدور اين مجوزها محل شك و ترديد بسياري از دغدغه مندان شده است.

از طرفي صدور مجوزهاي صنعت سبز مقدمه اي براي كاهش قبول مسووليت هاي اجتماعي و پرداخت هاي ناچيز تحت عنوان حق آلايندگي هاست.
پرسش مهم تر شهروندان وجود دارد كه در هر نوشتاري آن را تكرار مي كنيم؛ دستاوردهاي اجتماعي صنايع پتروشيمي پر از آلايندگي و مسبب فاجعه هاي مكرر زيست محيطي و دستگاه هاي آهني با قدرت عجيب در تخريب رويه ي طبيعي منطقه چه بوده است؟

آيا اهالي مناطق مجاور صنايع جز گراني هاي سرسام آور و افزايش هزينه هاي مسكن و زندگي و تشكيل زون هايي با شكاف اجتماعي گسترده نصيب ديگري داشته اند؟

اشتغال چند هزار نفري در اين صنايع مورد انكار قرار نمي گيرد اما اين فايده ي ظاهري در مقابل مضرات نهان و آشكار آش دهان سوزي به حساب مي آيد؟
در همين أوج آلايندگي و تعطيلي مدارس، آيا صنايع اقدام موثري براي حفظ سلامت عموم شهروندان بصورت اضطراري انجام داده اند؟

امروز تبعيض ناشي از حضور صنايع پتروشيمي در شهرهاي منطقه كاملاً عيان است. در نوع آموزش و مدارس و ورزش و كنكور و حتا استخرهاي عمومي كه گاه در حد مشمئزكننده حس مي شود. اينكه امكانات معمولي مثل كلاس كنكور و استخر براي فرزندان كاركنان شركتي (با حقوق و مزاياي بالا) رايگان و براي فرزندان مردم غير شركتي (با حقوق معمولي و شايد بيكار) با هزينه و ورودي باشد جز تبعيض نامي ديگر نمي توان بر آن گذاشت.

وجود بيست و سه هزار فرد جوياي كار و چندين هزار متقاضي مسكن دولتي و آمار بالاي حاشيه نشيني و مشاغل كاذب در كنار اين صنايع قابل كتمان نيست كه در كنار آلايندگي گسترده محيط و فضا، روح و روان مردمان را خدشه دار كرده است.

رفع تبعيض هاي ناگوار اهتمام دوچندان نهادهاي حاكميتي را مي طلبد تا با ارايه برنامه هاي عملي و با زمانبندی مشخص به رفع مشکلات اجتماعی و زیست محیطی اقدام شود تا هم رضايتمندي اجتماعي حاصل و هم زمينه ي وقوع برخي بحران هاي اجتماعي و چالش هاي امنيتي زدوده شود.

اينكه در فضاي با وضعيت هشدار و ناسالم نفس بكشند و حس شود كه از صنايع موجود بهره ي چنداني نبرده باشند در بلند مدت به شكاف هاي اجتماعي و فرهنگي و ايجاد زاويه با جامعه ي پيرامون خواهد انجاميد.