بی برجامی، چگونه زمستان ایران را سخت کرد؟ اعداد سخن می گویند

عملیات تعمیرات این فازها ربطی به تحریم‌ها نداشت و با مدیریت بهتر و دقیق‌تر می‌شد به زمستان امسال برسد. توجه داریم که، وزیر نفت از مردادماه امسال منتظر زمستان سخت اروپا بود و از زمستان سخت کشور خودش غافل شده بود.

مهدی افشارنیک روزنامه‌نگار و تحلیلگر انرژی در گزارشی هم میهن "روند تاخیر و توقف بهره برداری از فـــــاز های پارس جنوبی را که کمبود گاز در زمستان را رقم زد" مورد بررسی قرار داد و نوشت: اگر وزیر نفت و مدیرانش بر حل مسئله ناترازی گاز تمرکز و دقت لازم را داشتند چه می‌شد؟ گزارش هم‌میهن نشان می‌دهد که اگر سه پروژه تعمیراتی سه فاز پارس جنوبی درست مدیریت و راهبری می‌شد، امسال زمستان 67 میلیون مترمکعب گاز بیشتری داشتیم.

این در حالی است که برای دو‌ونیم میلیون مترمکعب گازِ بیشتر، تهران تعطیل شد. یا سواپ گاز ترکمنستان به آذربایجان که توسط ایران انجام و از آن به‌عنوان دیپلماسی بزرگ انرژی در این دولت یاد می‌شود فقط پنج میلیون مترمکعب گاز است؛ اما این سه فاز به‌دلیل مدیریت‌های غلط به بهره‌برداری نرسیدند و به زمستان سال آینده محول شدند.

این در حالی است که عملیات تعمیرات این فازها ربطی به تحریم‌ها نداشت و با مدیریت بهتر و دقیق‌تر می‌شد به زمستان امسال برسد. توجه داریم که، وزیر نفت از مردادماه امسال منتظر زمستان سخت اروپا بود و از زمستان سخت کشور خودش غافل شده بود.

ذخیره‌سازی، بهانه‌ای برای مقصر نشان دادن دولت قبل
مساله کمبود گاز این روزها سیاسی شده است و جناح دولت سعی دارد این نقصان را به دولت قبل و کم‌کاری تیم نفتی زنگنه ربط دهد. موضوع مورد اشاره آنها انحلال شرکت ذخیره‌سازی گاز است که در سال 95 اتفاق افتاد.
روز دوشنبه، رئیسی با اشاره به این موضوع این مسئله را به‌عنوان نقصی به‌جامانده از دولت قبل نشان داد. این در حالی است که شرکت ذخیره‌سازی گاز از سال 90 و با امضای شمس‌الدین حسینی، وزیر اقتصاد دولت احمدی‌نژاد در لیست واگذاری بود. در سال 95 این شرکت واگذار نشد بلکه با کلیه مأموریت‌هایش من‌جمله ذخیره‌سازی گاز در شرکت مهندسی و توسعه گاز ادغام شد. ضمن اینکه در این یک‌سال‌و‌خورده‌ای از جابه‌جا شدن دولت، روند ذخیره‌سازی در شرکت ادامه داشت و چیزی متوقف یا منحل نشده بود. مسئله کسر گاز است که این روزها به‌خاطر سرمای بی‌سابقه به شهرهای شمالی و به‌خصوص شمال شرقی سخت می‌رسد یا اصلاً نمی‌رسد.

گاز چطور کم می‌آید؟ ایران یکی از بزرگترین تولیدکننده‌های گاز جهان است. دولتی‌ها می‌گویند تولیدمان روزانه یک‌میلیارد مترمکعب است؛ اما نیاز کشور بیشتر از این میزان است.

سه فاز تعمیراتی که می‌شد برسند...
بررسی‌های هم‌میهن نشان می‌دهد ناترازی گاز امسال می‌شد با تمهیداتی رفع شود و گرفتار این یخ‌بندان و بی‌گازی در شهرهای شمالی کشور نباشیم. کجا و چطور؟ اگر نفتی‌ها اهتمام ویژه‌ای به رساندن فاز 11 و تعمیرات فاز‌های 13 و فاز 16 نشان می‌دادند. این سه پروژه تعمیراتی می‌توانستند درمجموع 67 میلیون مترمکعب گاز به مدار کشور بیاورند که با اعتماد بیش‌ازاندازه به مدیرانی که بیشتر سیاسی هستند تا نفتی، متأسفانه این امرحاصل نشد.

فاز 11 بدشانس
فاز 11 پارس جنوبی بدشانس‌ترین فاز پارس جنوبی است که توسعه آن حدود 20 سال است طول کشیده است. با فراز‌و‌نشیب‌های بسیاری که این پروژه از سر گذراند از حدود 48 ماه پیش حفاری‌های آن شروع شد که تاکنون بنا به اطلاع منابع موثق، چهار چاه آن حفاری شده است و نیازمند نصب سکوی بهره‌برداری بود. در مهندسی پروژه قرار شده بود سکوی C فاز 12 که 3500 تن است به فاز 11 منتقل شود تا بهره‌برداری از چاه‌های این فاز شروع شود. وزیر نفت از ابتدای امسال قول بهره‌برداری از این میدان را در چند مقطع داد. به‌عنوان نمونه به گزارش فارس، وی اول تیرماه امسال گفته بود که در خصوص تولید گاز از فاز 11 تا مهرماه امسال «قول می‌دهم».

اما شناور اوشنیک که متعلق به شرکت تأسیسات دریایی است و قرار بود سکوی 3500 تنی فاز 12 را جابه‌جا کند در هلند توقیف شد و برنامه‌های وزارت و شرکت نفت بهم ریخت. قول اوجی هم در ابرها گم شد و وزیر نتوانست به وعده‌اش عمل کند. جالب است که توقیف اوشنیک توسط روس‌ها در بنادر هلند رخ داده بود و پروژه ملی ایران را عقب انداخت؛ طوری‌که شناور به‌جای مرداد، آبان‌ماه در پروژه و موقعیت برای اجرای عملیات قرار گرفت و سوم آذرماه عملیات سکو‌برداری شروع شد؛ اما باز بد‌شومی این پروژه سایه خود را از سر این فاز برنداشت. سوم آذرماه عملیات سکو‌برداری از فاز 12 آغاز شد و قرار بود سکو به فاز 11 در دریا جابه‌جا شود، اما سیم‌های جرثقیل شناور دچار پارگی شد و عملیات با حادثه‌ای روبه‌رو شد که می‌توانست حتی سکو غرق شود و شناور را از وسط دونیم کند. خوشبختانه کار به آن اندازه وحشتناک نشد، اما عملیات ناتمام ماند. به تعبیر خبرگزاری مهر یک مشکل کوچک رخ داده بود. گرچه روایت‌های مستقل با روایت مهر همخوانی نداشت، اما هر‌چه شد، اکنون شناور اوشنیک برای تعمیرات در امارات است و سکوی مورداشاره در ساحل عسلویه منتظر. تولید از فاز 11 هم به تعویق افتاده است و به این زمستان نمی‌رسد. قول اوجی هم در هوای سرد کشور پر می‌زند.

این هم بماند که چرا این مشکل در عملیات سکو‌برداری این پروژه رخ داد و خبرهای تلخی از نحوه مدیریت منابع انسانی و پروژه در شرکت تأسیسات دریایی به گوش می‌رسد که عامل این ناکامی کشور در روزگار احتیاج شدید به گاز، شد.

فاز 11 دو فاز تولیدی دارد؛ هرکدام با ظرفیت تولید 28 میلیون مترمکعب و در مجموع 56 میلیون مترمکعب. اگر فاز اول این پروژه به ماه مهر یا حتی بهمن‌ می‌رسید و قول اوجی زیر سؤال نمی‌رفت اکنون کشور 28 میلیون مترمکعب گاز بیشتری داشت. باید توجه داشت که تعطیلی تهران فقط برای آزاد کردن دوونیم میلیون مترمکعب گاز و رساندن به شهرهای شمالی بود؛ اما ناکامی در اجرای به‌موقع پروژه، دستیابی به 28 میلیون مترمکعب گاز را در این زمستان غیرممکن کرد.

فاز 16 و باز هم قول وزیر...
اما این، همه‌ی ماجرای کمبود گاز از نرسیدن پروژه‌های تعمیراتی نیست. فاز 16 پارس جنوبی توسط شرکت تأسیسات دریایی لوله‌گذاری شده است اما سال‌ها گذشته است و لوله‌ها پوسیده شده‌اند. بماند که عمر این نوع لوله‌ها معمولاً بالای 15 سال است اما خب مشکل پوسیدگی و نشتی در فاز 16 جدی بود؛ ضمن اینکه یک‌بار هم حادثه‌ای در این منطقه از دریا رخ داده بود. به‌هر‌رو تولید این فاز متوقف شده بود. قرار شده بود که یکی دیگر از شناورهای این شرکت به نام C_MASTER تعمیرات لازم و لوله‌گذاری مجدد این پروژه را انجام دهد.

بنا به گزارش سایت شرکت ملی نفت ایران، خط لوله 32 اینچ 110 کیلومتری باعث انتقال یک میلیارد فوت مکعب (25 میلیون مترمکعب) گاز از سکوی SPD16 به ساحل می‌شود و سی مستر از اول شهریور برای اجرای این پروژه در پوزیشن عملیاتی در دریا قرار گرفت؛ اما همان روزهای نخست دچار مشکل سوخت شد؛ اما هفتم شهریور وزیر نفت و مدیرعامل شرکت نفت روی شناور در دریا حاضر شدند و وزیر به کاپیتان شناور قول تأمین سوخت را داد؛ ولی باز وعده وزير اتفاق نيفتاد و سی مستر دوبار دچار مشکل سوخت شد و هم اینکه از رکوردهای ثبت‌شده‌ی خود در لوله‌گذاری بسیار فاصله گرفت. سی مستر در مقاطع قبلی تا روزی دو کیلومتر هم لوله‌گذاری کرده بود.

اگر شروع پروژه را اول شهریور بدانیم، باید 110 کیلومتر را در 55 تا 60 روز لوله‌گذاری می‌کرد و آخر مهر باید پروژه تمام می‌شد؛ اما هنوز پروژه پایان نیافته است و منابع آگاه به هم‌میهن می‌گویند که 20 کیلومتر از کار مانده است. اگر پروژه در زمان خودش تمام شده بود، گاز فاز 16 هم به زمستان می‌رسید. در خصوص توان تولید این میدان روایت‌ها مختلف است.

روایت شرکت نفت می‌گوید 25 میلیون مترمکعب؛ اما آگاهان، تولید این فاز را کمتر و حدود 10 میلیون مترمکعب می‌دانند؛ اما با اکتفا به آمار و داده‌های شرکت نفت، با تأخیر در رسیدن فاز 11 و فاز 16 تولید 53 میلیون مترمکعب گاز در زمستان سرد امسال به تعویق افتاد و مردم را دچار زحمت بسیاری کرد؛ اما این تمام ماجرا نیست...

فاز 13 و تعمیرات عقب‌افتاده چندساله...
فروردین 94 بود که یک شناور نروژی در دریا با جکت فاز 13 برخورد کرد و موجب آسیب‌هایی شد ازجمله به لوله‌های کنداکتور گاز ترش که از کف دریا تا سطح دریا می‌آیند. تعمیرات لازم در این سال‌ها با کندی انجام شد که جای نقادی جدی دارد. هم‌اکنون تعمیرات کنداکتورها و اتمام حفاری در سکوی آلفای 13 باقی مانده است. توان تولید این تکه از فاز 13، به گفته کارشناسان 15 میلیون مترمکعب است که شرکت صدرا مشغول تعمیرات و بازیابی آن بود اما این هم به این زمستان نرسید. در مجموع با جمع زدن توان تولید این سه میدان که در تعمیرات بودند درمی‌یابیم که با مدیریت متمرکز که حواسش به نیاز کشور باشد می‌شد 67 میلیون مترمکعب گاز را به مدار تولید رساند و از بحران ناترازی گاز پیش‌گیری کرد، اما صد حیف... صد حیف.