فروپاشی تیم اقتصادی دولت سیزدهم تا پایان سال دوم

اگرچه در ابتدای دولت سیزدهم ، سیاست های این تیم اقتصادی مورد انتقاد بود اما آنها در پاسخ به تمام انتقادات، از حجم آوارهایی سخن به میان می آوردند که از دولت قبل باقی مانده و سخنرانی های رئیس جمهور در سفرهای استانی به سمت امید بخشی به توده ها برای بهبود وضعیت اقتصاد بود.

رسول سلیمی در خبرآنلاین نوشت: در حالی که دولت سیزدهم وارد سومین سال حکمرانی خود شده، از کل اعضای تیم اقتصادی دولت فقط محمدمخبر و احسان خاندوزی باقی ماندند و محسن رضایی، حجت الله عبدالملکی، سعید محمد، سیدجواد سادانی نژاد، علی صالح آبادی، محسن رضایی، رضا فاطمی‌امین و مسعود میرکاظمی، برکنار، استیضاح یا استعفا دادند.

«ابراهیم بت شکن، بت دلار رو بشکن»! این شعار حامیان رئیس در شب عید ۱۴۰۲ بود که نرخ دلار از مرز ۵۰ هزار تومان نیز عبور کرده بود. تک رقمی کردن نرخ تورم، تغییر ساختار سازمان بورس، اصلاح ساختار بودجه، قطع وابستگی بودجه از دلار، تقویت پول ملی، ریشه کن کردن فقر تا پایان سال ۱۴۰۰، ایجاد یک میلیون شغل و مسکن در هر سال، کاهش هزینه های درمان تا ۵۰ درصد، رایگان شدن اینترنت برای دهک های پایین جامعه، مبارزه با فساد و... شعارهای زیبایی است که ابراهیم رئیسی با آن رئیس جمهور شد.

بعد از تشکیل کابینه در مرداد ۱۴۰۰، تیم اقتصادی دولت متشکل از افرادی بودند که حالا صرفا دو نفر از آنها باقی مانده است. ترکیبی از امام صادقی ها، احمدی نژادی ها و افراد نزدیک به جبهه پایداری، تیم اقتصادی دولت سیزدهم را با محوریت بهبود وضع معیشت مردم تشکیل دادند.

اگرچه در ابتدای دولت، سیاست های این تیم اقتصادی مورد انتقاد بود اما آنها در پاسخ به تمام انتقادات، از حجم آوارهایی سخن به میان می آوردند که از دولت قبل باقی مانده و سخنرانی های رئیس جمهور در سفرهای استانی به سمت امید بخشی به توده ها برای بهبود وضعیت اقتصاد بود.

چه آنکه ابراهیم رئیسی در سوم خرداد ۱۴۰۰ و قبل از انتخابات گفته بود «یکی از مواردی که حتماً در دولت پیگیری می‌کنم و مورد تأکید قرار خواهم داد؛ مسئله تیم اقتصادی هماهنگ است» اما به مرور و بعد از تشکیل دولت میان اعضای آن، اختلاف ها آشکار شد. اختلاف تیم اقتصادی در دو بعد ظاهر شد. در گام نخست، در برابر تصمیمات سخت اقتصادی همچون حذف یارانه ۴۲۰۰ تومانی و در ماه های بعد تصمیم برای کنترل نرخ ارز و کالاهای اساسی، بازار خودرو و نرخ تورم بود که به برکناری فاطمی امین، ساداتی نژاد و صالح آبادی و در گام بعدی، ناهماهنگی ها حول محمدمخبر شکل گرفت که سایه سنگین آن بر محسن رضایی و میرکاظمی، جدایی آنها از تیم اقتصادی را رقم زد.

اهمیت محمد مخبر در تصمیمات اقتصادی رئیسی از آن جهت بود که هم او فرمانده تیم اقتصادی بود و حضورش در جلسه اقتصادی سران قوا پررنگ بود و هم به وقت پاسخگویی، او بود که در مجلس حاضر می شد. چه آنکه در آخرین حضورش در مجلس و در پاسخ به اعتراض نمایندگان مجلس، گفته بود «همینی که هست!»

اما رئیسی بعد از هر برکناری، متاثر از جریان های سیاسی مطالبه گر از دولت که در انتخابات ۱۴۰۰ حامی او بودند، افراد نزدیک به این جریانات را که تعهد حزبی آنها برجسته تر است وارد تیم اقتصادی خود کرد. مهرداد بذرپاش و نزدیک به جبهه پایداری در وزارت راه، داود منظور و فارغ التحصیل دانشگاه امام صادق در معاونت برنامه و بودجه، سیدمحمد آقامیری و نزدیک به جبهه پایداری در وزارت جهادکشاورزی، محمدرضا فرزین از اعضای سابق تیم اقتصادی احمدی نژاد در بانک مرکزی، از مهمترین افراد جدید وارد شده به تیم رئیسی هستند.

در کنار این موضوع باید به نقش جایجایی محسن رضایی از تیم اقتصادی به دبیری شورای اقتصادی قوا توجه کرد. این دبیرخانه که به مرور ظرفیت حضور منتقدان به سیاست های دولت همچون یاسرجبرائیلی را فراهم خواهد کرد، محسن رضایی را در شرایط آزادی عمل بیشتر برای کاربرد ایده های خود در شورای سران، قرار خواهد داد.

در همان شورا، محمد مخبر، اصلی ترین رقیب رضایی و مهمترین مانع برای پیشبرد ایده های اقتصادی نفرات برکنار شده یا پیاده شده از تیم اقتصادی دولت بوده است.

«ابلاغ حذف معاونان اجرایی و اقتصادی رئیس جمهور از ترکیب کمیسیون اقتصاد دولت توسط محمد مخبر» هم نشانه ای برجسته از اهمیت تاثیر او در دولت بود. خبری که به مرور به حذف «محسن رضایی» از ترکیب کمیسیون اقتصاد دولت منجر شد. محمدمخبر معاون اول، رئیس تیم و فرمانده اقتصادی دولت، نقش سیاستگذار کلان اقتصاد در دولت سیزدهم را برعهده دارد. چه آنکه رد پای مخبر را می توان در تغییر وزرا و حتی قیمت گذاری دستور خودرو نیز دنبال کرد.

حالا مشخص نیست با فروپاشی تیم اقتصادی دولت و تغییر تمامی اعضا، سیاست های دولت در سالی که سال «رشدتولید و مهارتورم» نامگذاری شده، چه میزان از اهداف تعیین شده و وعده های داده شده را تامین خواهد کرد؟