قوه قضائیه به دنبال مقصران خشکی دریاچه ارومیه/ تشکیل پرونده قضایی برای مدیران مرتبط با دریاچه ارومیه/ قلع و قمع چاه‌های غیرمجاز عمیق/ نظارت روی چاه‌های مجوز دار (فیلم)

عصر ایران؛ حسن ظهوری ــ بحران خشکی دریاچه ارومیه جدی‌تر از همیشه‌است. به واقع در حال حاضر دریاچه تقریبا به طور کامل خشک شده و چند نقطه آبی به مانند برکه باقی مانده‌است که خشک شدن آن هم زیاد طول نمی‌کشد. اما خشکی دریاچه علاوه بر عوامل طبیعی عوامل انسانی هم دارد که همین موضوع باعث شده تا دادگستری استان آذربایجان غربی، مقصران این فاجعه زیست محیطی را تحت پیگرد قضایی قرار دهد. موضوعی که ناصر عتباتی، رئیس کل دادگستری استان آذربایجان غربی در این گفتگو ویژه، آن را بر نخستین‌بار اعلام می‌کند. او همچنین نگاهی به مجموعه‌ اتفاقاتی که موجبات خشک شدن دریاچه را فراهم کرده می‌اندازد و به نقش توسعه کشاورزی و حفر چاه‌های عمیق غیرمجاز اشاره می‌کند. در این گفتگو عتباتی تاکید می‌کند که دستگاه قضایی قصد دارد اقدامات جدی با احکام ویژه برای احیاء دریاچه ارومیه داشته باشد. این گفتگو را در هفت اپیزود ویدئویی ببینید.

جاده میان‌گذر، سرآغاز ماجرای خشکی دریاچه

1 ــ بحران در دریاچه ارومیه نه در دهه ۷۰ که در اواخر دهه ۶۰ با شروع عملیات ساخت جاده میان‌گذر آغاز شد. همان جاده‌ای که به جاده شهید کلانتری شناخته می‌شود. این میان‌گذر به اعتقاد بسیاری از کارشناسان حوزه محیط زیست سرآغاز نخستین مداخلات انسانی در دریاچه ارومیه بود. مداخلاتی که باعث شد در نخستین اتفاق، گردش آب بین دو بخش شمالی و جنوبی دریاچه را تا حد زیادی مختل کند. روندی که به تبخیر بیشتر آب انجامید. پس از آن بود که سد‌های زیادی در مسیر ورود رودخانه‌های منتهی به دریاچه ارومیه ساخته شد و کم‌کم، در نیمه دهه ۷۰، افت سطح آب دریاچه به تدریج‌ آغاز شد. این روند ادامه داشت تا به امروز که دریاچه دچار خشکی بی‌سابقه‌ای شد. اتفاقی که دادگستری استان آذربایجان غربی را بر آن داشته تا با بررسی و یپگیری موضوع، مسببین این واقعه را تحت تعقیب و پیگرد قضایی قرار دهد.  ناصر عتباتی، رئیس کل دادگستری استان آذربایجان غربی در مصاحبه اختصاصی با عصر ایران، موضوع جاده میان‌گذر و احتمال نداشتن مطالعات درست ارزیابی زیست محیطی را دوباره مطرح می‌کند. پاسخ او را در این ویدئو ببینید:

مجوز‌های تغییر کاربری و احداث چاه‌های عمیق سئوال‌برانگیز است

2 ــ توسعه بی‌ضابطه کشاورزی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه یکی دیگر از موارد بحران‌ساز خشکی دریاچه است. سطح زیر کشت در این حوضه آبریز از ۱۸۰ هزار هکتار در سال‌های ابتدای انقلاب اسلامی ایران، به ۶۰۰ هزار هکتار در سال‌های اخیر افزایش داشته‌است. به این اعداد ارقام تغییر الگوی کشت از محصولات کم‌آب بر مثل انگور و تبدیل آن‌ها به محصولات پرآب بر مثل سیب را هم اضافه کنید. اما فقط سیب نیست، چغدر قند، گندم و جو هم دیگر محصولاتی است که کشت وسیعی را در بر گرفته است. از سوی دیگر ایجاد هزاران چاه عمیق مجوز دار و غیرمجاز و برداشت بی‌رویه آب‌ هم بوده‌است. برداشت‌هایی که در بروز وضعیت کنونی دریاچه تاثیرگذار بوده‌است. رئیس کل دادگستری استان آذربایجان غربی می‌گوید مجوز همه این تغییر کاربری‌‌ها و احداث چاه‌های عمیق سئوال‌ برانگیز است و دادگستری تصمیم گرفته تا این موضوع را مورد تحقیق قرار دهد. پاسخ ناصر عتباتی را ببینید:

قلع قمع چاه‌های غیرمجاز عمیق

3 ــ بیش از ۸۰ هزار حلقه چاه مجاز و غیرمجاز در حوضه آبریز دریاچه ارومیه حفر شده‌اند. این چاه‌‌ها مثل یک مکنده قوی، آب‌های زیرزمینی را بلعیده‌اند. وجود این آب‌های زیرزمینی برای بقای حیات دریاچه اهمیت زیادی داشته‌است. حالا دادگستری آذربایجان غربی از قلع و قمع این چاه‌ها خبر می‌دهد. رئیس کل دادگستری می‌گوید احکام قضایی متعددی صادر شده و تا کنون چند صد چاه عمیق به شدت مخرب را مسدود کرده‌اند. ببینید ناصر عتباتی دراین‌باره چطور توضیح می‌دهد:

فرهنگ‌سازی؛ حلقه مفقوده احیای دریاچه ارومیه

4 ــ هزاران میلیارد تومان برای احیای دریاچه ارومیه هزینه شده اما در نهایت آنچه رخ داده خشکی فاجعه‌بار دریاچه است. از همان ابتدا بسیاری از کارشناسان محیط زیست فریاد می‌زدند که نجات دریاچه در گروه احیاء اکولوژیک و مشارکت مردم و فرهنگ‌سازی در الگوی مصرف آب و کشاورزی است. فریادهایی که هرگز به درستی شنیده نشد و عمده بودجه‌ها به سمت ساخت سازه‌های سیمانی و بتونی برای نجات دریاچه رفت. حالا رئیس کل دادگستری آذربایجان غربی هم معتقد است از ابتدا باید به موضوع فرهنگ‌سازی توجه می‌شد:

تشکیل پرونده قضایی برای مدیران قبلی مرتبط با دریاچه ارومیه

5 ــ در بروز خشکی بی‌سابقه دریاچه ارومیه، مدیران بسیاری مقصر هستند. آن‌هایی که اهمال‌کاری کرده و یا برنامه‌های بدون کارشناسی را اجرا کردند. در بسیاری از پروژه‌ها و تصمیم‌های گرفته شده هرگز نقد‌های کارشناسی دیده نشد و خیلی وقت‌ها مدیران با دادن مجوزهای غیرمجاز و حتی نادیده‌انگاری در تخلفات متعددی که منجر به برداشت بی‌رویه حق‌آبه دریاچه شده بود، به خشکی آن دامن زدند. مدیرکل دادگستری استان آذربایجان غربی می‌گوید، حالا آن‌ها تحت پیگرد قضایی قرار گرفته‌اند و به زودی احکام سنگینی برایشان صادر می‌شود:

نظارت روی چاه‌های مجاز

6 ــ گفته می‌شود نزدیک به ۹ هزار چاه مجاز در منطقه وجود دارد که تجهیزات اندازه‌گیری ندارند. این چاه‌ها معلوم نیست تا چه زمانی اجازه فعالیت داشتند و یا این‌که چقدر می‌توانستند برداشت کنند. برخی مدیران سابق هم در نداشتن نظارت کافی روی این چاه‌ها مقصرند. رئیس کل دادگستری استان آذربایجان غربی می‌گوید که می‌خواهند روی این چاه‌ها تجهیزات نظارتی گذاشته شود. پاسخ ناصر عتباتی را ببینید:

خشکی دریاچه در ۶ ماه و یک و سال و دو سال اتفاق نیافتاده

7 ــ آنچه امروز بر سر دریاچه ارومیه آمده حاصل نیم‌قرن سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌های توسعه‌ای غلط در حوزه کشاورزی و مدیریت منابع آب بوده‌است. ناصر عتباتی می‌گوید که عزم دادگستری بر رفع مشکل و خروج از بحران است. عزمی که نیاز به اجرای دقیق احکام و دستورات قضایی دارد. گفته‌های رئیس کل دادگستری استان آذربایجان غربی را در این فیلم ببینید:

دستور پخت یک شام اسپانیایی خوشمزه با 6 عدد ران مرغ (فیلم)

بیشتر بخوانید:

تذکر رئیس قوه قضائیه درباره پرهیز از صدور قرار تامین منتهی به بازداشت (فیلم)

اژه‌ای : کسانی که در فضای مجازی با اسرائیل، آمریکا و داعش همکاری کرده اند را تعقیب کنید (فیلم)

نقاشی کشیدن ساده و آسان با اعداد ! (فیلم)

دریاچه ارومیه نجات پیدا خواهد کرد؟ استاندار، دبیر جدید ستاد احیا شد؛ "هم قهری برخورد می‌کنیم و هم معیشت مردم مهم است" (فیلم)

دکتر فصیحی هرندی: دریاچه ارومیه را جامعه پیرامونی احیا می‌کند نه انتقال آب

آخرین عکس از نگین فیروزه ای ایران ؛ دردا و دریغا !

دریاچه ارومیه ، دقیقاً چرا خشک شد؟ راهی برای نجات آن هست؟ اگر احیا نشود چه بر سرمان می‌آید؟!

تماشاخانه

قهوه ترک یا اسپرسو کدام برنده واقعی هستند؟ دو سبک، دو تجربه (فیلم)

آنچه از بم برجای ماند / ۲۱ سال بعد، هنوز برخی زخم‌ها باز هستند (فیلم)

فیلم های دیگر