در حسرت دیپلماسی انرژی؛ پارس جنوبی به ایستگاه آخر رسید

عصر ایران؛ سجاد بهزادی - بهره برداری از میدان عظیم گازی پارس جنوبی به ایستگاه آخر رسید و آخرین فاز آن نیز پس از دو دهه رسما توسط رئیس دولت سیزدهم افتتاح گردید.

سید محمد خاتمی پنجمین رئیس جمهور ایران؛ پارس جنوبی را فرزند خود می دانست. او در خرداد ۱۳۷۶ رئیس جمهور ایران شد و عملیات اجرایی طرح‌ توسعه‌ اولین فاز میدان‌ گازی‌ پارس‌ جنوبی تنها چند ماه بعد از دوران ریاست جمهوری وی و‌ در بهمن‌ ۱۳۷۶ آغاز شد و در آبان‌ ماه‌ ۱۳۸۳ در حالی که خاتمی‌ در ماههای پایانی دوره دوم ریاست جمهوری خود به سر می برد، این فاز رسما مورد بهره‌برداری‌ قرار گرفت‌.

افتتاح نخستین فاز پارس جنوبی به وسیله محمد خاتمی رئیس جمهور و زنگنه وزیر نفت

خاتمی به دنبال افتتاح نخستین فاز پارس جنوبی، آن گونه که خبرگزاری ایرنا به صورت مستقیم سخنان وی را پوشش می داد، آرزوهای بزرگی در سر داشت. او که می دانست جهان صدایش را می شنود می گفت "میدان گازی پارس جنوبی در عسلویه، گنجی پر بها و ذخیره ای ارزشمند برای ایران و جهان می باشد که قادر است گاز مورد نیاز جهان را تا ۱۰ سال تامین کند."

رئیس جمهور وقت، سودای صادرات گاز پارس جنوبی به جهان غرب در سر داشت و می خواست مانند قطر امروز، دیپلماسی جمهوری اسلامی را با گاز گره بزند و ما در حوزه انرژی جهان دارای قدرت باشیم.

او می گفت "مگر می شود صاحب دومین منبع گاز جهان بود، اما به صادرات آن نیاندیشید؟" در نهایت خاتمی اعتقاد داشت "فازیک پارس جنوبی یکی از طرح های بزرگ و موثر در سرنوشت و عظمت ایران اسلامی خواهد بود."

امروز آخرین فاز پارس جنوبی مورد بهره برداری قرار گرفته است. پرسش مهم روبروی همه ما این است که چه اندازه آن رویاها و آرزوها محقق شده و پارس جنوبی چقدر بر سرنوشت هر ایرانی تاثیر داشته است؟ آیا ما توانستیم مانند قطر (شریک ما در مخزن مشترک) با گاز عظیم مخزن پارس جنوبی به عنوان یک متغیر ژئوپلیتیک، جایگاه ویژه ای را در روابط قدرت در نظام جهانی داشته باشیم؟

پاسخ به این پرسش ها بنظر سخت نمی آید. پس از خاتمی، محمود احمدی نژاد بر سر کار آمد و رنگ وبوی آرزوهای ما متفاوت شد و تقابل با نظام جهانی آغاز گردید. ما تحریم شدیم و همین امر سبب شد امروز افتتاح یک فاز پالایشگاهی در عسلویه دو دهه به طول بینجامد.

احمدی نژاد می گفت "تحریم ها کاغذ پاره هستند" غافل از آن که چه مصیبت هایی به خاطر همین تحریم ها بر جامعه ایران وارد شده و همچنان ادامه دارد. 

در سال ۱۳۸۳ فاز اول میدان گازی پارس جنوبی، شامل تاسیسات عظیم دریایی و خشکی با یک میلیارد و ۱۸۱ میلیون و ۲۰۰ هزار دلار هزینه ارزی ساخته شد.اما امروز برای بهره برداری از یک فاز می بایست چندین برابر هزینه کنیم. پول برای توسعه میادین مشترک نداریم و دیگر آن شرکت های مهم نفتی جهان هم از ترس تحریم ها ما را نمی خواهند. 

ما در حالی آخرین فاز پارس جنوبی را به بهره برداری می رسانیم که کشور قطر هر کاری که خواست در این مخزن مشترک انجام داد و سرمایه گذاری های عظیم با دنیا و غول های انرژی بست. همان قدر که آرزوهای ما رنگ باخت رویاهای کشورهای همسایه به واقعیت بدل شد.

کنسرسیوم های نفتی آرامکو عربستان و توتال انرژی فرانسه به تازگی قراردادهایی را برای آغاز ساخت یک تاسیسات عظیم پتروشیمی به ارزش ۱۱ میلیارد دلار به امضا رساندند و شرکت انرژی قطر توافق‌نامه ای برای تامین سالانه، ۴ میلیون تن گاز طبیعی مایع برای چین به مدت ۲۷ سال امضا کرد.

ما در حالی آخرین فاز پارس جنوبی را به بهره برداری رساندیم که فازهای قبلی با افت فشار روبرو هستند و تولید گاز در این مخزن مشترک به سراشیبی افتاده است. معاون وزیر نفت دولت سیزدهم می گوید " اقدام‌های شرکت ملی نفت در پارس جنوبی تکمیل نشده است و ۲۰ میلیارد دلار اعتبار برای فشارافزایی در پارس جنوبی  نیاز داریم."

آرزوهای ما با پارس جنوبی نه تنها جایگاهی در جهان برای ما دست و پا نکرد، بلکه با مصرف روزانه ۹۵۰ میلیون متر مکعب گاز در زمستان، همچنان با بحران کمبود گاز و تنش های امنیتی در بخش هایی از کشور روبرو هستیم. ما که خود دومین مالک بزرگ ذخایر گازی جهان هستیم، گاهی هم ناچار می شویم گاز را از دیگر کشورها وارد می کنیم.

مدتی پیش روزنامه شرق نوشت "چیزی حدود ۷۵ تا ۹۵ میلیارد مترمکعب گاز روی دست روسیه مانده است. غول صادرات گاز که این روزها به دلیل تهاجم به اوکراین از سمت اروپا تحریم شده، حالا ناچار است حجم زیادی از گاز خود را به هر طریق ممکن بفروشد یا آن را بسوزاند و از بین ببرد. در این وانفسا ایران که خود دومین مالک بزرگ ذخایر گازی جهان است، اعلام کرده که حاضر است از روسیه گاز وارد کند!" پس باید به رئیس جمهور وقت(سیدمحمد خاتمی) گفت؛ بله می شود"صاحب دومین منبع گاز جهان بود، اما به صادرات آن هم نیاندیشید؟"

زمانی که اولین فاز پارس جنوبی به بهره برداری رسید درکشور تنها ۴۰ میلیون نفرازنعمت گاز برخوردار بودند. به موازات انرژی گاز، انرژی های دیگر آن گونه که نیاز هست در کشور توسعه پیدا نکرد و امروز دقیقا دوبرابر آن جمعیت، یعنی ۸۰ میلیون ایرانی را به مصرف گاز وابسته کرده ایم و با تولید بیش از یک میلیارد متر مکعب گاز در روز در فصل سرما، همچنان نگران مدیریت مصرف گاز هستیم. چرا در سرزمین آفتاب و دشت، نتوانستیم انرژی پاک ورایگان خورشید را برای کشور توسعه دهیم؟

سید محمد خاتمی اعتقاد داشت پارس جنوبی آن چنان ثروت عظیمی در دل خود نهفته دارد که در "تغییر سرنوشت یک کشور موثر" خواهد بود. برکت عظیم پارس جنوبی بر هیچ کسی پوشیده نیست و نمی دانیم  اگر ثروت پارس جنوبی نبود، سرنوشت ما به کدام سمت وسو می رفت. اما وضعیت امروز کشور نیز چندان تعریفی ندارد. توسعه ما با ثروت عظیم پارس جنوبی گره نخورد و مردم ما نیز بنظر نمی رسد ثروت مند تر و خوشبخت تر شده باشند.

امروز آخرین و مرزی‌ترین فاز پارس جنوبی توسط رئیس دولت سیزدهم به بهره برداری رسید اما فاصله توسعه ما با آن طرف مرزها در مواردی کهکشانی است. انرژی گاز و مشتقات آن نزد کشورهای همسایه، چونان اهرمی در روابط بین الملل با قدرت های جهانی عمل می کند، اما ما نتوانستیم دیپلماسی انرژی را به عنوان یکی از ضرورت های رفتار راهبردی در مواجه با دیگر کشورها به کار گیریم و با بهره گیری از دیپلماسی انرژی، زمینه لازم را برای کاهش فشارهای بین المللی علیه ایران فراهم سازیم. به زودی گاز پارس جنوبی به پایان می رسد و ما می مانیم و جنگلی از آهن. "پیشینیان ما با این ثروت عظیم چه کردند؟" بدون شک پرسش تلخ نسل های آینده از ما خواهد بود.

بیشتر بخوانید:

هشدار شرکت ملی گاز: زمستان امسال هم کمبود گاز داریم

شاهکار مهندسان ایرانی در پارس جنوبی (فیلم)

ریشه‌‏های تنش در میدان آرش

سهم ما از « میدان گازی آرش » کجاست؟!

تماشاخانه

قهوه ترک یا اسپرسو کدام برنده واقعی هستند؟ دو سبک، دو تجربه (فیلم)

آنچه از بم برجای ماند / ۲۱ سال بعد، هنوز برخی زخم‌ها باز هستند (فیلم)

فیلم های دیگر