وجود میکروپلاستیک‌ها در رودخانه‌های منتهی به جنوب ‏دریای خزر

یافته‌های مطالعات محققان پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی ایران نشان می‌دهد ‏پلاستیک‌های خُرد یا میکروپلاستیک‌ها در تمام نقاط مورد مطالعه رودخانه‌های منتهی به جنوب ‏دریای خزر وجود داشته و فراوانی این آلاینده‌ها در پایین‌دست بیشتر از بالادست است.‏

احمد منبوهی، رئیس ایستگاه اقیانوس‌شناسی دریای خزر(نوشهر) با بیان این مطلب که ‏میکروپلاستیک‌ها یا پلاستیک‌های خُرد به عنوان فراگیرترین زباله‌های دریایی، ذرات پلاستیکی ‏کوچک با قطر کمتر از ۵ میلی ‌متر بوده و منشأ اولیه و ثانویه دارند.

گفت: میکروپلاستیک‌های اولیه ‏در اندازه میکرومتری تولید می‌شوند و مانند موادی که در محصولات مراقبت شخصی و آرایشی ‏استفاده می‌شود. میکروپلاستیک‌های ثانویه نیز با تجزیه پلاستیک‌های بزرگ‌تر تولید می‌شوند. ‏

به گزارش ایسنا، وی به طبقه‌بندی متفاوت میکروپلاستیک‌ها اشاره کرد و گفت: میکروپلاستیک‌ها بر اساس شکل، ‏اندازه، رنگ، نوع پلیمر و مورفولوژی به دسته‌های مختلفی طبقه‌بندی می‌شوند و با افزایش ‏سطح میکروپلاستیک، امکان جذب آلاینده‌هایی مانند هیدروکربن‌های آروماتیک چندحلقه‌‏ای/ ‏PAHs‏ و مواد دارویی روی سطوح آبگریز میکروپلاستیک‌ها افزایش پیدا می‌کند.‏

عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی ضمن بیان ارتباط انسان‌ها با محیط‌های آب شیرین مانند رودخانه‌ها در ادامه افزود: ‏رودخانه‌ها نقش مهمی در انتقال پلاستیک به محیط‌های دریایی دارند و برآورد می‌شود سالانه ۸ ‏دهم تا ۲.۷ میلیون تن پلاستیک از طریق رودخانه‌ها به دریاها و اقیانوس‌های جهان وارد شود.‏

منبوهی افزود: رودخانه‌ها حدود ۸۰ درصد از زباله‌های پلاستیکی را وارد اقیانوس‌های جهان می‌کنند. ‏همچنین تجمع میکروپلاستیک‌ها در رسوبات رودخانه منجر به تشکیل کانون‌های میکروپلاستیک ‏می‌شود و این نقاط به عنوان منبع ثانویه برای میکروپلاستیک‌های رودخانه‌ای در نظر گرفته می‌شوند.‏

رئیس ایستگاه اقیانوس‌شناسی دریای خزر(نوشهر)، خاطرنشان کرد: اگرچه مطالعات زیادی در ‏سال‌های اخیر در مورد آلودگی میکروپلاستیک در آب‌ها و رسوبات ساحلی و فراساحلی دریای خزر ‏انجام شده است، ولی هنوز ناشناخته‌های زیادی در مورد آلودگی میکروپلاستیک در رودخانه‌های ‏منتهی به جنوب دریای خزر وجود دارد. ‏

وی تصریح کرد: پیش از این نشان داده شد که هیدرودینامیک (پویاشناسی) رودخانه‌ها همچنین ‏فعالیت‌های گردشگری و ماهیگیری، مهم‌ترین منابع ورود میکروپلاستیک به آب‌های جنوبی دریای ‏خزر است. با این حال، اطلاعات کمی در مورد احتمال وجود و میزان آلودگی میکروپلاستیک در ‏رودخانه‌های منتهی به دریای خزر در دسترس است.‏

منبوهی در خصوص این تحقیق که برای نشان دادن وجود، تنوع و فراوانی آلودگی میکروپلاستیک در ‏رودخانه‌های منتهی به جنوب دریای خزر انجام شد، اظهار کرد: بر اساس این پژوهش مشخص ‏شد میکروپلاستیک‌ها در تمام نقاط مورد مطالعه در رودخانه‌ها (بالادست و پایین‌دست) وجود ‏دارند.‏

به گفته منبوهی، میانگین غلظت میکروپلاستیک‌ها در نقاط مورد مطالعه در دو فصل پر آب و کم ‌آب ‏به ترتیب ۴۰۶/۱ میکروپلاستیک در مترمکعب و ۴۰۷۰/۰ میکروپلاستیک در مترمکعب بوده است و ‏ذرات پلی‌اتیلن سفید و شفاف به شکل قطعه و فیلم و طول کمتر از یک میلی ‌متر، رایج‌ترین ‏میکروپلاستیک‌ها در آب‌های رودخانه‌های منتهی به جنوب دریای خزر بودند.‏

عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی در خصوص نتایج این تحقیق گفت: نتایج این تحقیق نشان داد میانگین ‏غلظت میکروپلاستیک در آب‌ رودخانه در دوره پرآب ۴۵/۳ برابر بیشتر از دوره کم ‌آب بود.

عواملی ‏مانند فاضلاب و زباله‌های خانگی، محل‌های دفن زباله و فعالیت‌های تفریحی گردشگری، ‏ماهیگیری و کشاورزی در امتداد رودخانه‌ها، باعث ازدیاد میزان میکروپلاستیک‌ها در نواحی ‏پایین‌دست رودخانه‌ها شده است.‏

به نقل از پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی، این یافته‌ها که در مجله تحقیقات علوم محیط‌زیست و آلودگی ‏Environmental ‎Science and Pollution Research‏ چاپ شده است، اطلاعات پایه‌ای از میکروپلاستیک‌ها در آب‌های رودخانه‌های منتهی به جنوب دریای خزر را ارائه می‌کند. با این حال، برای داشتن پروفایل ‏دقیق از میکروپلاستیک، انجام پایش و نمونه‌برداری سالانه توصیه می‌شود.‏