روزنامه چینی بررسی کرد: چرا بسیاری در ایران نگاه مثبتی به چین ندارند؟

روزنامه چینی" سوت چاینا مورنینگ پست" با انتشار گزارشی فقدان دیپلماسی عمومی دولت چین در ایران و ارتباطات مردم با مردم دو کشور را بررسی کرده است.

به گزارش عصرایران، در این گزارش آمده است:

به محض اینکه "ایوا لیانگ" پا به خیابان‌های تهران، پایتخت ایران گذاشت، می‌دانست که ماجراجویی او در این کشور خاورمیانه با آنچه از کتاب‌ها، رسانه‌ها و داستان‌های سفر دیگران آموخته بود، کاملا متفاوت خواهد بود.

او در سفری که به تهران، شیراز، اصفهان، کاشان و یزد داشت با استقبال گرم مردم محلی و دعوت های پرشمار مردم برای گرفتن عکس سلفی مواجه شد. دعوت به صرف چای و قلیان رایگان هم به کنار.

شگفت‌آورتر اینکه او مردم ایران را دید که آشکارا در کافه‌ها و میادین درباره مسائل سیاسی بحث می‌کنند و در برنامه‌های محبوبی مانند اینستاگرام، واتس‌اپ، تیک‌تاک در کانال‌های خبری خارجی در تلفن‌های همراه خود می‌چرخند.

لیانگ گفت: " همه کس و همه چیز پُررونق است. مردم ایران به یکدیگر اهمیت می دهند و درباره سیاست صحبت می کنند. درست مانند چین 20 تا 30 سال پیش است."

این شهروند چینی اضافه کرد که در مقایسه احساس می کند مردم در کشورش به سیاست اهمیت نمی دهند زیرا از آن دلسرد شده اند و سیاست از زندگی آنها بسیار دور است.

لیانگ، مشاور 27 ساله از شانگهای، ایران را به عنوان اولین مقصد سفر خود پس از رفع محدودیت‌های کووید-19 انتخاب کرد و به تعداد فزاینده‌ای از گردشگران چینی که از زمان لغو روادید (ویزا) در سال 2019 از تهران بازدید کرده‌اند، پیوست.

به گفته ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران، سیاست لغو روادید بخشی از تلاش پکن و تهران برای تقویت ارتباطات فرهنگی، گردشگری، آموزشی و تبادلات مردمی است تا شهروندان دو کشور بتوانند "مستقیما با یکدیگر آشنا شوند."

این در حالی است که دو کشور با یک محیط بین المللی خصمانه فزاینده و تضاد با غرب روبرو هستند.

با این حال، برخی از بدبینان تاثیر دیپلماسی عمومی چین در ایران را زیر سوال می برند و می گویند روابط عمومی پکن در مقایسه با قدرت اقتصادی آن کمرنگ است.

ناظران همچنین می گویند که پکن ممکن است بیش از حد به کانال های رسمی برای  اعمال قدرت نرم خود متکی باشد، که می تواند برخی از ایرانیان را که به ابتکارات دولت مشکوک هستند، بیگانه کند.

تلاش‌های دیپلماسی عمومی پکن در این کشور به اوایل سال 2016 بازمی‌گردد، زمانی که "شی جین پینگ"، رئیس‌جمهوری چین، پیش از سفر رسمی خود به ایران، خواستار تقویت تبادلات فرهنگی، آموزشی، روزنامه‌نگاری، انتشاراتی و گردشگری شد.

رئیسی هفت سال بعد این احساس را تکرار کرد. او قبل از بازدید از چین در اوایل سال 2023، نوشت که چین و ایران باید تبادلات مردمی را ترویج کنند تا مردم دو کشور بتوانند "در دوره جدید مستقیما با یکدیگر آشنا شوند"نه اینکه "از طریق طرف های سوم" با یکدیگر آشنا شوند. 

از زمان دیدار رهبران دو کشور در سال گذشته، دو کشور حداقل 10 جلسه بین مقامات ارشد با تمرکز بر چنین مبادلاتی برگزار کرده‌اند.

"چانگ هوآ"، سفیر چین در ایران، از اولین گروه گردشگری چینی که در ماه آوریل به جمهوری اسلامی سفر کردند، استقبال کرد.

در ماه اکتبر، "لو یینگ چوان" معاون وزیر فرهنگ و گردشگری چین، برنامه 5 ساله ای را برای تبادلات فرهنگی و آموزشی در ایران امضا کرد.

"فن هونگدا"، استاد موسسه مطالعات خاورمیانه در دانشگاه مطالعات بین‌المللی شانگهای، گفت که تلاش‌های چین و ایران برای تقویت دیپلماسی عمومی شکافی را در رابطه با روابط اقتصادی و دیپلماتیک پررونق آنها پُر کرد.

وی گفت: چین و ایران هر دو با یکسری مشکلات توسعه مواجه هستند و نیازهای متقابل آنها کاملا قوی است، اما در همکاری های واقعی یک ویژگی برجسته وجود دارد که همکاری های دولتی بیشتر است و تعاملات مدنی و مردمیِ کافی وجود ندارد.

پکن و تهران بیش از هر زمان دیگری به هم نزدیک شده اند. با وجود تحریم های اعمال شده توسط واشنگتن، واردات نفت چین از ایران در نیمه اول سال 2023 نسبت به مدت مشابه سال قبل 48 درصد افزایش یافت و ایران را به سومین تامین کننده بزرگ نفت خود پس از عربستان سعودی و آنگولا تبدیل کرد.

تهران روابط اقتصادی نزدیکتر با پکن را به عنوان راهی برای فرار از انزوای بین المللی می داند که با آن مواجه شده است. سال گذشته، چین به میانجی‌گری توافق صلح بین ایران و عربستان سعودی کمک کرد.

ایران در ماه ژوئیه به عضویت "سازمان همکاری شانگهای" (SCO)، یک بلوک امنیتی تحت رهبری پکن، درآمد و امسال رسما به "بریکس" پیوست.

فن هونگدا افزود که فقدان تعاملات مردمی بین دو کشور اثربخشی همکاری های دولتی را محدود می کند. وی گفت: بنابراین هر دو کشور امیدوارند تبادلات مدنی را در زمینه های فرهنگی و آموزشی افزایش دهند.

"الکس وطن خواه"، مدیر برنامه ایران در موسسه خاورمیانه مستقر در واشنگتن، گفت که چین و ایران هر دو به دلایل مختلف مشتاقند حضور خود را در جوامع یکدیگر تقویت کنند.

او گفت برای چین، حضور بیشتر در ایران بخشی از جاه طلبی و استراتژی پکن برای ایفای نقشی بزرگتر در خاورمیانه است.

وطن خواه گفت که در مورد ایران، وجهه رو به وخامت آن در غرب، تهران را وادار کرده است که حمایت چین را به ویژه در گردشگری جلب کند.

به نظر می رسد هر دو کشور در حال پیشرفت در اهداف خود هستند. به گفته "علی اصغر شالبافیان"، معاون وزیر گردشگری ایران، در هفت ماهه نخست سال 2023 حدود 50 هزار گردشگر چینی از ایران بازدید کرده اند، در حالی که در مدت مشابه سال 2019 کمتر از 1400 گردشگر وارد ایران شده بودند.

یک کارمند آژانس مسافرتی در ایران که به دلیل حساسیت موضوع نخواست نامش فاش شود، به روزنامه "سوت چاینا مورنینگ پست" گفت که تعداد گردشگران چینی در سال گذشته نسبت به کشورهای غربی افزایش یافته است.

این کارمند افزود: اکثر بازدیدکنندگان خارجی که اکنون در ایران حضور دارند، چینی هستند، زیرا با وجود پایان همه‌گیری کووید-19، تعداد گردشگران سایر کشورها هنوز افزایش نیافته است.

تلاش‌های چین برای تبدیل شدن از شریک اقتصادی به یک بازیگر قدرتمند در همه عرصه‌ها در ایران نیز به‌ویژه در زمینه‌های آکادمیک و آموزشی نتیجه داده است.

"نیکا"، یک دانشجوی ایرانی در مقطع کارشناسی ارشد که در "ژنگژو" در مرکز چین تحصیل می کند، گفت که حدود هزار دانشجوی ایرانی در این شهر وجود دارد. تعداد دانشجویان ایرانی در این شهر قبل از همه گیری کووید-19 فقط 50 نفر بود.

به گفته نیکا، از هزار دانشجوی ایرانی در چین، اکثر دانشجویان ایرانی فکر می کنند "دانشگاه های چین بسیار خوب هستند" و هزینه ها خیلی بالا نیست، زیرا تنها چند ده تن از آنها بورسیه تحصیلی داشتند.

نیکا که در ماه سپتامبر تحصیلات خود را در مقطع دکترا در شانگهای آغاز می کند، گفت: " بسیاری از مردم وقتی متوجه می شوند که در چین تحصیل می کنم از من حمایت می کنند و دوست دارند برای تحصیل به چین بیایند. او افزود که اکثر دوستان و خانواده اش فکر می کنند "چین کشور بسیار توسعه یافته ای است."

"سعیده زرین"، دانشجوی دکترا در شانگهای که در حال مطالعه تاریخ چین است، گفت که بیشتر دانشجویان ایرانی در چین بر زبان چینی تمرکز کرده‌اند، اما تعداد فزاینده‌ای هم در حال انتخاب رشته‌های علمی مانند پزشکی هستند.

زرین در مقطع کارشناسی در دانشگاه اصفهان، یکی از تنها دو دانشگاهی که در ایران زبان چینی را به عنوان گرایش ارائه می‌کردند، زبان چینی خوانده بود - دانشگاه دیگر که چنین امکانی ارایه می دهد، دانشگاه شهید بهشتی تهران است. از آن زمان، دو دانشگاه دیگر ایران شروع به ارائه زبان چینی به عنوان رشته کردند.

رونق یادگیری چینی تنها به دانشگاه های این کشور محدود نمی شود. ایران از سال 2024 زبان چینی را به عنوان زبان اختیاری در مدارس متوسطه گنجانده است.

در سفر رئیسی به پکن در اوایل سال 2023، دو کشور توافق کردند که آموزش چینی و فارسی را در کشورهای یکدیگر تقویت کنند. چین همچنین با اعطای بورسیه بین المللی برای معلمان زبان چینی در ایران موافقت کرد.

با این حال، تحلیلگران گفتند که این مبادلات لزوما در اهداف پکن و تهران برای ارائه تصویری مثبت به مردم عادی کشورهای یکدیگر موفق نبوده اند.

"جان کالابرس"، کارشناس ارشد موسسه خاورمیانه مستقر در واشنگتن و دانشیار دانشگاه آمریکایی، گفت که دیدگاه‌های ایرانیان در مورد چین که متاثر از موضع آنها در قبال دولت ایران است، "بسیار متفاوت است."

وی گفت: برخی احتمالا علاقه مند به تقلید و الهام گرفتن از مدل توسعه چین هستند و تقویت روابط اقتصادی با چین و سایر کشورهای آسیایی را بسیار مطلوب می دانند.

به گفته این کارشناس : "بقیه بدون شک نسبت به چین محتاط هستند و نگران این هستند که روابط اقتصادی در حال حاضر نامتعادل است یا احتمالا نامتعادل خواهد شد. برخی دیگر احتمالا از اینکه چین در "تحقق" تعهدات اقتصادی خود در ایران کُند بوده ناامید هستند. به همین ترتیب، به جرات می گویم که نظرات مختلفی در داخل ایران درباره نظام سیاسی چین وجود دارد."

زرین، دانشجوی دکترا در شانگهای، گفت که اکثر مردم عادی ایران "تصور بسیار مبهمی از چین" دارند و برخی از آنها تحت تاثیر رسانه های خارجی نگاهی منفی نسبت به چین پیدا کرده اند.

او گفت: "مردم ایران تحت تاثیر اخبار بین المللی هستند. این به خاطر چین نیست، اما برخی از ایرانیان از دولت راضی نیستند، بنابراین هر دولتی که رابطه خوبی با تهران داشته باشد، طبیعتا از آن کشور متنفر خواهند بود." 

اما وطن خواه گفت که دلیل این نگاه منفی، ناکامی تلاش های چین برای مقابله با این روایت های سمی رسانه های فارسی زبان غربی است. 

او گفت: "من نمی بینم که چین در دیپلماسی عمومی نقش مهمی ایفا کند. این در رسانه های ایران مشهود نیست. وقتی وارد اینترنت می شوید، اشاره زیادی به تلاش های چین در دیپلماسی عمومی نمی بینید."

او افزود:" بنابراین حتی اگر این کار انجام شده است، بی سر و صدا بوده ، به این معنی که خیلی موثر نبوده و نیست."

وطن خواه گفت، علی رغم محدودیت های دولت، مردم ایران به راحتی می توانند به رسانه های بین المللی فارسی زبان مستقر در لندن یا واشنگتن مانند بی بی سی فارسی دسترسی داشته باشند.

او گفت: "آنها [رسانه های غربی] محبوب ترین برنامه هایی هستند که ایرانیان عادی تماشا می کنند. ایرانی های معمولی چیزی از چین تماشا نمی کنند. این چیزی است که چین می تواند تلاش کند و آن را برطرف کند."

به گزارش فن هونگدا از شانگهای، هدایت مبادلات از طریق کانال های رسمی تحریم شده مانع دیگری برای چین در اصلاح وجهه خود در ایران بوده است.

وی گفت: در برخی کشورها رابطه دولت و مردم خوب نیست و در چنین مواردی مردم نسبت به اقدامات دولت بدگمان می شوند. این پدیده در ایران هم وجود دارد، بنابراین برای دستیابی به آگاهی متقابل در میان مردم، اتکای صرف به ارتباط دولت با دولت یا ارتباطات تحت رهبری دولت دشوار است."

علیرضا خوشرو، کارشناس ارشد سازمان فرهنگی و ارتباطات اسلامی ایران، با این موضوع موافق است و افزود تا زمانی که هر دو کشور دیپلماسی عمومی را بر اساس "اصول علمی" در اولویت قرار ندهند، رویکردهای فعلی آنها "تبلیغاتی" باقی خواهد ماند.

او گفت: ایران فاقد پایه‌های لازم برای درک کامل چین است، به‌ویژه در زمینه علمی دیپلماسی عمومی و همچنین در زمینه تبادلات مردمی. دست‌کم یک دهه طول می‌کشد تا ایران این درک را توسعه دهد."

به گفته وطن خواه، چین و ایران باید پایه های همکاری خود را تقویت کنند زیرا در حال حاضر تنها احساسات مشترک ضد آمریکایی و ضد غربی آنها نیروی محرکه اصلی روابط شان است.

او گفت: " البته محدودیت‌های ذاتی نیز برای نزدیکی نهادهای دو کشور به یکدیگر هم وجود دارد. چون آنها نهادهای بسیار متفاوتی هستند: در طرفی  جمهوری اسلامی ایران و در طرف دیگرحزب کمونیست چین.

او افزود: "آمریکایی‌ستیزی و احساسات ضدغربی در حال حاضر تنهاعوامل مهم در کنار هم نگه داشتن چین و ایران است.

او گفت: "این به تنهایی و در درازمدت برای حفظ روابط نزدیک کافی نیست، شما باید روابط را عمیق‌تر کنید و تنها با جلب نظر مردم ایران می‌توانید آن را عمیق‌تر کنید."

بیشتر بخوانید:

برخوردهای نه چندان محترمانه با گردشگران چینی

شرکت گردشگری چینی: تورهای ایران یک روزه به فروش رفت

رییس جمهوری چین در نشست بریکس: سلطه طلبی جایی در DNA چینی ندارد 

تماشاخانه

پارک ژانگ جیاجی باغی آسمانی در چین / جنگلی شگفت‌انگیز از صخره‌های معلق در میان آسمان و زمین (فیلم)

افسری فرانسوی که نقاش ناصرالدین‌شاه شد / از ارتش ناپلئون تا کاخ گلستان (فیلم)

فیلم های دیگر