فرید زکریا: ایران به دوران شاه بازنمی‌گردد؛ راهبرد آمریکا باید تغییر کند

«۲ ایده وجود دارد که اغلب زیربنای استراتژی آمریکاست و باید از بین برود. اول این که نظام ایران سقوط خواهد کرد و ناگهان به یک متحد طرفدار آمریکا تبدیل خواهد شد، همان‌طور که در زمان شاه بود. اما پیش فرض قرار دادن یک استراتژی که بر اساس «امیدواری» بنا شده مسیر درستی برای آینده نیست.»

مجری شبکه سی‌ان‌ان با برشمردن دلایل نفرت ایرانی‌ها از آمریکا در طول تاریخ که به ادغان او ناشی از اقدامات خصمانه واشنگتن علیه تهران در طول سالیان متمادی بوده، نوشت بعید است روابط ایران و آمریکا بهبود یابد.

به گزارش ایسنا، «فرید زکریا» خبرنگار و مجری شناخته‌شده شبکه سی‌ان‌ان در مقاله خود با عنوان «چرا ایران از آمریکا متنفر است» به بررسی تاریخچه روابط تهران و واشنگتن در طول ده‌های گذشته می‌پردازد و علت این نفرت را که به گفته او بسیار پیچیده است، توصیح می‌دهد.

او در این مقاله با طرح این پرسش که «آیا روابط ایران و آمریکا به همین شکل باقی خواهد ماند؟» می‌نویسد: پاسخ آن پیچیده است، اما عناصر اصلی آن برای بسیاری شناخته شده است. در سال ۱۹۵۳، ایالات متحده و انگلیس برای حمایت از سرنگونی «محمد مصدق» نخست‌وزیر منتخب دموکراتیک ایران و بازگرداندن محمدرضا شاه به سلطنت در ایران تبانی کردند.

در سال ۱۹۷۹ انقلاب اسلامی در ایران، شاه را سرنگون و او فرار کرد. ایالات متحده شاه را پذیرفت و خشم بسیاری از منتقدان او را در ایران برانگیخت. در سال ۱۹۸۰ «جیمی کارتر» رئیس جمهور وقت ایالات متحده دستور عملیاتی را برای نجات آمریکایی‌ها در سفارت واشنگتن در تهران داد که با شکست مواجه شد. ایالات متحده بعداً از عراق با اطلاعات حیاتی در جنگ طولانی و خشونت‌آمیز خود علیه ایران حمایت کرد. دشمنی متقابل بین واشنگتن و تهران ادامه خواهد یافت.

زکریا ادامه می‌دهد: ۲ ایده وجود دارد که اغلب زیربنای استراتژی آمریکاست و باید از بین برود. اول این که نظام ایران سقوط خواهد کرد و ناگهان به یک متحد طرفدار آمریکا تبدیل خواهد شد، همان‌طور که در زمان شاه بود. اما پیش فرض قرار دادن یک استراتژی که بر اساس «امیدواری» بنا شده مسیر درستی برای آینده نیست.

همچنین لازم است به تجربیات اخیر آمریکا در مورد تغییر رژیم در عراق، افغانستان، لیبی و فراتر از آن توجه کنیم تا متوجه شویم که حتی پس از پایان یک حکومت، اوضاع همیشه به‌طور پیوسته بهبود نمی‌یابد. در واقع، به روابط واشنگتن با مسکو بیش از سه دهه پس از فروپاشی نظام شوروی نگاه کنید. آن‌طور که خیلی‌ها آرزو داشتند، نتیجه‌ای حاصل نشده است.

ایده دوم یا امیدواری این است که آمریکا و دولت فعلی ایران می‌توانند با هم دوست باشند. حقیقت این است که ایران کشوری بسیار مغرور و ملی‌گرا است که عمیقاً با احساس عظمت تاریخی خود عجین شده است.

امپراطوری که پیشروی ایران مدرن بود، یکی از معدود نیرو‌هایی بود که در نبرد با امپراتوری روم قدرت خود را حفظ کرد. در مقاطع مختلف، ایرانیان باستان بر بسیاری از مناطق کنونی جهان عرب حکومت می‌کردند. ایران با همه مشکلات کنونی‌اش وارث یکی از تمدن‌های بزرگ جهان است که به معنای غرور است.

زکریا در ادامه به بررسی امکان بهبود روابط ایران و آمریکا، نه به شکلی دوستانه، بلکه به شکل یک همزیستی مسالمت‌آمیز می‌پردازد و توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ را نمونه‌ای از آن می‌داند که به گفته «محمدجواد ظریف» وزیر امورخارجه پیشین ایران بر اساس بی‌اعتمادی بنا شده است، نه اعتماد.

به نوشته فرید زکریا، هر ۲ طرف در این سند از منافع خود محافظت کردند. این توافق امکان یک رابطه کاری را ایجاد کرد و ایران به آن توافق پایبند بود و از برنامه هسته‌ای قبلی خود فاصله گرفت، اما «دونالد ترامپ» رئیس جمهور پیشین آمریکا، توافق و آن فرصت را منفجر کرد.

او در پایان افزود: اکنون آیا واشنگتن و تهران می‌توانند دوباره یک فصل مشترک پیدا کنند؟ بعید به نظر می‌رسد. چنین چیزی در مسیر، از ما بسیار فاصله گرفته است. مسیری که هر ۲ کشور در آن قرار دارند و آن‌ها به‌رغم این واقعیت که روابطشان پر از تنش و سوء تفاهم است و حتی می‌تواند منجر به جنگ شود، با آن راحت هستند.