شاهکاری به نام «مار دوسر»

«مار دوسَر» شاهکاری از هنر آزتک‌هاست که در آن، اهمیت‌های مذهبی و تجاری درهم آمیخته شده است. در زیر نمای بیرونیِ براقِ این اثر هنریِ ساخته‌شده از فیروزه و صدف،‌ معانی مختلفی پنهان شده است.

«تمدن آزتک»ها در فاصله ۱۳۰۰ تا ۱۵۲۱ میلادی در مرکز مکزیک وجود داشت. «آزتک»ها به واسطه آثار هنری و معماری متعددی که از آنها به جا مانده است، یکی از مشهورترین جوامع پیشاکلمبیایی به شمار می‌روند.

به گزارش ایسنا، تقریبا در تمام مجموعه‌های پیشاکلمبیایی موزه‌های مهم، چند شیء‌ متعلق به «آزتک»ها به نمایش گذاشته شده است. با این حال، برخی از این اشیاء‌ به عنوان شاهکارهایی از هنروری «آزتک»ها شناخته می‌شوند، که از جمله آنها به «مار دوسر» ‌ می‌توان اشاره کرد که در «موزه بریتانیا» نگهداری می‌شود.

«مار دوسر» درحقیقت یک آویز است که به کمک زنجیری که دور گردن قرار می‌گرفت، ‌ روی قفسه سینه آویخته می‌شد. عرض این آویز ۴۳.۳۰ سانتی‌متر، ارتفاع آن ۲۰.۳۰ سانتی‌متر و ضخامت آن ۵.۹۰ سانتی‌متر است. این آویز، مارهای به هم چسبیده‌ای را به تصویر می‌کشد که سرهای آنها در دو طرف آویز قرار گرفته‌اند.

پیکره مار از مغز چوب سدر اسپانیایی ساخته شده و نمای آن با موزائیک‌های کوچکی از جنس فیروزه پوشانده شده است. همچنین تکه‌های کوچکی از «صدف‌های چروک خاردار» نیز برای شکل دادن به حفره‌های بینی و دهان مورد استفاده قرار گرفته است. علاوه‌بر این از تکه‌های دندانه‌دار و بزرگ صدف حلزونی برای دندان‌های مارها استفاده شده است.

تمام تکه‌های سنگ و صدف به وسیله صمغ کاج به پیکره چوبی آن چسبانده شده‌اند و از موم نیز برای نگه‌داشتن چشمان «ابسیدینی» که دیگر وجود ندارند، استفاده شده است.

در اصل، این آویز به فردی عالی‌رتبه مانند یک اشراف‌زاده یا کشیش تعلق داشته است. این شیء‌ به عنوان نمادی از اقتدار در تعطیلات مذهبی و جشن‌های تشریفاتی استفاده می‌شد.

این آویز ارتباط عمیقی با خدای «کوئتزالکواتل» (Quetzalcóatl)، یکی از قدرتمندترین خدایان آزتک، ‌ «Xiuhcoatl»، ‌ مار فیروزه‌ای مرتبط با رویدادهای آسمانی و «تلالوک» (Tlaloc) خدای باروری و آب داشت. همچنین از آنجایی که تصور می‌شد یک مار دوسر، به نام «ماکیزکواتل» (maquizcoatl)، نمادی از بدیُمنی است، اعتقاد بر این است که این آویز ممکن است توسط یک کشیش در مراسم قربانی کردن انسان استفاده شده باشد. معنای اصلی مذهبی این آویز هرچه باشد، مطمئناً یک شیء‌ معمولی برای استفاده روزانه نبوده است.

از جهت دیگر مار دوسر را می‌توان نمادی از تجارت «آزتک»ها در نظر گرفت. این شیء‌ در حقیقت نشان‌دهنده شبکه‌های تجاری قدرتمندی است که زمانی تحت کنترل «آزتک»ها بودند.

فیروزه که ماده اصلی است و به عنوان موزائیک‌ برای سطح خارجی این آویز استفاده شده است از منطقه‌ای واقع در جنوب غربی ایالات متحده، یعنی بسیار دورتر از مرزهای امپراتوری آزتک استخراج شده است. بنابراین، چنین ماده‌ای برای آزتک‌ها، وارداتی و گران‌قیمت بوده است. استفاده از انواع صدف‌ها در این آویز نشان‌دهنده ارتباطات تجاری ساحلی «آزتک»هاست.

«مار دو سر» درنهایت شاهکاری از هنر «آزتک»هاست. این شیء‌ امپراتوری گسترده‌ای را از طریق موادی که در آن به کار رفته به نمایش می‌گذارد. در پایان نیز به زیبایی بصری آن می‌توان اشاره کرد که با وجود ظرافتی که در ساخت آن به کار رفته است شکوه امپراتوری آزتک‌ها را به نمایش می‌گذارد.