هم‌میهن؛ سه سال‌نامه در سه مجلّد

سه‌گانه سال‌نامه‌های هم‌میهن به صورت سه کتاب از سه نویسنده قابل نگه‌داری است. به این معنی که با تهیۀ سه جلد سال‌نامۀ هم‌میهن انگار سه کتاب از سه نویسنده/روزنامه‌نگار - عباس عبدی، محمد جواد روح و احمد زیدآبادی- خریداری کرده‌اید.

   عصر ایران؛ سروش بامداد- در ششمین روز و در معرفی ششمین ویژه‌نامه نوروزی نشریات کاغذی و چاپی و پس از سیاست‌نامه، تجارت فردا، امید جوان، چشم انداز ایران و مدیریت ارتباطات به هم‌میهن می‌رسیم که از سه وجه متفاوت است:

   نخست این که به جای یک جلد در سه جلد منتشر شده است. دوم این که هر چند در نگاه اول تصور می‌شود این سه جلد به سبب تفکیک سال 1402 - هر چهار ماه یک جلد- است اما چنین نیست بلکه یکی مجموعه سرمقاله‌هاست که غالبا به قلم عباس عبدی و دربارۀ یکی از گزارش‌های اصلی روزنامه در همان روز است و بی‌تردید مهم‌ترین ویژگی و تمایز هم‌میهن از دیگر رسانه‌ها خصوصا چاپی هاست.

   چرا که دیگران اگر سرمقاله دارند بیشتر یادداشت است و درمورد روزنامه‌هایی چون جمهوری اسلامی و کیهان انعکاس مواضع سیاسی مدیران آنها - مسیح مهاجری و حسین شریعتمداری - اما سرمقاله‌های هم‌میهن به معنی فنی و ژورنالیستیک کلمه، سرمقاله است زیرا برآمده از فعالیت جمعی تحریریه و پس از کسب نظر از آنها یا تماس با صاحب‌نظران است و به همین دلیل اسم ندارد.

جلد دوم هم به یادداشت‌ها و تحلیل‌های محمد جواد روح سردبیر هم‌میهن اختصاص دارد که به لحاظ تعداد از دو جلد دیگر کمتر و از حیث حجم اما به خاطر ماهیت تحلیلی طبعا بیشتر است. روزنامه‌نگار خوش‌قریحه‌ای با قلمی شیرین و نگاهی منصفانه و صریح.

جلد سوم مجموعه یادداشت های احمد زیدآبادی است که اگرچه در زمینه‌های گوناگون می‌نویسد اما چون در نیمۀ دوم سال حملات اسراییل به غزه انجام شد که جان 30 هزار فلسطینی ساکن باریکه را گرفت و او هم کارشناس خبرۀ موضوعات مربوط به فلسطین است خواندنی‌تر و کاربردی‌تر است و بعدها تاریخیت و سندیت بیشتری می‌یابد.

ویژگی سوم این است که به صورت کتاب یک نویسنده قابل نگه‌داری است. به این معنی که با تهیۀ سه جلد سال‌نامۀ هم‌میهن انگار سه کتاب از سه نویسنده/روزنامه‌نگار - عباس عبدی،محمد جواد روح و احمد زیدآبادی- خریداری کرده‌اید.

از موضع نقد البته می‌توان گفت هر چند برای کتاب‌خوانان این ابتکار پسندیده‌تر است اما مجله‌خوانان حرفه‌ای ترجیح می‌دهند با مجموعۀ متنوعی از مقالات و گزارش‌ها رو به رو باشند و از سال‌نامه توقع کتاب ندارند ضمن این که می‌توان حدس زد گزارش‌نویسان حرفه‌ای خود روزنامه هم انتظار داشتند تولیدات آنها هم در سال‌نامه انعکاس یابد و بعید نیست چنین تصمیمی برای جلدهای بعدی مدنظر باشد یا سال بعد در قالب چهار فصل سال منتخبی از محتواهای تولیدی در هر سه ماه را دربرگیرد.

به هر رو مدیر هم‌میهن در عرصه سیاسی و ملی به اقدامات نو و ابتکاری شهره است و برای هر حرکتی توجیهی دارد و می‌توان ابتکار انتشار سه جلد سال‌نامه در قالب کتاب را از آنِ غلامحسین کرباسچی دانست.

    هر چند او در میان مردم بیشتر به عنوان یک مدیر اجرایی شهرت دارد که شهرداری تهران را به گونه ای متحول و از یک سازمان خدماتی به یک نهاد خدماتی، اجتماعی، عمرانی و فرهنگی بی‌اتکا به بودجه دولت تبدیل کرد که اصول‌گرایان افراطی نگران شدند و از بیم آن که معاون اول رییس جمهور خاتمی در سال 76 شود و سپس اسب خود را برای ریاست جمهوری زین کند برخورد با او را بعد از انتخاب خاتمی کلید زدند اما بعد از رفع مشکل با فعالیت در عرصه انتشار مطبوعات مستقل و حرفه‌ای و همه هم در بالاترین کیفیت و با استفاده از برجسته‌ترین روزنامه‌نگاران نشان داده به موضوعات فرهنگی هم بی علاقه نیست.

   چون سه جلد حاوی مطالب گونه‌گون و متنوعی است که سه روزنامه‌نگار شاخص ایرانی طی سال کهنه در مطبوعه متبوع نوشته‌اند امکان نقل نیست و تنها می‌توان به بخشی از نوشته عباس عبدی در توضیح فرآیند تولید سرمقاله اشاره کرد که به کار روزنامه‌نگاران و تحلیل‌گران دیگر می‌آید چرا که به اذعان بسیاری از کارشناسان برجسته ترین و حرفه ای ترین یاداشت‌نویس حال حاضر رسانه‌هاست چندان که می‌توان او را مدل وطنی و اگر نه همتای ستون‌نویسانی چون فرید زکریا وتوماس فریدمن در رسانه های بزرگ دنیا دانست:

   «در اولین گام متن گزارش یا خبر تهیه شده سرویس مربوطه برای انتشار را می‌خواهم. در اغلب موارد اما آنها دیر آماده می‌شوند و برای استفاده در سرمقاله نمی‌رسند. خودم دست به کار می شوم. اولین منبع مهم اینترنت است. اخبار و اطلاعات لازم را تهیه می‌کنم. اگر لازم بود به منبع دوم مراجعه می‌کنم. زنگ زدن به این و آن برای کسب نظر و تحلیل و نوشتن سرمقاله. حجم یادداشت‌های من در اعتماد به طور معمول بالای ۷۵۰ کلمه است ولی سرمقاله‌های هم‌میهن بین ۵۰۰ تا ۷۰۰ کلمه متغیر است. می‌کوشم تیترهای تحریک‌آمیز نداشته باشد. ادبیات آن را متناسب با جایگاه حقوقی روزنامه تنظیم می‌کنم و بعد از نهایی شدن برای سردبیر و مدیر مسوول می‌فرستم. چون در واقع موضع روزنامه است (‌و نه یادداشت شخص) و باید مورد تایید مدیر مسوول هم باشد و شاید در ۱۰ تا ۱۵ درصد موارد نکاتی ویرایشی یا سوال و ابهامی یا پیشنهادی برای اصلاح و حذف و تکمیل دریافت کنم. طبعا اگر نظری داشته باشم می‌گویم. در غیر این صورت انجام و ارسال می‌شود.»

کتاب سرمقاله‌ها ۱۵۰ هزار تومان قیمت‌گذاری شده و دو جلد دیگر هر کدام ۱۰۰ هزار تومان. به قیمت تنها یک ساندویچ فیله‌مرغ با این تفاوت که می‌توانند سال‌های طولانی در گوشه‌ای از کتابخانه شما جا خوش کنند و هر چه زمان بر آنها بگذرد خاطره‌انگیز‌تر می شود. کما این که وقتی به مطبوعات سال های اصلاحات مراجعه می کنیم خاطره‌ها تازه می‌شود.

حالا می‌رسم به ویژگی اصلی سه نویسنده سال نامه هم‌میهن. هر سه (عبدی،‌ روح و زیدآبادی) در آن سال‌ها روزنامه‌نگار بودند و به تناوب هزینه هم پرداختند اما نه از ایران کوچیدند و نه از این حرفه و نان تلخ آن را بر هر کار دیگر ترجیح دادند چرا که این نان تلخ با عشق به این کار و به فهم و کشف حقیقت شیرین می‌‌شود...