سال 1403 به تدبیر مقام معظم رهبری تحت عنوان "جهش تولید با مشارکت مردم" نامگذاری شده است و بدون شک تحقق اهداف این مهم نیازمند انجام اقدامات، اصلاحات، تعدیل سیاست‌های اقتصادی، ایجاد پیش‌زمینه‌ها و تمهیدات لازم از سوی تمامی دستگاه‌های اجرایی، بنگاه‌های اقتصادی در بخش دولتی و خصوصی، نهادهای عمومی غیردولتی، بانک‌ها، شرکت‌ها و .... به منظور بسترسازی مشارکت مردم در امر تولید است. بانک رفاه کارگران به عنوان یکی از بزرگ‌ترین بانک‌های تجاری کشور و بانک پیشرو در حمایت از تولید ملی و اشتغالزایی همواره تلاش داشته تا اقدامات اثربخشی در این زمینه اجرایی کند و این اقدامات در سال‌های اخیر با بهره‌گیری از ظرفیت‌های افزایش سرمایه این بانک از گسترش قابل توجهی برخوردار بوده است.

بانک رفاه کارگران در سال جاری در تلاش است تا با راه‌اندازی صندوق‌های سرمایه‌گذاری "قابل معامله (ETF)"، "املاک و مستغلات" و "جسورانه" به سهم خود نقش فعالی در ایجاد بسترهای مشارکت مردم در حوزه تولید ایفا و از این طریق در راستای تحقق اهداف شعار سال گام بردارد. در ادامه ویژگی‌ها و مزیت‌های هر صندوق و بسترهایی که می‌تواند در زمینه مشارکت‌پذیری مردم فراهم کند، تشریح می‌شود.

صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF)

پیش از تاسیس نخستین صندوق سرمایه‌گذاری ETF در اوایل دهه‌ی ۱۹۹۰، سرمایه‌گذاری بر روی شاخص‌ها بسیار پرطرفدار بود. این در حالی بود که سرمایه‌گذاری برای سرمایه‌گذاران خرد به علت بالا بودن هزینه‌ و حداقل نیاز سرمایه‌گذاری، امکان‌پذیر نبود. این مسئله موجب پیدایش صندوق‌‌های ETF شد تا ضمن تمرکز بر موضوعات، شاخص‌ها و صنایع خاص بتوانند در عین توجه به تخصص‌گرایی در سرمایه‌گذاری، هزینه‌های سرمایه‌گذاری را از طریق تجمیع وجوه و بهره‌گیری از صرفه‌های ناشی از مقیاس افزایش بدهند. بدین منظور نخستین صندوق قابل‌معامله در حوزه‌ی طلا آغاز به کار نموده و سپس، این ابزار به یکی از محبوب‌ترین و فراگیرترین ابزارهای نوین مالی در سطح جهان مبدل شد.

صندوق‌های قابل معامله در بورس نوعی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری هستند که می‌تواند به عنوان یک دارایی ارزشمند در پرتفو هر سرمایه‌گذاری قرار بگیرد. واحدهای این صندوق همچون سهام در طول روز معامله شده و نقدشوندگی بالایی نیز دارند. یکی از مزایای اساسی این صندوق، معاف از مالیات بودن معاملات مربوط به آن است. از مزیت‌های دیگر صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله؛ شفافیت در سرمایه‌گذاری، هزینه‌های کارمزدی پایین، پرداخت سود به صورت روزشمار می‌باشد. لازم به ذکر است که طبق آمار سال 1402، بازدهی شاخص کل بورس به میزان 11.97درصد بوده است، در حالی که ۳۲ صندوق قابل معامله در بورس، دارای بازدهی بالاتر از شاخص کل بورس را داشته‌اند.

این نوع صندوق شامل صندوق درآمدثابت، سهامی، مختلط، طلا، املاک و مستغلات، سرمایه‌گذاری جسورانه می‌باشد که در ادامه به توضیح مختصر از دو صندوق پرداخته می‌شود:

صندوق سرمایه‌گذاری املاک و مستغلات

صندوق‌های سرمایه‌گذاری املاک و مستغلات به عنوان یکی از ابزارهای جذاب در بازار سرمایه شناخته می‌شوند که امکان مشارکت در انواع پروژه‌های حوزه مسکن را برای سرمایه‌گذاران با سطوح مختلف سرمایه، فراهم می‌کنند. سود این صندوق‌ها عمدتاً از محل اجاره‌بهای املاک و افزایش ارزش مسکن تحقق می‌یابد؛ به بیانی دیگر، بازدهی این صندوق‌ها به میزان اجاره‌بها، تغییرات ارزش املاک و روند بازار مسکن، بستگی دارد. همچنین این صندوق‌ها می‌توانند در بخش‌های مختلفی از این حوزه مانند املاک و مستغلات تجاری، مسکونی، اداری، بیمارستان‌ها، هتل‌ها و... فعالیت داشته باشند.

از مزایای سرمایه‌گذاری در صندوق‌های املاک و مستغلات می‌توان به مواردی همچون معافیت مالیاتی (در صورت رعایت الزامات قانونی صندوق)، نقدشوندگی، تنوع در سرمایه‌گذاری و دارایی، بهره‌مندی از مدیریت حرفه‌ای دارایی‌ها و بازدهی بالا و ریسک پایین، اشاره کرد. به‌طور کلی انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری املاک و مستغلات را می‌توان در سه گروه زیر طبقه‌بندی کرد:

• صندوق املاک و مستغلات رهنی: سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها از طریق تخصیص وام به صاحبان مستغلات و شرکت‌های عملیاتی فعال در این حوزه و یا خرید وام‌های رهنی، صورت می‌پذیرد.

• صندوق سهامی یا مالکیت مستغلات: در این نوع از صندوق‌ها املاک و مستغلات درآمدزا خریداری و مدیریت می‌شود.

• صندوق املاک و مستغلات ترکیبی: ترکیب دارایی‌های این صندوق نیز عمدتاً شامل مستغلات و اوراق رهنی املاک است.

نحوه عملکرد این صندوق‌ها نیز بدین صورت است که از محل سرمایه تجمیع‌شده افراد، سرمایه‌گذاری مستقیم و غیرمستقیم در حوزه املاک و مستغلات صورت پذیرفته و سرمایه‌گذاران از سود بازار مسکن منتفع می‌شوند؛ همچنین ارزش‌گذاری املاک تحت مالکیت صندوق نیز توسط یک گروه کارشناسی و در سه مقطع خرید، نگهداری و فروش، انجام می‌شود.

لازم به ذکر است، ترکیب دارایی صندوق‌های مذکور باید به‌گونه‌ای باشد که حداقل 60 درصد از آن به فعالیت اصلی صندوق، حداکثر 35 درصد در اوراق بهادار مرتبط با حوزه فعالیت و حداکثر 5 درصد نیز به سهام شرکت‌های ساختمانی، اختصاص یافته باشد. همچنین براساس مقررات موجود، باید ۹۰ درصد از درآمدهای دریافتی حاصل از اجاره دارایی‌های غیرمنقول و سود دریافتی از محل اوراق بهادار، بین سرمایه‌گذاران تقسیم شود.

صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه

سرمایه گذاری جسورانه یک روش تامین مالی نوین اسـت کـه امروزه به عنوان مهم‌ترین و موثرترین روش تأمین مالی طرح‌ها و شرکت‌های نوآور در سراسر جهان مطرح است و توانسته با میزان کارآیی که دارد، بخش قابل تـوجهی از اقتصاد امروز دنیا را بوجود آورد.

صندوق جسورانه نوعی از صندوق‌های تأمین مالی است که با جذب سرمایه عمومی هزینه‌های چندین کسب‌وکار نوپا را تأمین می‌کند. بااین‌حال همان‌طور که از نام آن پیدا است این صندوق‌ها، ریسک‌پذیری بالایی دارند زیرا سرمایه را در کسب و کارهایی سرمایه‌گذاری می‌کنند که تضمینی بر سود ده بودن یا نبودن آن‌ها وجود ندارد. تجارب مختلف در زمینه سرمایه‌گذاری جسورانه نشان می‌دهد که در صورت فراهم بودن زیرساخت‌های مناسب، این‌گونه سرمایه‌گذاری‌ها مناسب‌ترین راه برای توسعه طرح‌های خلاقانه و نو است. نکته مهم در ساختارهای تأمین مالی این‌گونه طرح‌ها، وجود سرمایه ابتدایی و راه‌اندازی کسب‌وکار است. ازاین‌رو، اگر صاحب طرح یا ایده پرداز اصلی نتواند منابع مالی ضروری و اولیه و حتی ضمانت‌های لازم برای سرمایه‌گذار را فراهم آورد، با چالش جدی روبه‌رو خواهد شد.

ترکیب سرمایه‎‌گذاری در این صندوق‌ به این صورت است که بیش از 50 درصد از سرمایه بایستی صرف حمایت از کسب‌وکارها و ایده‌های نوپا گردد و مابقی سرمایه به اوراق‌هایی با درآمد ثابت و سپرده‌های بانکی تخصیص یابد. دلیل اصلی ایجاد چنین ترکیبی برای سرمایه‌گذاری در صندوق‌های جسورانه، مدیریت ریسک بالای آن است که اگر ایده تحت حمایت با شکست مواجه شد، مقداری از سرمایه صندوق در صندوق درآمد ثابت و بانک به صورت امن باقی مانده باشند.

تجارب مختلف جهانی در حوزه سرمایه‌گذاری جسورانه نشان می‌دهد که در صورت فراهم بودن زیرساخت‌های مناسب، مناسب‌ترین روش برای توسعه طرح‌های خلاقانه و نوآور بوده است. مطابق با آمارهای منتشر شده از سوی منبع معتبر TechCrunch، این نوع صندوق در سال 2020مبلغ 156 میلیارد دلار (428 میلیون دلار در روز) در استارت‌آپ‌های آمریکایی سرمایه‌گذاری کرده‌اند.