کشف بقایای اسکلت یک مرد میانسال که حدود ۵۰۰۰ سال پیش زندگی می‌کرده است، تصویری زنده و در عین حال تکان‌دهنده از زندگی مردم شمال اروپا در دوران آغاز کشاورزی ارائه می‌دهد.

در سال ۱۹۱۵ بقایای یک اسکلت انسانی که به ویژه شامل یک جمجمۀ شکسته بود، توسط کارگران حفاری ذغال‌ سنگ در روستای ویتروپ در شمال دانمارک کشف شد. در کنار او مقداری استخوان گاو، یک ظرف سفالی و یک چوبدستی از جنس چوب افرا نیز در باتلاق پیدا شدند (باستان‌شناسان معتقدند در واقع این مرد به وسیلۀ همین چوبدستی کشته شده است).

به گزارش فرادید، این اسکلت که با لقب «مرد ویتروپ» شناخته می‌شود، در مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۴ با موضوع پیشینه ژنتیکی دانمارک انجام شد مورد بررسی قرار گرفت. تجزیه و تحلیل نشان داد که DNA مرد ویتروپ با جمعیت محلی دانمارکی متفاوت است؛ یعنی او اهل جای دیگری بوده است.

اندرس فیشر، پژوهشگر باستان‌شناسی، رهبری این مطالعه را بر عهده داشت. او می‌گوید: «حالا با انجام این تجزیه و تحلیل ما مقداری از داستان این فرد را می‌دانیم؛ می‌دانیم که حضور او در این منطقه حکایت از ارتباط بین دو دنیای کاملاً متفاوت دارد».

یک مرد 5 هزارسال قبل با چماق کشته شد؛ حالا جمجمۀ مقتول و سلاح قتل کشف شده‌اند

ظرف سفالی که در کنار جسد مرد ویتروپ در باتلاق پیدا شد

کشاورزان و شکارچیان

در دوره نوسنگی که مرد ویتروپ در آن زندگی می‌کرد، ساکنان دانمارک کشاورزانی بودند که اکنون با عنوان «فرهنگ پیاله‌ناقوسی» شناخته می‌شوند (به خاطر شکل ظرف‌هایی که می‌ساخته‌اند این نام به آن‌ها داده شده). اما در همان زمان در بخش‌های شمالی‌تر اروپا، در نروژ و سوئد امروزی، جوامعی از شکارچی-گردآورندگان زندگی می‌کردند.

تیم تحقیقاتی فیشر با استفاده از ترکیبی از باستان‌شناسی سنتی و فناوری زیستی پیشرفته کشف کردند که مرد ویتروپ با آن شکارچی-گردآورندگان شمالی نسبت نزدیکی دارد. اما پس او در دانمارک چه می‌کرد؟

مورخان قبلا شواهدی از تبادل کالا و افراد بین این دو منطقه جمع‌آوری کرده‌اند و اکنون کشف جسد «مرد ویتروپ» منظری جزئی و کاملا شخصی از این تبادل را به ما ارائه می‌دهد. تجزیه و تحلیل رژیم غذایی نشان داد که او در نوجوانی فرهنگ شکارچی-گردآورنده خود را در شمال ترک کرده و برای بقیه عمرش در میان کشاورزان دانمارک زندگی کرده است. رژیم غذایی او به طور چشمگیری تغییر کرده و از ماهی یا پستانداران دریایی به غلات، شیر، بز و گوسفند روی آورده است.

مرد ویتروپ اکنون به عنوان اولین مهاجر در تاریخ دانمارک شناخته می‌شود و تجسمی از تغییر بین دو دوره و فرهنگ پیش از تاریخ است؛ یعنی گذار از فرهنگ شکار به فرهنگ کشاورزی. فیشر می‌گوید: «گذار او نه تنها جغرافیایی، بلکه گذار بین دو شیوه زندگی کاملاً متفاوت نیز بوده است».

قربانی؟

این چماق از چوب افرا که در کنار مرد ویتروپ پیدا شد، هشت ضربه کشنده را به جمجمه او وارد کرده است

هنوز پرسش‌های وسوسه‌کننده‌ای درباره مرد ویتروپ بی‌پاسخ مانده است. آیا او با میل خود، به‌عنوان یک تاجر، از دنیای شکارچیان به دنیای کشاورزان نقل مکان کرد یا اینکه او یک «برده» بود؟ پروفسور کریستیان کریستینسن از دانشگاه گوتنبرگ به نظریه دوم تمایل دارد: «شاید باید او را به عنوان برده‌ای درک کنیم که وقتی دیگر برای کار سخت بدنی مناسب نبود، او را قربانی کردند».

به هر حال دلیلش هر چه که بوده باشد، تجزیه و تحلیل‌ها نشان می‌دهند که مرد ویتروپ در برهه‌ای زمانی بین ۳۱۰۰ تا ۳۳۰۰ پیش از میلاد مسیح به طرز وحشیانه‌ای کشته شده است. او با یک چماق چوبی هشت بار به سرش ضربه خورده است. فیشر می‌گوید: ضربات متعدد «ممکن است به این دلیل باشد که چند نفر در این کار دخیل بوده‌اند و هر کدام به نوبت ضربه می‌زده‌اند.»