کشف تاریخ‌ساز دانشمندان: هپارین، پادزهر ارزان و دردسترس مار کبرا

سالانه حدود ۱٫۸ میلیون نفر در اثر مارگزیدگی با مشکلات سلامتی روبه‌رو می‌شوند و راهکار فعلی برای نجات آن‌ها، استفاده از پادزهرهای مبتنی بر آنتی‌بادی است که گاهی در برابر آسیب بافت‌های موضعی مؤثر نیستند؛ اما حالا دانشمندان دریافته‌اند تا می‌توانند از هپارین به‌عنوان پادزهر ارزان‌قیمتی برای زهر کبرا استفاده کنند.

تحقیقات اخیر حکایت از آن دارد که هپارین، ماده‌ای ارزان‌قیمت که از آن برای رقیق کردن خون استفاده می‌شود، می‌تواند در حکم پادزهری برای زهر مار کبرا وارد عمل شود.

به گزارش خبرآنلاین، «گرگ نیلی» استاد دانشگاه سیدنی دراین‌باره توضیح داد: «این کشف می‌تواند آسیب‌های وحشتناک ناشی از نکروز (مرگ بافت بدن) را که درنتیجه نیش مار کبرا رخ می‌دهد، به‌شدت کاهش دهد و حتی ممکن است روند پیشروی سم در بدن را کاهش دهد و همین منجر به افزایش شانس بقا خواهد شد.»

محققان با بهره‌گیری از تکنولوژی ویرایش ژن CRISPR درصدد شناسایی راه‌هایی برای مهار کردن زهر کبرا برآمدند و با استفاده از هپارین و داروهای مرتبط با این هدف، نشان دادند که این‌گونه می‌توان روند نکروز ناشی از نیش کبرا را متوقف کرد.

تیان دو، دانشجوی دکترای دانشگاه سیدنی گفت: «هپارین، ارزان و در همه‌جا موجود است و جزو داروهای ضروری در فهرست سازمان بهداشت جهانی به شمار می‌رود. حالا و بعد از آزمایش‌های موفقیت‌آمیز انسانی، می‌توان به‌سرعت از آن به‌عنوان دارویی ارزان، ایمن و مؤثر برای درمان نیش کبرا استفاده کرد.»

محققان درعین‌حال با استفاده از CRISPR به جستجوی ژن‌های انسانی که زهر کبرا برای ایجاد نکروز و از بین بردن بافت اطراف محل نیش به آن‌ها نیاز دارد، پرداختند. یکی از چیزهایی که سم در بدن انسان مورد هدف قرار می‌دهد، آنزیم‌های موردنیاز برای تولید مولکول‌های مرتبط با هپاران و هپارین است.

هپاران روی سطح سلول است و هپارین در جریان واکنشی ایمنی آزاد می‌شود. ساختار مشابه آن‌ها به این معناست که سم می‌تواند به هر دو متصل شود. بدین ترتیب دانشمندان از این یافته، برای ساخت پادزهری وارد عمل شدند که می‌تواند روند نکروز در سلول‌های انسان و موش را متوقف کند.

در حال حاضر پادزهرهایی برای نیش مار کبرا مورداستفاده قرار می‌گیرد که بر اساس فناوری‌های قرن نوزدهم تولید می‌شوند؛ اما حالا داروهای هپارینوئیدی به‌عنوان پادزهر «فریب» عمل می‌کنند.

با پر کردن محل گزش با سولفات هپارین یا مولکول‌های هپارینوئیدی مرتبط، پادزهر به سموم درون زهر که باعث آسیب بافتی می‌شوند متصل شده و آن‌ها را خنثی خواهد کرد.

پروفسور نیکلاس کازول از دانشکده پزشکی گرمسیری لیورپول گفت: «یافته‌های ما هیجان‌انگیزند؛ چراکه پادزهرهای فعلی تا حد زیادی در برابر مسمومیت شدید موضعی که باعث تورم پیش‌رونده دردناک، تاول و نکروز بافت اطراف محل گزش است، بی‌اثرند. این‌ها ممکن است حتی منجر به از دست رفتن عملکرد اندام، قطع عضو و ناتوانی مادام‌العمر شوند.»