فواید رزماری و روش نگهداری از گیاه رزماری

رزماری گیاهی همیشه سبز و کوچک از خانواده نعناع است که از برگ‌های آن برای طعم‌دهی به غذاها استفاده می‌شود. رزماری، گیاه بومی منطقه مدیترانه است و در بسیاری از نقاط اروپا و در آب و هوای گرم در باغ‌ها به طور گسترده کشت می‌شود. برگ‌های آن طعم تند و کمی تلخی دارند و به صورت خشک یا تازه، معمولاً برای طعم‌دهی به غذاها و همچنین نوشیدنی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

به گزارش خبر آنلاین، رزماری یک درختچه چند ساله است و معمولاً ارتفاع آن به حدود ۱ متر می‌رسد، اگرچه برخی از آنها می‌توانند تا ۲ متر ارتفاع داشته باشند. برگ‌های آن تا حدودی شبیه سوزن‌های کاج کوچک خمیده هستند.

گیاه رزماری چه فوایدی دارد؟

از فواید رزماری می‌توان به این موضوع اشاره کرد که در دوران باستان اعتقاد بر این بوده رزماری باعث تقویت حافظه می‌شود. در ادبیات و فولکلور هم این گیاه نشانی از خاطره و وفاداری است. امروزه روغن معطر آن یکی از مواد تشکیل‌دهنده بسیاری از محصولات بهداشتی است.

استفاده‌های دارویی رزماری قرن‌هاست که مورد ستایش است و تحقیقات علمی اخیراً این ادعاها را تأیید کرده است. تحقیقات اولیه رزماری را به عنوان یک افزودنی مهم در رژیم غذایی تأیید می‌کند، زیرا حاوی طیف گسترده‌ای از مواد مغذی ضروری برای سلامتی است.

رزماری سرشار از منگنز است که می‌تواند به بهبود سریع‌تر آسیب‌هاب بدن کمک کند. همچنین رزماری حاوی اسید کارنوسیک است، ترکیبی شناخته شده برای خواص آنتی اکسیدانی قوی. مطالعات نشان داده‌اند که اسید کارنوسیک می‌تواند رشد سلول‌های سرطانی در بدن را کُند کند و حتی خطر ایجاد تومور را کاهش دهد.

به علاوه مطالعات نشان داده‌اند که اسیدهای کارنوسیک موجود در رزماری دارای خواص ضد باکتریایی، ضد ویروسی و ضد قارچی قوی هستند. مصرف منظم رزماری می‌تواند به طور بالقوه خطر عفونت را کاهش دهد و به سیستم ایمنی بدن کمک کند تا با هرگونه عفونتی که رخ می‌دهد مبارزه کند.

رزماری فایده دیگری دارد که اگرچه تحقیقات بیشتری برای اثبات آن لازم است، اما مطالعات اولیه نشان می‌دهد که رزماری تأثیر مثبتی بر کاهش اضطراب و استرس دارد. در یک آزمایش تصادفی‌سازی شده که بر روی دانشجویان یک دانشگاه انجام شد، مشخص شد که رزماری کیفیت خواب دانشجویان را بهبود می‌بخشد و سطح اضطراب آنها را کاهش می‌دهد.

یک مطالعه دیگر در سال ۲۰۲۰ بر روی ۴۲ مرد ژاپنی با اختلالات خلقی نتیجه‌گیری کرد که مصرف عصاره رزماری به مدت ۴ هفته انرژی ذهنی و کیفیت خواب را بهبود می‌بخشد. محققان نتیجه گرفتند که عصاره رزماری ممکن است اثرات مفیدی بر خلق و خو و عملکرد شناختی داشته باشد.

علاوه بر این، یک بررسی در سال ۲۰۲۰ اثرات ضد افسردگی رزماری را در مطالعات حیوانی بررسی کرد و نتیجه گرفت که رزماری ممکن است به تنظیم دوپامین در مغز کمک کند. رزماری قرن‌هاست به عنوان کمک حافظه استفاده می‌شود.

یک مطالعه بهبود قابل توجهی در عملکرد شناختی را ظرف ۲۰ دقیقه پس از استنشاق روغن ضروری رزماری نشان داده است یک بررسی در سال ۲۰۲۳ پیشنهاد می‌کند که رزماری ممکن است اثرات مفیدی بر پوست داشته باشد و خواص ضد التهابی آن می‌تواند به برخی از بیماری‌های التهابی پوست کمک کند.

همچنین مطالعاتی نشان می‌دهد رزماری به دلیل وجود اسید کارنوسیک اثرات ضد پیری بر روی پوست دارد. اسید کارنوسیک می‌تواند به محافظت از پوست در برابر آسیب‌های ناشی از اشعه ماوراء بنفش کمک کند که ممکن است از پیری زودرس پوست جلوگیری کند یکی از کاربردهای سنتی رزماری به عنوان یک مسکن خفیف یا تسکین‌دهنده درد است.

یک بررسی در سال ۲۰۲۰ نشان می‌دهد که رزماری ممکن است به درمان درد نوروپاتیک، نوعی درد که به دلیل آسیب یا اختلال در سیستم عصبی رخ می‌دهد، کمک کند. با این حال، تحقیقات بیشتری در این باره لازم است.

رزماری همچنین دارای خواص ضد باکتریایی است. در یک مطالعه حیوانی در سال ۲۰۱۹، روغن اسانس رزماری به بهبود سریع‌تر زخم‌های عفونی کمک کرد. با این حال، فرد نباید روغن اساسی رقیق نشده را مستقیماً روی پوست یا زخم باز بمالد. فرد باید در صورت تمایل به استفاده از رزماری برای درد و بهبودی با پزشک مشورت کند.

برخی از مطالعات ذکر شده در بررسی ۲۰۲۰ همچنین فرض می‌کنند که رزماری می‌تواند از نظر تئوری اثرات مفیدی بر بیماری آلزایمر داشته باشد. با این حال، این نظریه هم بر اساس نتایج آزمایشگاهی و مطالعات حیوانی است. یک مطالعه حیوانی در این بررسی همچنین نشان داد که رزماری به طور قابل‌توجهی شدت و شروع تشنج را در موش‌ها کاهش می‌دهد. محققان پیشنهاد می‌کنند که رزماری ممکن است برای صرع در انسان مفید باشد.

چگونه از رزماری استفاده کنیم

چندین روش مختلف برای استفاده از رزماری وجود دارد. یک فرد می‌تواند از این گیاه در آشپزی استفاده کند یا با دم کردن گیاه در آب داغ، چای رزماری درست کند.

همچنین می‌توان از روغن اسانس رزماری برای استنشاق استفاده کرد که به عنوان آروماتراپی (رایحه درمانی) نیز شناخته می‌شود یا از آن برای استفاده موضعی روی پوست استفاده کرد.

برای استنشاق، فرد می‌تواند چند قطره از روغن را در یک پخش‌کننده روغن یا یک کاسه آب داغ بریزد و سپس بخار را استنشاق کند. روغن‌های اصلی بسیار غلیظ هستند، بنابراین بهتر است قبل از استفاده موضعی روی پوست، چند قطره آن را با یک روغن حامل مانند روغن نارگیل یا بادام رقیق کنید. فرد هرگز نباید روغن‌های اساسی را بخورد.

البته مهم است که قبل از استفاده از روغن‌های اساسی با یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی صحبت کنید و کیفیت محصولات یک برند را تحقیق کنید. همیشه قبل از امتحان کردن یک روغن اصل جدید، تست پوستی انجام دهید.

تکثیر رزماری با قلمه زدن آن در آب یا خاک

اما چگونه می‌توان رزماری را در خانه پرورش داد و چه راه‌هایی برای این کار وجود دارد؟ چند راه برای تکثیر رزماری وجود دارد، اما برخی از آنها ساده‌تر از بقیه هستند. رایج‌ترین روش، ریشه‌زایی قلمه‌های گرفته شده از یک گیاه موجود است. همچنین می‌توان آن را از طریق بذر تکثیر کرد اما اینروش  کمتر رایج است چرا که تنسبت به روش‌های دیگر وقت‌گیر است.

ساده‌ترین و کاربردی‌ترین روش ریشه‌زایی قلمه‌های ساقه در آب یا خاک است. برای انجام این کار به طور صحیح باید از قلمه‌های ساقه استفاده کنید، زیرا فقط با یک برگ نمی‌توان این کار را به خوبی انجام داد.

تکثیر کردن این گیاه از طریق بذرها کمتر رایج هستند و زمان بسیار زیادی برای جوانه زدن می‌برند؛ گاهی تا سه ماه. حتی پس از آن، زمان زیادی طول می‌کشد تا به اندازه کافی بزرگ شوند تا بتوان از آنها استفاده کرد. بنابراین در این مطلب بر ریشه زدن قلمه‌ها تمرکز خواهیم کرد.

بهترین زمان برای تکثیر رزماری

چندین زمان از سال وجود دارد که می‌توانید رزماری را تکثیر کنید. در حالت ایده‌آل، باید این کار را در بهار یا اوایل تابستان یا زمانی که گیاه شما کمی رشد جدید داشته است، این کار را انجام دهید. این موضوع به شما زمان کافی می‌دهد تا گیاهان کوچک قبل از فصل سردتر فرصت رشد داشته باشند. با این حال، شما می‌توانید رد فصل پاییز هم قلمه بگیرید و گیاهانی را که می‌توانید در زمستان در خانه نگهداری کنید، ریشه‌دار کنید.

چگونه رزماری را با قلمه پرورش دهیم؟

قبل از اینکه به مراحل تکثیر رزماری بپردازیم، ابتدا باید بدانید که چگونه قلمه‌ها را تهیه و آماده کنید. برای بهترین شانس ریشه‌زایی، این نکات را دنبال کنید. دو نوع ساقه در بوته رزماری وجود دارد، چوب نرم (نرم‌رشد) و چوب سخت (شاخه‌های قدیمی چوبی). ریشه‌زایی قلمه‌های چوب نرم آسان‌تر و سریع‌تر است.

ساقه‌های جدید، انعطاف‌پذیر، سبز روشن یا سفید چیزی است که شما دنبال آن هستید. ساقه‌های قدیمی‌تر و چوبی‌تر بیشتر شبیه شاخه‌های نازک درخت هستند و بافت سخت‌تری دارند. ریشه‌زایی آنها امکان‌پذیر است، اما زمان بسیار بیشتری می‌برد و موفقیت کمتری دارد. برای برش‌های تمیز از قیچی‌های هرس دقیق استفاده کنید. از هر ساقه گلدار خودداری کنید، زیرا گل‌ها مانع از این می‌شوند که بتوانند انرژی لازم برای ریشه‌زایی داشته باشند.

آماده کردن قلمه‌های رزماری برای تکثیر

برای آماده کردن قلمه‌های رزماری برای تکثیر، باید ۲ تا ۳ اینچ (حدود ۵ تا ۷ سانتی‌متر) پایین برگ‌ها را جدا کنید. ریشه‌ها از برجستگی‌های روی ساقه تشکیل می‌شوند. می‌توانید سوزن‌های پایین را با انگشتان خود پیچانده، فشار داده یا جدا کنید. اما مطمئن شوید که حداقل ۵-۶ دسته برگ در نزدیکی بالا باقی مانده است.

چقدر طول می‌کشد تا رزماری ریشه بزند؟

مدت زمانی که طول می‌کشد تا قلمه‌های رزماری ریشه بزنند به این بستگی دارد که آنها را در آب یا خاک قرار دهید. ساقه‌ها می‌توانند در آب در مدت فقط ۲ تا ۴ هفته ریشه بزنند، در حالی که در روش خاک معمولاً ۴ تا ۸ هفته طول می‌کشد. وقتی دیدید رشد جدیدی در بالا تشکیل شده است، می‌دانید که آنها با موفقیت ریشه‌دار شده‌اند.

چرا رزماری من تکثیر نمی‌شود؟

آیا کار قلمه‌زنی را انجام داده‌اید اما رزماری شما تکثیر نشده است؟ چند دلیل وجود دارد که چرا قلمه‌های رزماری شما ممکن است تکثیر نشوند. اگر آنها در طول گلدهی، از یک گیاه کم‌آب یا ناسالم یا ساقه‌های چوبی بسیار قدیمی گرفته شوند، احتمال موفقیت کمتر است. هوای سرد و کمبود رطوبت یا نور نیز رشد آنها را کند می‌کند. همچنین ممکن است آنها را خیلی دیر در فصل گرفته باشید؛ مثلا زمانی که گیاه در پاییز وارد دوره استراحت می‌شود.

چگونه از قلمه‌های رزماری مراقبت کنیم؟

مراقبت از قلمه‌های رزماری بسیار ساده است. در روش آب، اغلب آب را تازه کنید تا تمیز بماند و ریشه‌ها تشکیل شوند. در غیر این صورت، خاک باید همیشه کمی مرطوب باشد اما حواستان باشد که زیاد به آن آب ندهید. در هر صورت، مطمئن شوید که آنها را گرم نگه می‌دارید و هر روز ۶-۸ ساعت نور غیر مستقیم و روشن به آنها بدهید. در داخل خانه می‌توانید آنها را روی یک تشک حرارتی قرار دهید و در صورت لزوم یک چراغ رشد اضافه کنید.

چگونه قلمه‌های رزماری را پیوند بزنیم؟

وقتی زمان پیوند زدن قلمه‌های ریشه‌دارتان فرا رسید، می‌توانید آنها را به ظروف بزرگ‌تر منتقل کنید یا فضایی در جایی مثل باغچه حیاط یا باغ برای آنها مهیا کنید. اگر قصد کاشت رزماری در فضای باز را دارید، خاک را با کمپوست اصلاح کنید و مطمئن شوید که زهکشی خوبی دارد. در غیر این صورت، یک ظرف بزرگ حاوی خاک با زهکشی خوب آماده کنید.

سپس قلمه‌های خود را به اندازه‌ای عمیق بکارید که ریشه‌ها کاملاً پوشیده شوند و آنها را خوب آبیاری کنید. آب اضافی را تخلیه کنید و آنها را در یک مکان روشن و گرم قرار دهید. ممکن است برخی از برگ‌ها پس از پیوند زدن زرد یا قهوه‌ای شوند، اما می‌توانید آنها را هرس کنید. بدانید که آنها پس از سازگاری با مکان جدید خود بهبود می‌یابند.

آیا کوتاه کردن گیاه رزماری ضروری است؟

کوتاه کردن منظم رزماری به حفظ شکل آن کمک می کند و  باعث ایجاد شاخه‌های جدید و تازه می‌شود. فواید اصلی هرس رزماری این است که آن را سالم، پرپشت و پربازده نگه می‌دارد. هنگامی که آنها بیش از حد چوبی می‌شوند، ممکن است برای جوانه زدن، حتی در بهترین شرایط، دچار مشکل شوند. پیرایش منظم یک شکل فشرده ایجاد می کند و منجر به بازده بالاتر می‌شود.

از بین بردن شاخه‌های مرده یا بیمار آنها را تقویت می‌کند و جریان هوا را بهبود می‌بخشد که می تواند از قارچ‌ها و بیماری‌ها جلوگیری کند. زمان دقیق هرس رزماری به محل زندگی شما بستگی دارد. در مناطق گرمتر، بهترین زمان اواخر زمستان تا اوایل تابستان است. ساقه‌های لطیف در برابر سرما آسیب پذیرتر هستند، بنابراین چهار تا شش هفته قبل از اولین یخبندان از هرس کردن خودداری کنید.

کلام پایانی

رزماری گیاهی به شدت مناسب برای کاشت‌های آپارتمانی با بالکن‌های کوچک و کم‌نور است. این گیاه همیشه سبز است و خزان ندارد و از سوی دیگر مصرف خوراکی و دارویی دارد. حجم زیاد آن شما را از شر پشه‌ها خلاص می‌کند و در نهایت کاشت آن یک بازی چند سر برد است.

اعتراض جمعی از هنرمندان به ستاد بزرگداشت «فروغ و سهراب»

بیشتر بخوانید:

رزماری از بیماری‌های چشم پیشگیری می کند

تماشاخانه

قهوه ترک یا اسپرسو کدام برنده واقعی هستند؟ دو سبک، دو تجربه (فیلم)

آنچه از بم برجای ماند / ۲۱ سال بعد، هنوز برخی زخم‌ها باز هستند (فیلم)

فیلم های دیگر