۲۶ اسفند ۱۴۰۳
به روز شده در: ۲۶ اسفند ۱۴۰۳ - ۱۳:۴۰
کد خبر ۱۰۴۴۷۸۰
تعداد نظرات: ۱۲ نظر
تاریخ انتشار: ۱۳:۲۶ - ۲۵-۱۲-۱۴۰۳
کد ۱۰۴۴۷۸۰
انتشار: ۱۳:۲۶ - ۲۵-۱۲-۱۴۰۳

نوه تیمورتاش وزیر دولت جدید کانادا / چرا روح رضاشاه شاد نشد؟!

نوه تیمورتاش وزیر دولت جدید کانادا / چرا روح رضاشاه شاد نشد؟!
علی احساسی نوادۀ دختری عبدالحسین تیمورتاش وزیر دربار رضاشاه است که مورد غضب او قرار گرفت و به دست پزشک‌احمدی به قتل رسید.

  عصر ایران؛ مهرداد خدیر- برای اولین‌بار در تاریخ ایران و کانادا یک ایرانی- کانادایی عضو دولت این کشور شده است. نام او "علی احساسی" است. نکتۀ جالب‌تر اما این که او نوادۀ دختریِ عبدالحسین تیمورتاش وزیر دربار بسیار مشهور و قدرت‌مند رضا شاه است که به رغم نقش ممتازی که در نوسازی عصر پهلوی داشت و در زمرۀ رجال درجه اول به حساب می‌آمد ناگهان مورد غضب واقع شد و به حبس افتاد و در زندان جان او را هم ستاندند. به همین خاطر اتفاق بی‌سابقۀ عضویت یک ایرانی در دولت کانادا جای فخر‌فروشی برای سلطنت‌طلبان ایرانی ندارد و می‌توان حدس زد روح رضاشاه نه تنها شاد نشده که آزرده هم شده باشد آن هم درست در سال‌روز تولد او که 24 اسفند و دیروز بود!

  خانوادۀ احساسی در پی انقلاب 57 از ایران رفتند در حالی که بعید بود با آنان مانند دیگر رجال عصر پهلوی برخورد می‌شد. نوۀ دختری تیمورتاش عضو پارلمان کانادا بود و به عنوان وزیر تحول و تدارکات و خدمات عمومی عضو دولت جدید کانادا به ریاست مارک کارنی شده و بخت با او یار است که این روزها خود کانادا با ترامپ درگیر است و ایرانی‌تبار بودن او مشکلی از حیث تقابل ترامپ با ایران ایجاد نمی‌کند هر چند که سال‌هاست به عنوان کانادایی فعالیت می‌کند اما نام و نام خانوادگی و آوازه پدربزرگ تردیدی در تبار ایرانی آقای وزیر باقی نمی‌گذارد.

   اطلاعات ما درباره علی احساسی همان است که نزدیک به 10 سال پیش روزنامه شرق بعد از ورود او به پارلمان کانادا نوشت از این قرار: 

     " علی احساسی متولد ۱۳۴۹ در ژنو سوئیس است. دوران کودکی‌اش را به‌عنوان فرزند یک دیپلمات و کارمند وزارت خارجه در کشورهای مختلفی گذرانده‌ است. در سه‌سالگی به نیویورک می‌رود و در مدرسه سازمان ملل درس می‌خواند. بازگشت به ایران، تحصیل در مدرسه انگلیسی تهران و دوره راهنمایی پس از انقلاب، رفتن به اروپا و درنهایت رفتن به کانادا در ۱۵ سالگی و گذراندن سال‌های آخر دوره دبیرستان برگه‌های دیگری از دفتر زندگی علی احساسی است. در جوانی به فوتبال و تنیس علاقه‌مند بود. او لیسانس خود را در رشته علوم سیاسی از دانشگاه تورنتو می‌گیرد و تحصیلات تکمیلی خود را در رشته اقتصاد در مدرسه اقتصاد لندن در انگلیس به پایان می‌رساند. سپس به کانادا برمی‌گردد و در رشته حقوق ادامه تحصیل می‌دهد. پس از کسب مدرک حقوقی از دانشگاه آزگود در دفاتر مختلف حقوقی مشغول به کار می‌شود."

 با این همه وقتی نوادۀ تیمورتاش باشد جا دارد بالطبع و بالتبع از وزیر دربار مقتدر رضاشاه بگوییم که گفته می‌شود چون در پی اصلاح قراردادهای نفتی بود برخی روزنامه‌های انگلیسی او را قابل‌ترین فرد برای جانشینی رضاشاه معرفی کردند و شاه نگران و بیم‌ناک شد و پنداشت وزیر دربار متنفذ او قصد توطئه دارد و به سبک دوران قدیم وزیری در اندازه و آوازه تیمورتاش را به زندان انداخت و در زندان جان او را هم گرفتند.

 

علی احساسی

    نکته جالب و تاریخی اما این بود که بعد از شهریور 1320 و تبعید و سقوط رضاشاه و در دوران ضعف پادشاه جوان و با پی‌گیری ایران‌دُخت تیمورتاش  دختر وزیر دربار فقید -که نمی‌دانیم مادر همین آقای احساسی بوده یا خالۀ او - قاتل را در عراق یافتند و به تهران آوردند و محاکمه و اعدام شد تا ماجرای خون‌خواهی دختر تیمورتاش به یکی از خواندنی‌ترین روایت‌های تاریخ معاصر بدل شود خاصه این که قاتل کسی نبود جز احمد احمدی مشهور به پزشک احمدی که با آمپول هوا زندانیان سیاسی را از پا در می‌آورد. 

  دکتر سیف‌الله وحید‌نیا در کتاب «در زیر تیغ» و در بخش مربوط به «جعفر قلی خان سردار اسعد» چنین می‌نویسد:

  « ایران خانم می‌گفت بعد از شهریورِ 20 درصدد برآمدم تا با کمک بختیاریان- که تنی چند از خانواده‌های آنها نیز در حکومت رضا‌شاه به قتل رسیده بودند- به خون‌خواهی پدر بپردازم. لذا ابتدا شکایتی در دادگاه مطرح کردیم و چون قاتل پدر ما و سایر مقتولین، شخصی به نام پزشک احمدی بود که زندانیان را با آمپول هوا می‌کُشت لذا درصدد برآمدیم تا او را پیدا  و علیه او اقامه دعوی کنیم.

    پس از تفحص‌های بسیار معلوم شد پزشک احمدی از ایران فرار کرده و در کربلا با لباس مبدّل، مُهر و تسبیح می‌فروشد.  من و برادرم – مهر‌پور- برای آن که کسی از قصد ما آگاهی نیابد به عنوان معالجۀ چشم به فلسطین رفتیم و از آنجا به عراق مسافرت کردیم و محل پزشک احمدی را پیدا کردیم.  او دکان کوچکی داشت و با لباس مبدل و عرقچین بر سر به فروش مُهر و تسبیح اشتغال داشت.

 پس از اطمینان یافتن از این امر تقاضای ملاقات با نوری سعید وزیر خارجه وقت عراق را کردیم که با پدرمان سابقۀ دوستی بسیار داشت.  روز دیگر به ما خبر دادند نوری سعید ما را به وزارت خارجه دعوت کرده به صرف ناهار. در ساعت مقرر به دفتر وزیر خارجه رفتیم و بلافاصله بر سر میز ناهار دعوت شدیم.

   ناهار آماده بود اما من و برادرم لب به غذا نزدیم و فقط سر سفره نشستیم. نوری سعید دو سه بار ما را به خوردن دعوت کرد تا من گفتم مشکلی داریم. اگر قول می‌دهید آن را حل کنید ما غذا خواهیم خورد و گرنه با کمال رضایت و امتنان شما سفره‌تان را ترک خواهیم گفت. نوری سعید گفت حالا ناهار را میل کنید و بعد من خواهم شنید و در حد توان در انجام آن اقدام خواهم کرد.

    من (‌ایران‌دخت تیمور‌تاش‌) گفتم: اولا انجام کار ما به خوبی از دست شما ساخته است. ثانیا وقتی غذا خواهیم خورد که قول مساعد گرفته باشیم!  وزیر خارجه عراق با تأکید فراوان قول همکاری داد و ما ناهار را صرف کردیم و بعد جریان را به او گفتیم.  بلافاصله دستور داد پزشک احمدی را دستگیر کنند و در مرز ایران تحویل دهند.

                                          عبدالحسین تیمورتاش وزیر دربار رضاشاه که به دست پزشک احمدی در زندان به قتل رسید

تیمورتاش

 پس از آن با خوانین بختیاری و مخصوصا منوچهر اسعد - برادر سردار اسعد که او نیز در زندان رضا‌شاهی بود اما جان سالم به در برده بود - تماس گرفتیم و آنها در مرز خسروی ظاهر شدند و وقتی پزشک احمدی را مأمورین دولت عراق به مرز آوردند همگی به اتفاق او را به تهران منتقل کردند. پزشک احمدی در تهران محاکمه و با دلایل قاطعی که درمورد خلاف‌کاری‌های او در دست بود محکوم به اعدام گردید و حکم درباره او به اجرا درآمد.»

    کوتاه این که: عبدالحسین تیمورتاش وزیر دربار و تئوریسین و طراح اصلی پروژه‌های بزرگ رضا شاه تا قبل از مغضوب شدن در 9 مهر 1312 در زندان قصر به قتل رسید و قاتل او - احمد احمدی- مشهور به پزشک احمدی چنان که در بالا اشاره شد 10 سال و 4 ماه و 21 روز بعد در 30 بهمن 1322 در میدان توپخانه به دار آویخته شد و حالا 91 سال پس از قتل پدربزرگ و 81 سال پس از اعدام قاتل بسیار مشهور او نوادۀ تیمورتاش در کانادا وزیر شده است. واقعا دنیای عجیبی است!

   * اگرچه منبع اصلی همان است که در متن آمد اما نویسنده این سطور اول بار این خاطره را در ذیل مقاله‌ای با عنوان «در صحبت با ایران‌دخت تیمورتاش» به قلم دکتر هوشنگ ساعدلو در فصل نامه « نقد و بررسی کتاب فرزان» - ویژه نوروز 1383 - درست 20 سال - قبل خوانده است.

  * "مردگان جزیره موریس" هم اگرچه رمان است و زاده تخیّل نویسنده (فرهاد کشوری) و نه تاریخ اما موضوع آن می‌تواند برای علاقه‌مندان تاریخ معاصر و عصر رضاشاه و حذف منتقدان برجسته سیاسی جالب باشد. ارواح آنان از جمله تیمورتاش سراغ رضاشاه در جزیره موریس می روند و با یادآوری آن اتفاقات آرامش او را سلب می‌کنند.

 

 

برچسب ها: تیمورتاش ، کانادا ، رضاشاه
ارسال به دوستان
انتشار یافته: ۱۲
در انتظار بررسی: ۵۶
غیر قابل انتشار: ۰
مهرزاد
Iran (Islamic Republic of)
۱۴:۰۸ - ۱۴۰۳/۱۲/۲۵
1
40
ضرب‌المثل معروفی در بختیاری هست به این مضمون:
با اصل خطا نکرد؛ بی اصل وفا نکرد.
مادربزرگ یا خاله بزرگ؛ ایشان آنقدر اصالت داشتند که قاتل پدرشان را خودشان قصاص نکردند بلکه او را به دادگاه تحویل دادند و در دادگاه به اعدام محکوم و اجرا شد. درود بر زنان سرزمین من.
عصر ایران به نکته جالبی اشاره کردید
ناشناس
United States of America
۱۴:۱۵ - ۱۴۰۳/۱۲/۲۵
0
18
قاعدتا نمی تونه فرزند ایراندخت تیمورتاش باشه چون موقع تولد ایشون ایراندخت تقریبا ۶۰ ساله بوده.آقای احساسی نتیجه ی تیمورتاش است
عصر ایران منبع خبر یورونیوز است که از او به عنوان نواده یاد کرده ولی از نواده به بعد را هم گاه نوه یا نواده می گویند. از دقت شما سپاس گزاریم.
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۴:۳۶ - ۱۴۰۳/۱۲/۲۵
4
22
مطمئن باشید حامی جمهوری اسلامی هم نیست
عصر ایران

بحث جمهوری اسلامی در یان نوشته مطرح نیست. به بهانۀ وزارت ایشان یک واقعه تاریخی یادآوری شد.

ناشناس
United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland
۱۴:۵۸ - ۱۴۰۳/۱۲/۲۵
1
11
فاعتبرو یا اولی الابصار
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۵:۱۱ - ۱۴۰۳/۱۲/۲۵
14
20
آقای مهرداد خدیر .احسنت بر دانش،سواد و قلم شما
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۵:۳۵ - ۱۴۰۳/۱۲/۲۵
10
26
اگر سلطنت قاجاریه ادامه پیدا می کرد علاوه بر اینکه ایران توسط میرزا کوچک خان جنگلی و شیخ خزعل و امثال آنان چندپاره شده بود
عصر ایران

اولا این مطلب درباره تیمورتاش است و رفتار و سوء ظن رضاشاه به او نه درباره قاجاریه. ثانیا در دهه 1290 تا 1300 خورشیدی ایران درگیر تبعات جنگ جهانی اول بود و هر که به دنبال نجات منطقه خود بود نه تجزیه. ثالثا خود سردار سپه مدتی رییس الوزرای احمد شاه قاجار بود

هومن
Iran (Islamic Republic of)
۱۵:۵۹ - ۱۴۰۳/۱۲/۲۵
4
31
بزرگ ترین اشتباه رضاشاه حذف فروغی و داور و تیمورتاش و رفتار او با مصدق بود. تیمورتاش شخصیت بسیار برجسته ای بود و انگلیسی ها حسادت رضاشاه را به او برانگیختند. فقط به آن عکس در هشتاد نود سال قبل نکاه کنید که چقدر باکلاس بوده
بختیاری
Canada
۱۶:۳۰ - ۱۴۰۳/۱۲/۲۵
1
3
در تاریخ بختیاری آمده است که پزشک احمدی توسط سرداران بختیاری دستگیر و در تهران محاکمه و در دادگاه در توپخانه تهران به اعدام محکوم شد. سرداران شجاع بختیاری عبارتند از منوچهر بختیار برادر سر دار اسد ،کلی محمد علی خان رئیس از طایفه مشایخ بختیاری ، و نجفقلی خان رئیس پسر عموی کلی محمد علی و جوان های رشید طایفه خوانین مشایخ بختیاری انجام شد این افراد فاتحان مشروطه مشایخ بختیاری نیز بودند
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۶:۴۵ - ۱۴۰۳/۱۲/۲۵
33
16
خاندان پهلوی چه پدر و چه پسر هیچیک به یاران ارزشمند و با وفای خود وفا نکردند و باعث مرگ آنها شدند هویدا هم بدستور محمد رضا شاه زندانی و بعد هم کشته شد.
ناشناس
Canada
۱۷:۰۹ - ۱۴۰۳/۱۲/۲۵
1
14
در این متن به موضوع رابطه تیمورتاش و روسیه نیز کاش اشاره می شد.
ناشناس
Canada
۱۷:۱۰ - ۱۴۰۳/۱۲/۲۵
2
12
اگر علی احساسی برای ایرانیهای کانادا مثمر ثمر باشد خیلی خوب است و بهش افتخار می‌کنیم ولی اگر ایرانی نباشد برای ما فرقی با مجسمه اسب بالدار ندارد.در مورد تیمور تاش می‌توانیم با توجه با مخالف بریتانیا با او و کارهایی مثل ساختن آرامگاه برای فردوسی و نادر بگوییم شجاع و میهن پرست بوده. رضا از قدرت تیمور تاش می‌ترسید. ...
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۷:۱۱ - ۱۴۰۳/۱۲/۲۵
5
5
در سال 1322 ظاهرا به اعتقاد شما شاه مملکت فرزند رضا شاه نبودند که پزشک احمدی در توپخانه اعدام شد و فرزندان تیمورتاش دیپلمات دولت ایران در سوییس شدند.
عصر ایران بود. ولی در زمان اشغال شاه جوان خیلی ضعیف بود. ضمن این که محمدرضاشاه تا قبل از ترور پادشاه دموکراتی بود و حتی بعد از آن تا 1332 هم بسیار متفاوت است از بعد از 1332.
بلیط هواپیما فلای تودی
حداقل دستمزد در کدام مناطق پرداخت می‌شود؟ (+اینفوگرافی) عضو تناسلی با چای داغ سوخت / استارباکس 50 میلیون دلار غرامت داد رشوه‌ خواری در پارلمان اروپا / بازداشت چند نفر خروج مدیرعامل تلگرام از فرانسه باعث رشد قیمت تون‌کوین شد محققان: مصرف زیاد نوشابه می‌تواند ریسک ابتلا به سرطان دهان را تا 5 برابر افزایش دهد کشف زیارتگاه شفابخش با یک انگشتر مرموز باستانی(+تصاویر) توصیه شورای شهرک‌های صنعتی به رئیس جمهور: طرح تثبیت ساعت را لغو کنید، وگرنه تولید کشور می خوابد لو رفتن نقش‌ها در فیلم پرستاره کریستوفر نولان ؛ کذام بازیگر، چه نقشی؟ پخش زنده دیدار ذوب آهن ـ استقلال از شبکه سه دیدنی های امروز؛ از حمله به یمن تا تئاتر گربه مسکو تبلیغ محصولات «نستله» و «کوکاکولا» ممنوع شد اظهارات نبویان و نظریۀ سیاسی آیت‌الله خمینی / احمد زیدآبادی سریال «سووشون» با بازی بهنوش طباطبایی و میلاد کی‌مرام در آستانه پخش رمان «اتوبوس»؛ سفری انسانی در دنیای مهاجران، نوشته‌ی صالح الغازی  کاهش مدت فرآیند واگذاری کودکان به خانواده‌های متقاضی فرزندخوانده
نظرسنجی
دوست دارید کدام یک از دانش های زیر را بیشتر یاد بگیرید؟