داوود اوغلو: بيانيه تهران هنوز معتبر است

فارس: وزير خارجه تركيه با اشاره به اعلام آمادگي ايران براي مذاكره با گروه وين درباره غني‌سازي 20 درصد، تأكيد كرد كه كه بيانيه تهران هنوز اهميت خود را از دست نداده است.

احمد داوود اوغلو وزير خارجه تركيه در ميزگردي كه در شبكه سي.ان.ان ترك برگزار شد، به بررسي سياستهاي خارجي تركيه پرداخت و با اشاره به برنامه هسته‌اي ايران، گفت: تركيه نمي‌خواهد در منطقه كشوري داراي سلاح هسته‌اي باشد، اين مسئله هم تشنج را در اين منطقه افزايش خواهد داد و هم با منافع تركيه مغايرت دارد.

داوود اوغلو افزود: در مورد برنامه هسته‌اي ايران، سازمان ملل با وجود راي مخالف تركيه، يك سري تحريم‌ها را عليه ايران وضع كرد كه ما نيز مجبور به اطاعت از آنها هستيم ولي بايد گفت كه تركيه با تحريم‌ها نيز مخالف است. نمي‌خواهيم در منطقه خود با تحريم روبرو باشيم. نمي‌خواهيم با هيچگونه محدوديتي روبرو شويم، مي‌خواهيم گاز ايران از طريق تركيه به كشورهاي غربي منتقل شود، درست مانند گاز آذربايجان.

وي با بيان اينكه اين موضوع قدرت اين منطقه است، افزود: نمي‌خواهيم كسي مانع استفاده از اين قدرت باشد. مي‌خواهيم كارفرمايان و تاجران ترك در بازارهاي ايران كار كنند. با اسرائيل هم كار كنند و در اين مورد هيچگونه محدوديتي مطرح نباشد. اصل سياست خارجي كه در اينجا دنبال مي‌شود از اين قرار است. حال از چه طريقي بايد مسئله هسته‌اي ايران و يا ساير كشور‌ها را حل كرد، البته كه از طريق ديپلماسي و كنوانسيون‌هاي بين‌المللي.

وي با بيان اينكه بايد اصول كنوانسيون‌هاي بين‌المللي براي همه به صورت يكسان به اجرا در آيد، اظهار داشت: ايران يكي از كشورهاي عضو پيمان NPT است در حاليكه اسرائيل. هند، پاكستان و كره جنوبي عضو اين پيمان نيستند ولي ما مي‌خواهيم همه عضو اين پيمان بوده و به طور مطلق از آن پيروي كنند.

داود اوغلو اضافه كرد: علت تلاش براي صادر شدن بيانيه تهران جلوگيري از تحريم عليه ايران و حل مسئله از طريق ديپلماسي بود به اعتقاد ما از اين طريق هم راهي براي برطرف ساختن نگراني‌هاي برنامه هسته‌اي ايران باز مي‌شد كه بايد گفت هنوز هم بر همين اعتقاد هستيم و هم تحريمي عليه ايران شكل نمي‌گرفت كه اين موضوع منافع اقتصادي تركيه را حفظ مي‌كرد، زيرا ايران بعد از روسيه بزرگترين بازار تركيه به شمار مي‌رود.

وي گفت: بسياري از شركتهاي معتبر ترك به ما مراجعه كرده و مي‌پرسند كه منافع آنها در ايران به چه شكلي حفظ خواهد شد. منافع اين شركتها در ايران يعني منافع تركيه. هيچ كس نمي‌تواند به ما بگويد كه منافع شركت‌هاي تركيه‌اي از منافع شركتهاي آلماني و چيني كمتر است،اگر ائتلاف نيازمند مشورت است، انتظار داريم به همان اندازه كه با اين كشورها مشورت مي‌شود با ما هم مشورت صورت گيرد و همچنين انتظار داريم به همان اندازه كه منافع آنها حفظ مي شود منافع ما نيز حفظ شود.

وزير خارجه تركيه اظهار داشت: اگر قرار است به عنوان كشور همسايه هزينه اين تحريم را ما پرداخت كنيم پس بايد تمامي اقدامات با ما هماهنگ شود. مذاكرات براي شكل گيري بيانيه تهران چندين ماه طول كشيد. اگر اقدامات صورت گرفته را به صورت نوشتاري جمع كنيد به كتابي تبديل خواهد شد كه مي‌توان گفت تمامي دول ائتلافي ما از جزئيات آن باخبرند. از نظر ما هنگامي كه مي‌توان از طريق ديپلماسي و با توسل به بيانيه تهران به راه حلي دست پيدا كرد اقدام شوراي امنيت سازمان ملل از لحاظ زماني، سياسي و اخلاقي درست نبوده است.

داوود اوغلو گفت: ابتدا بايد به نامه‌اي كه ايران به گروه وين در مورد تبادل اورانيوم ارسال كرد توسط كشورهاي مربوطه يعني فرانسه و روسيه و آمريكا پاسخ داده مي‌شد و اگر راه حلي حاصل نمي‌شد بعدا به اين راه متوسل مي‌شدند ولي اينگونه نشد و به نامه ايران تنها 3 ساعت قبل از جلسه شوراي امنيت سازمان ملل پاسخ داده شد. در تمامي اين مراحل اقدامات تركيه درست بوده است، الزامات، تعهدات و تلاش‌هاي خود را به جاي آورده است.

وي اضافه كرد: كساني كه از عكسي كه در تهران بعد از امضاي بيانيه انداخته شده بود، ناراضي بودند، بعدا متوجه شدند كه تنها راه حل مسئله هسته‌اي ايران از اين طريق اجرا شدني است زيرا در جلسه سه جانبه‌اي كه اخيرا در استانبول تشكيل شد، ايران به شكلي واضح گفت كه آماده مذاكره با گروه وين بوده و آماده است در زمينه توقف غني سازي 20 درصدي سر ميز مذاكره بنشيند.

در اين گفتگوي تلويزيوني يكي از خبرنگاران حاضر در استوديو از عكسي كه بعد از امضاي قرارداد در تهران گرفته شد انتقاد كرد كه داووداوغلو در پاسخ به وي گفت: بله ممكن است كه عكسها براي روزنامه نگاران جالب توجه نباشد ولي در بلند مدت براي مورخين اصل قضيه بيشتر از اين عكس‌ها حائز اهميت خواهد بود. اصل قضيه نشان خواهد داد كه تركيه چه ميزان در نزد كشورهاي همسايه خود داراي اهميت بوده است، از طرف ديگر متن بيانيه تهران بعد از 18 ساعت كار منتشر شد و اين عكس در نتيجه آن شكل گرفت و از قبل براي آن برنامه ريزي صورت نگرفته بود ولي اگر دو كشور ديگري اين قرارداد را به امضا رسانده بودند آن عكس‌ها روزهاي زيادي در مطبوعات ديده مي‌شد و آن عكس به عنوان موفقيتي ديپلماتيك در اذهان باقي مي‌ماند.

وزير خارجه تركيه اظهارداشت: از طرف ديگر تركيه و برزيل عضو شوراي امنيت سازمان ملل هستند و براي نشستن در جايگاه خود به عضويت در نيامده‌ايم و در اينگونه از مسائل مسئوليت داريم. 153 راي كه به ما داده شد كه در آنجا نماينده وجدان انساني باشيم. سخنگوي ديپلماسي باشيم و براي كاهش بحران‌ها تلاش كنيم نه براي افزايش آن. آراي بالايي كه براي عضويت تركيه در شوراي امنيت داده شد، بي سابقه بوده است. تمامي كشورهاي جهان به ما راي دادند و وظيفه ما در آنجا حمايت از انسانيت است، در اين چارچوب فعاليت كرديم و به يك موفقيت ديپلماتيك دست پيدا كرديم كه مورد تقدير همگان قرار گرفت.

داوود اوغلو در پاسخ به سوال مجري برنامه كه پرسيد آيا آمريكا در جريان اين روند قرار نداشت كه از اين بيانيه حمايت نكرد؟ گفت: نارضايتي كه در بين افكار عمومي آمريكا و تركيه شكل گرفته است را كنار بگذاريم. هميشه ممكن است اينگونه واكنش‌ها به چشم بخورد ولي ما نمي‌توانيم تمامي جزئيات صحبتهايي كه بين اوباما و اردوغان و مخاطبين ما رد و بدل مي‌شود را اعلام كنيم. كساني كه از اين گفتگوها مطلع نيستند تفسير خود را عنوان مي‌كنند، ولي نبايد وانمود كرد كه بين تركيه و آمريكا بحران شكل گرفته است. در اين زمينه با آمريكا تمامي مشورتهاي لازم صورت گرفته است. هم اكنون نيز قبل از اجلاس سه جانبه استانبول، در تايوان مدت زيادي با كلينتون درباره ايران صحبت كرديم. در گذشته نيز با جيم جونز در مورد مسائل فني گفت‌وگو صورت مي‌گرفت. در اين مقطع ممكن است منافع كشورها با هم همخواني نداشته باشد.

وي افزود: در سال 2007 زمانيكه هنوز مسئله هسته‌اي ايران زياد مطرح نبود، با تلاشهاي تركيه آقايان لاريجاني و سولانا در آنكارا با يكديگر ديدار كردند. در آن زمان آقاي گل وزير امور خارجه بود و تمامي زير ساخت‌هاي اين روند را ما آماده كرديم. اين روند تازه شكل نگرفته است. در سال 2008 كه اينبار آقاي جليلي اين پست را از لاريجاني تحويل گرفت، جليلي هنگام بازگشت از ژنو مستقيما به تركيه آمد و با وزير امور خارجه آن دوره آقاي باباجان جلساتي براي حل مسئله هسته‌اي ايران تشكيل داده شد.

وزير خارجه تركيه اضافه كرد: امسال با اينكه روابط ايران با غرب خوب نبود ولي من در سفر خود در تاريخ 13 سپتامبر 2009 به تهران با قانع كردن ايران، از تهران با آقاي سولانا تماس گرفتم و تاريخ يكم اكتبر را براي انجام ديدار در ژنو ترتيب دادم. كاري كه در آنجا انجام مي‌داديم اين بود كه شكاف موجود بين گروه 1+5 و ايران را تا حد امكان كاهش دهيم و زمينه مذاكره مناسبي را به وجود آوريم ولي شايان ذكر است كه موضوع تبادل اورانيوم موضوع متفاوتي است. در آنجا قرار بود ايران اورانيومي كه 5/3 درصد غني‌سازي شده است را داده و در مقابل آن از روسيه و فرانسه اورانيومي كه 20 درصد غني‌سازي شده است را گرفته و در رآكتور تهران كه براي بيماران سرطاني فعاليت مي‌كند مورد استفاده قرار گيرد.

وي با بيان اينكه از اين طريق اورانيومي كه ايران در دست دارد كاهش پيدا كرده و زمينه اعتماد ميان ايران و كشورهاي غربي بوجود مي‌آمد، خاطرنشان كرد كه اين كار عملي نشد زيرا گفته شد كه ايران اورانيوم خود را بدهد ما غني‌سازي كنيم و سپس آن را به ايران پس دهيم كه ايران هم گفت كه چگونه من اعتماد كنم و اين اورانيوم را به شما بدهم و در آنجا مسئله اعتماد پيش آمد. در اين بين البرادعي پيشنهادي را ارائه كرد و گفت اگر غرب و ايران به تركيه اعتماد دارد پس تركيه به عنوان امانت دار عمل كند كه اين موضوع از طرف هر دو مورد قبول واقع شد.

وي اضافه كرد: با سختي‌هاي متعدد از آن روز به بعد فعاليت مي‌كنيم كه در نهايت منجر به بيانيه تهران شد. در بيانيه تهران هر سه سر فصلي كه البرادعي، اوباما و گروه 1+5 از ما خواسته بود گنجانده شده بود. از طرف ديگر ما از ايران خواستيم كه نامه مربوطه را در ظرف يك ماه بنويسد چون غربيها گفته بودند كه ايران معمولا وقت كشي مي‌كند. ايران در عرض يك هفته نامه را ارسال كرد. ما از گروه وين انتظار داشتيم كه به نامه ايران فورا پاسخ داده شود. اگر روز بعد به ايران پاسخ داده مي‌شد قبل از اجلاس شوراي امنيت اورانيوم ايران به تركيه ارسال شده بود، لذا هم اكنون اعتماد در اين زمينه افزايش پيدا كرده بود و راه ديپلماسي هموار شده بود. بايد گفت كه بيانيه تهران هنوز اهميت خود را از دست نداده است.

وي اضافه كرد: ما سه وزير امور خارجه هفته گذشته براي تاييد اين موضوع گرد هم آمديم، بيانيه تهران هنوز معتبر است. از طرف ديگر بعد از جلسه سه جانبه ايران با ارسال نامه‌اي به گروه وين آمادگي خود را براي ادامه مذاكرات در چارچوب بيانيه تهران اعلام كرد. در آخر بايد بگويم كه ما تمامي اين تلاشها را براي منافع جهاني، صلح جهاني و منافع تركيه انجام داده‌ايم.

وي با بيان اينكه به دنبال كسب جايزه نوبل و تبليغ براي خود نمي‌باشيم، گفت: اگر به دنبال اين گونه چيزها بوديم هنگامي كه ديدارهاي غير مستقيم بين سوريه و اسرائيل آغاز شده بود دست به اين كار مي‌زديم. ديدارهاي بين سوريه و اسرائيل بايد محرمانه پيش مي‌رفت و اينطور شد در حاليكه بيانيه تهران بايد با شفافيت صورت مي‌گرفت و اينكار صورت گرفت.

وي در عين حال افزود: به عنوان مثال اگر يكي از طرفين فردا به ما بگويد كه تركيه نبايد در اين مسئله دخالت كند به صراحت مي‌گويم توجه نخواهيم كرد زيرا تمامي مسائل مربوط به همسايه‌هاي تركيه به ما مربوط مي‌شود، نگرش حاكم در ايران هر چه كه باشد، اين مسئله در مرحله اول به ما مربوط مي‌شود.