ریاکاری به واقع گذاشتن نقاب‏ های پنهانی است که به جای چهره‏ پردازی منطبق با بافت‏ های موقعیت‏ های گوناگون تلاش می‏ کند حقیقت منفی موجود را در قالب تظاهرگرایی‏ های منطبق بر بافت‏ های موقعیتی متفاوت از آن خود سازد.

یک کارشناس مسائل سیاسی گفت: در دهه‏ های گذشته ریاکاری به صورت یک جذام در حال پیشرفت بوده و اندام وارهِ اخلاق سیاسی در ایران را دچار آسیب جدی کرده است.

دکتر مهدی مطهرنیا استاد دانشگاه آزاد واحد تهران شمال و کارشناس مسائل سیاسی در مورد تعریف تظاهرگرایی در سیاست به مهر گفت: تظاهرگرایی انعکاس رفتار ضداخلاقی تحت عنوان ریاکاری در ادبیات مذهبی ماست. ریاکاری به واقع گذاشتن نقاب‏ های پنهانی است که به جای چهره‏ پردازی منطبق با بافت‏ های موقعیت‏ های گوناگون تلاش می‏ کند حقیقت منفی موجود را در قالب تظاهرگرایی‏ های منطبق بر بافت‏ های موقعیتی متفاوت از آن خود سازد.

وی افزود: به بیان دیگر ظاهرآرایی‏ های مناسب و متناسب با بافت‏ های موقعیتی گوناگون تظاهرگرایی نیست. این در حالی است که اگر رذایل هویتی پشت نقاب‏ های مثبت آرایشی قرار بگیرند ریاکاری بروز و از درون آنها نفاق برمی‏ خیزد.

این کارشناس مسائل سیاسی ادامه داد: ریاکاری سیاسی به واقع به قولی می‏ توان گفت سمندرگرایی‏ هایی است که در جهت رسیدن به منافع و اهداف تعریف شده شخصی رنگ به رنگ شدن‏های متفاوت را بروز و ظهور می‏ بخشد و موجب می‏ شود تا فرد به جای در نظرداشتن منافع و اهداف ملی، منافع شخصی و گروهی را رجحان می‏ بخشد و با رنگ پذیری‏ های متفاوت زمینه‏ پرور فضای مساعد در جهت استفاده یا سوء استفاده از فضای موجود به نفع خود شود.

مطهرنیا عنوان کرد: رنگ شدن‏های متعدد و متنوعی که بر محوریت منافع فردی و گروهی شکل گرفته و از ریشه‏های اصیل اصالت‏های عمیق برخوردار نیست، در این مسیر است که شاهد بروز نفاق در حوزه‏های گوناگون رفتاری بویژه رفتار سیاسی هستیم. در کشورهایی که این معنا وجود ندارد هر کنشگر سیاسی به صراحت باورهای خود را بیان و در یک جامعه مردمسالار آن را به رأی مردم باز می‏سپارند تا مردم در چارچوب ادبیات دینی اقوال و نگرش‏های مختلف را شنیده و به محک تجربه گذارند و سپس از میان آنها بهترینی را که تشخیص می‏ دهند برگزینند.

مطهرنیا در مورد اینکه چقدر این رذیله اخلاقی در سیاستمداران ما مشهود است هم افزود: در پاسخ به این پرسش باید بر رفتارهای گوناگون در مقاطع گوناگون تاریخی توجه کنیم . بر اساس محک تعریف شده در پاسخ به پرسش نخست به یک تعریف عملیاتی در مورد رفتار ریاکارانه و تظاهرگرایانه و سمندرانه دست ‏یابیم سپس مسئولان کشور را در رده‏های مختلف در این زمینه به محک نهیم. به باور من نمی‏توانیم به طور کلان و کلی به ارزیابی تک تک مسئولان در رده‏های گوناگون توجه نداشته و به این پرسش پاسخ دهیم.

وی تصریح کرد: اما درمجموع می‎توان گفت در دهه‏ های گذشته ریاکاری به صورت یک جذام در حال پیشرفت است و انداموارهِ اخلاق سیاسی در ایران را دچار آسیب جدی کرده است.

مطهرنیا درمورد علل فردی و گروهی تظاهرگرایی در سیاست هم اظهار داشت: رذیله اخلاقی تظاهرگرایی ، ریاکاری، یک جانبه یا دوجانبه نیست بلکه از شاخصه‎های متفاوتی تأثیر می‏ پذیرد که در دوسوی یک بردار به شخص ریاکار و از سوی دیگر به فضای مدیریت شده حاکم بر رفتارهای متفاوت در لایه‏ های گوناگون برمی‏ گردد. فلذا هر دو سوی قضایا در سطح تحلیل کلان در این رذیله اخلاقی و رذایل شبیه آن مؤثرند به این معنا که ما از یک سو سیستم حکومتی و حاکمیتی را که بر ارایه‏ های ظاهری بیش از محتوای درونی تأمل و دقت دارد و ظواهر بیرونی و ثبات این ظواهر بیرونی را ارزش مدارانه تلقی می‏ کند. چنین رویکردی در ارزیابی اشخاص و افراد بر مبنای ظواهر، زمینه پرور ریاکاری می‏ شود و از سوی دیگر کنش گرانی داریم که حداکثر استفاده از این بافت موقعیتی را به عمل می ‏آورند.