محافظت نشدن این بنا از شرایط طبیعی اقلیمی باعث شده که باران و برف در سازه سقف و دیوار نفوذ کرده و همان حداقل تزئینات به‌جای مانده را نیز محو و کم اثر نماید، اما نمی‌توان نقش عوامل انسانی و طبیعی را در تخریب هر چه سریعتر این بنا نادیده گرفت.

در فاصله 33 کیلومتری از شهر زواره و با حرکت به سمت شرق می‌توان به روستای سرهنگ آباد در دهستان سفلای زواره رفت. دیدن این روستا که لباسی سبز بر تن کرده آن هم در دل کویر بی‌شک باعث تعجب هر گردشگری خواهد شد.

به گزارش ایسنا، در زواره، موقعیت جغرافیایی ویژه روستای سرهنگ آباد، طراوت و سبزی آن باعث شده که از دیرباز این روستا به عنوان منطقه‌ای ییلاق نشین در شهرستان اردستان مورد توجه قرار گیرد. در سال‌های گذشته جمعیت زیادی در این روستا ساکن بودند، اما هم‌اکنون سکنه این روستا به تعداد انگشتان دست هم نمی‌رسد.

کاخ سرهنگ‌آباد زواره

در میان این روستای تقریبا خالی از سکنه آنچه بیشتر از هر چیزی نظر هر بیننده‌ای را به سوی خود جلب می‌کند، عمارت چهلستون آن است که زمانی برای خود دارای جذابیتی خاص بوده، اما در حال حاضر تنها چیزی که از آن مانده مخروبه‌ای بیش نیست و زمان زیادی دیگر طول نخواهد کشید که مابقی این عمارت نیز فرو خواهد ریخت.

نویسنده کتاب جغرافیای تاریخی زواره با اشاره به قدمت تاریخی این کاخ گفت: این باغ توسط سرهنگ مصطفی قلی‌خان سهام السلطنه اول عرب عامری از امرا و خوانین اردستان در دوره سلطنت ناصرالدین شاه قاجار در مدتی نزدیک به پنچ سال توسط ده‌ها معمار، کاشی‌کار، سنگ‌کار، گچ‌کار، نجار و آینه‌کار اصفهانی و با الهام گرفتن از چهلستون اصفهان در مساحتی حدود 10 هزار مترمربع ساخته شد و در سنگ نوشته‌ای که در گذشته در ایوان شاه‌نشین این باغ وجود داشته، پایان ساخت آن سال 1300هجری قمری ذکر شده است.

محمد عظیمی، اظهار کرد: این کاخ در واقع تلفیقی از عمارت عالی قاپو و چهلستون اصفهان است و سر در ورودی آن با الهام گرفتن از خانه بروجردی‌های کاشان ساخته شده، اما بی‌توجهی مسوولان به این عمارت باعث شده تا این بنای زیبا و تاریخی با سرعت بیشتری به سوی نابودی و تخریب پیش‌ رود، لذا لزوم توجه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری برای مرمت و بازسازی این بنا امری کاملا ضروری به نظر می‌رسد.

این محقق و تاریخ شناس زواره اضافه کرد: طبق تحقیقات انجام شده اولین آثار تخریب در این بنا در سال ۱۳۴۸ دیده شد، هرچند در آن زمان ساختمان و استخوان بندی آن سالم به نظر می‌رسیده است، اما عناصر تزئیناتی آن چون گچ‌کاری، کاشی‌کاری، سنگ‌کاری، آینه‌کاری و نقاشی در معرض تخریب قرار گرفتند.

عظیمی تصریح کرد: در سال ۱۳۶۸ یکی از ستون‌ها و قسمتی از سقف ایوان بزرگ فرو ریخته شد و شیشه‌ها، درها و سنگ‌های قیمتی مجموعه به یغما رفت و در سال ۱۳۷۳ بار دیگر قسمت‌هایی از این بنای ارزشمند تاریخی فرو می‌ریزد و در همین زمان روستائیان از این محل به عنوان آغل به منظور نگهداری احشام خود استفاده می‌کنند و در سال 1384 بخش‌های عمده از سقف، دیوارها و کف طبقات عمارت چهلستون فرو ریخت و تزئینات عمارت تخریب و به یغما رفت و در حال حاضر نیز روند این تخریب با سرعت هرچه تمام‌تر به پیش می‌رود.

وی خاطرنشان کرد: محافظت نشدن این بنا از شرایط طبیعی اقلیمی باعث شده که باران و برف در سازه سقف و دیوار نفوذ کرده و همان حداقل تزئینات به‌جای مانده را نیز محو و کم اثر نماید، اما نمی‌توان نقش عوامل انسانی و طبیعی را در تخریب هر چه سریعتر این بنا نادیده گرفت.

این کاخ از بناهای تاریخی دوره‌ قاجار بوده و از لحاظ موقعیت تاریخی و جغرافیایی بسیار حائز اهمیت بوده است. هزینه‌ مرمت و بازسازی این مکان بالغ بر 500 میلیون تومان برآورد شده که این اعتبار صرف حداقل استحکام‌ بخشی این کاخ خواهد شد، هم‌چنین مالکان این کاخ حاضر شدند در صورت مرمت این بنا این کاخ را به سازمان میراث فرهنگی واگذار کنند.