اتهام زنی های عجیب در تاریخ: از صفویه تا امروز

جالب است که اکثر انسان های مصلح وشخصیت های بزرگ و پاک در طول تاریخ قربانی این پدیده شوم شدند. از جمله وقتی امیر مؤمنان علی علیه السلام در محراب عبادت به شهادت می رسند و مردم از این خبر تعجب کرده و از هم می پرسند مگر علی هم نماز می خواند که در محراب کشته شده باشد؟! در سایه همین اتهام زدنی هاست که قبلا آن حضرت از سوی خوارج به «خروج از دین» متهم شده بودند، چنانکه وقتی می خواستند فرزندش امام حسین  علیه السلام را از سر راه خود بردارند، اول حکم خروج از دین او را صادر کردند و گفتند که بر ضد امیر مومنین وقت (یزید) قیام کرده و مرتد است، بعد به قتل او در روز عاشورا اقدام کردند. هنگامی که اسرای نینوا را از کربلا به شام می بردند در میان راه به هر شهری می رسیدند ،اهل بیت پیامبر را ، به عنوان «خارجی» و کسانی که مردانشان بر خلیفه مسلمین شورش کرده اند معرفی می کردند!

نسبت دادن های ناروا در هر دوره ای به حسب شرایط زمانی ومکانی مختلف بوده و تغییر می کرده است. در عصر حکومت صفوی ها چون مدتی با دولت عثمانی ها در جنگ بودند،هر کسی را می خواستند بردارند ،می گفتند فلانی  سنی یا ملحد شده است، یا دست کم می گفتند: فلانی جاسوس دولت عثمانی هاست و همین مقدار در سر به نیست کردن او کفایت می کرد و نیازی به هیچ دلیل وسند و مدرک و محکمه ای نداشت.

زمان قاجاریان اتهام زنی ها در شکل و شمایل دیگر بود. دوره فتحعلی شاه چون بازار تصوف رواج داشت و مبارزه با صوفی گری در راس امور بود، مخالفان حکومت با این اتهام از صحنه خارج می شدند.
در زمان محمد شاه و ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه، مخالفان با انگ «بابی و بابی گری» به انزوا کشیده می شدند. چنانکه مصلح نامدار سید جمال الدین اسد آبادی و بعضی ازشاگردان ایشان به همین اتهام گرفتار آمدند و از این ناحیه صدمات سختی را در راه مبارزه تحمل کردند.
این اتهام به قدری جا افتاد که هنوز هم بعد از گذشت ده ها سال کسانی در حوزه و دانشگاه سید جمال را بابی می دانند.


در زمان محمد علی شاه که انقلاب مشروطیت رخ داد و بعد انقلاب به انحراف کشیده شد،به تبع آن اتهام زنی ها نیز اوج گرفت.افراد بسیاری به مسلخ برده شدند از جمله آنها فقیه مجاهد آیت الله شیخ فضل الله نوری بود. نخست گفتند که وی زندگی مرفه دارد و با اعیان و اشراف در ارتباط است. وقتی دیدند این اتهام موثر واقع نشد به ترور فیزیکی روی آوردند اما این ترور نافرجام ماند و شیخ تنها از ناحیه پا به شدت مجروح شد. سرانجام که مبارزات وی علیه مشروطهِ انحرافی شدت یافت،گفتند که شیخ با سفارت روس ارتباط دارد واز سوی آنها تغذیه فکری و مالی می شود و اراذل واوباش به دور خود جمع کرده و آشوب به پا می کند! او را دستگیرکردند وبعد از محاکمه ساختگی به پای چوبه دار بردند وبه حیاتش پایان دادند.تاسف بار تر این که مردم نیز باورشان آمد ، پای چوبه دارش حاضر شدند، کف زدند و رقصیدند.

این در حالی بود قبل از دستگیری برخی افراد منورالفکر که به سفارت روس پناهنده شده بودند به وی پیغام فرستادند که او هم به آنها بپیوندد یا اجازه دهد پرچم روس بربالای در خانه اش بزنند و یا چند نفرسالدات (ماموران سفارت روس) به منزلش بیایند و از وی حراست کنند.شبیه همین پیام ها از طرف سفارت هلند و سفارت دولت عثمانی نیز به ایشان ارسال شده بود، اما این فقیه مجاهد به همه آنها جواب رد داد و در پاسخ به خواهش یکی از نزدیکانش گفت: «من در انظار بیگانگان در ردیف علمای طراز اول به شمار می آیم. اگر به آنها پناه ببرم، مثل این است که اسلام به کفر پناه برده است. اینها مرا بکشند برای من بهتر و گوارا تراز این است که فردا بگویند یک عالم و مجتهد دینی از ترس جانش به کفار پناهنده شد.»

در دوره پهلوی هم چون کمونیست ها و حزب توده ای ها دشمن شماره یک رژیم بودند و در خیانت و وطن فروشی مورد تنفر مردم قرار گرفته بودند، اتهام ها بر محور این دو عنوان می چرخید. چه بسیار آدم های محترم و شریفی به خاطر این تهمت ها حیثیت ، آبرو وکار وزندگی خود را از دست دادند و زندان وت بعید و سرانجام اعدام شدند!

عالم مبارز مرحوم آیت الله شیخ حسین لنکرانی ،تنها یک نمونه از آن همه بود. او در دوره چهاردهم مجلس شورای ملی از شهر اردبیل کاندیدای نمایندگی مجلس شد به خاطر نفوذی که در میان مردم داشت اغلب گروه های سیاسی مجبور شدند از کاندیداتوری وی حمایت نمایند،از جمله حزب توده شاخه اردبیل نیز چنین کرد. همین امر به ظاهر ساده، سوژه به دست رژیم شاه داد؛ آنها طی تبلیغات وسیعی شایع کردند که آقای لنکرانی توده ای است و اسنادش هم موجود است و چه سندی گویا تر از این که توده ای ها از وی حمایت می کنند!

این اتهام به خوبی جا افتاد حتی شخصیت هایی مانند آیت الله شهید مطهری تحت تاثیر این فضا قرار گرفتند! آن شهید چون در ماجرای قیام پانزده خرداد 42 به زندان افتاد و با شیخ لنکرانی هم سلول شد،به نادرستی این اتهام پی برد.ایشان پس از آزادی از زندان به دوستانش گفته بود: « یکی از برکات دستگیری من این شد که ما آقای حاج شیخ حسین لنکرانی را شناختیم. اول فکرهای دیگری درباره او می کردیم ولی در زندان متوجه شدیم که اشتباه بوده و او آدم متعبد، متدین و فهمیده ای است.»

یکی دیگر از عالمان و مصلحان بزرگ که در طول دودهه تلاش های شبانه روزی در لبنان مورد ناجوان مردانه ترین اتهامات واقع شد، امام موسی صدر بود. گروه های چپی در لبنان که وابسته به اتحاد جماهیر شوروی بودند، او را جاسوس آمریکا و اسرائیل معرفی می کردند.گروه های راستی که خودشان از آمریکا و اسرائیل پول وامکانات می گرفتند ، می گفتند وی عامل شوروی در منطقه است.

بعضی از علمای شیعه که تلاش و پیشرفت های او را بر نمی تابیدند از روی حسادت در روزنامه ها می نوشتند ،او مزدور شاه ایران درلبنان است. بعضی دیگر می گفتند: او از دین اسلام خارج شده و دین مسیح بر خود اختیار کرده و سندش هم موجود است.مگر نمی بینید هر هفته و هر ماه به کلیساها و کنیسه ها می رود و برای جوانان مسیحی و یهودی مراسم مذهبی اجرا کرده و سخنرانی می کند! مگر ندیدید در مقابل بستی فروشی مسلمان از یک بستنی فروشی مسیحی حمایت کرد؟!

سال 1351 امام موسی صدر به همراه شهید چمران طی سفری به اتحاد جماهیر شوروی در نظر داشت تا پروژه ساختمان بیمارستانی را که در حال تاسیس داشت به مناقصه بگذارد. همین امر بهانه خوبی شد، تا یکی از هم کسوتان، او را به کمونیستی و کفر و الحاد متهم سازد. او بر بالای منبرپیامبر رفت و گفت: آنهایی که ادعای مسلمانی دارند چگونه به خود اجازه می دهند از بلاد کفر ،شرک و الحاد دیدن کنند؟!

وقتی او تصمیم گرفت در ساخت فیلم «محمد رسول الله» با مصطفی عقاد همکاری و او را تغذیه فکری کند ،صدای وا اسلامای متحجران واپسگرا به آسمان بلند شد؛ آنها هر چه در توان داشتند مخالفت و کارشکنی کردند. چون حریف نشدند تهمت زدند و نسبت های دروغ به ایشان بستند. بعد هم وقتی فیلم اکران شد همین آقایان با اعوان و انصار و فرزندان پای تلویزیون نشستند وبارها آن را تماشا کردند، اما دریغ از یک عذر خواهی و تشکر کوچک.
القصه چه بسیار اتهامات عجیب وغریبی درباره خانواد و فرزندان ایشان ساختند که قلم از طرح آن همه ، عاجز و شرمسار است.

همان طوری که می بینید بخشی از اتهام ها همواره از سوی حاکمان و حکومت ها ساخته و پرداخته می شده است چرا که وجود و حضور پر نشاط مصلحان آگاه و عالمان متعهد همیشه برای آنان موی دماغ بشمار می آمد. بعضی دیگر از اتهام زنی ها از جانب هم کسوتان مطرح می شده و منشا آن اغلب حسادت ،کج اندیشی و یا ساده لوحی بوده است.

در شرح حال سید جمال الدین اسد آبادی می خوانیم که وی ایام طلبگی علاوه بر دروس حوزوی، جوانی را به حجره می آورد و از وی زبان فرانسوی یاد می گرفت، از این رو مورد حسادت آنان قرار گرفت، آمدند و گفتند: آموزش زبان بهانه است سید با این جوان (با عرض معذرت) عمل شنیع ... و غیر اخلاقی انجام می دهد و بدین ترتیب او را از مدرسه اخراج کردند. این پرونده ساختگی برای یک طلبه جوان مستعد در آن ایام بسیار شکننده بود.

همان طوری که حضرت امام در دهه بیست و سی به خاطر تدریس فلسفه وعرفان ازسوی بعضی مقدسین متهم به کفر والحاد وصوفی گری شد و کوزه ای را که فرزندش مصطفی از آن آب خورده بود به آب کشیدند، در دهه چهل چون نهضت اسلامی آغازید این هجمه ها وتهمت ها فزونی یافت و حتی نسبت «تارک الصلاه» ، «کمونیست» ، «عامل انگلیس» واتهام «آمریکایی» ، «روسی» ، «التقاطی» وتهمت « وهابیت و بدتر از وهابیت» از سوی بعضی هم کسوتانِ خوش انصاف(!) به امام وشاگردانش نثار شد.

امام راحل، بعد از شمارش این اتهام ها در آن نامه تاریخی (منشور روحانیت) ، خطاب به طلاب جوان می نویسند: «خون دلی که پدر پیرتان از این دسته متحجر خورده است هرگز از فشارها و سختی های دیگران نخورده است» از سوی دیگر ایادی رژیم نیز می گفتند او از انگلیس تغذیه وکمک مالی می شود. یک بار هم شایع کردند که خمینی از جمال عبدالناصر پول می گیرد.

در همین ایام دکتر علی شریعتی نیز از جانب بعضی به کفر و الحاد متهم بود و به آیت الله خامنه ای ، رهبر معظم انقلاب هم لقب «شریعتی عمامه دار» داده بودند، ظاهرا جرم ایشان این بود که ارتباط نزدیک وصمیمی با دکتر داشتند و احیانا در مقابل این اتهامات ناروا از وی حمایت می کردند.


آنچه ذکر شد، تنها بخش اندکی از اقیانوس اتهام زنی ها و نسبت دادن های ناروا به مصلحان تاثیر گذار در طول تاریخ بود. این داستان تلخ متاسفانه بعد از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی البته با یک شکل و روش دیگر همچنان ادامه پیدا کرد که در فرصت مناسب به آن پرداخت خواهد شد.

هدف از نقل این نکته های تلخ و تاریک تاریخی، صرفاً قصه خوانی وداستان سرایی نیست. باید از گذشته ها عبرت گرفت واز فضا سازی های کاذب توسط افراطیون علیه شخصیت های دلسوز آگاه شد و به تعبیر حضرت امام (ره) تحت تاثیر القائات شیطانی «شکست خوردگان دیروز وسیاست بازان امروز» قرار نگرفت و فریب به ظاهر دلسوزانه «مارهای خوش خط وخال» را نخورد.

امید است بساط اتهام زنی واتهام زنندگان برای همیشه از این کشور برچیده شود ودیگر نیازی به نقل این چنین مسائلی که کام خوانندگان را تلخ می کند و دل هر انسانی را می لرزاند،نباشد.