شرق/ حامد طبیبی _ روزنامه‌نگار

١-آرایش سیاسی صداوسیما مقابل دولت، هر روز شکل تازه‌تری به خود می‌گیرد. پنجشنبه‌شب
گذشته بود که یکی از بخش‌های خبری برای انتقاد از اقدامی که از نظر مدیران سیاسی رسانه عمومی مذموم است، به شکلی عجیب به ماجرای دیگری استناد کرد که از زمان وقوع آن تا امروز، بارها از سوی مقامات رسمی و حتی خود چهره‌های سیاسی اصولگرا «رد» شده است.

این بخش که چیدمان اخبار آن با اضافه‌شدن بخش طنز پنجشنبه‌شب‌ها، «صرفا» با هدف ایجاد سؤال در ذهن مخاطب درباره کارآمدی اقدامات دولت تنظیم شده است، گزارش خود را با تصاویری از حمله آذر ٩٠ به سفارت انگلیس در تهران آغاز کرد.

بهانه آن، تأیید خبر بازگشایی سفارت انگلستان در تهران با حضور فیلیپ هاموند، وزیر خارجه این کشور، بود و تلاش شد تصاویر دیدارهای «ظریف» در جریان ماراتن مذاکرات هسته‌ای با «هاموند» و لبخند و دست‌دادن‌های آنان، به‌عنوان «پس زمینه» گزارش به خورد بینندگان داده شود.

همچنین با لحنی کنایه‌آمیز، این رفتار مرسوم دیپلماتیک، بخشی از نتایج مذاکرات هسته‌ای اعلام شد. نکته جالب توجه، جمله پایانی خانم گزارشگر بود: «بازگشایی‌ای که به دلیل نگرانی از واکنش‌های احتمالی، چراغ‌خاموش پیش برده خواهد شد»! اینکه رسانه‌ای، که با کسر آبونمانی از جیب مردم اداره می‌شود، به‌طور رسمی اتهام حرکت چراغ‌خاموش را به دولت منتخب مردم نسبت دهد و با لحنی تهدیدآمیز، «واکنش» به آن را «پیشگویی» کند - آن هم در موضوعی که بی‌شک با هم‌اندیشی در جلسات عالی سران و همچنین در شورای‌عالی امنیت ملی به نتیجه رسیده است- از تشدید هجمه‌ها علیه دولت حکایت دارد؛ روشی که چند ماه بعد از انتخابات خرداد ٩٢، گام‌به‌گام تا امروز پیش برده شده است.

٢- در اینکه نام بریتانیا در تاریخ معاصر کشورمان، استعمار و دخالت‌های مکارانه را به ذهن متبادر می‌کند، شکی نیست.

سیاست‌های تمامیت‌خواهانه این کشور علیه ممالک شرقی را دانش‌آموزان متوسطه اول و دوم هم می‌توانند به‌طور مفصل توضیح دهند و نیازی به زحمت «رمزگشایی» رسانه عمومی از آن نیست. مشکل اساسی، خلط مبحث موضوعات تخصصی و چارچوب‌مند دیپلماسی با باورهای سطحی و شعارگونه در این حوزه است.

ایران امروز به‌ویژه پس از دستیابی به موفقیتی تحسین‌برانگیز در مذاکرات با شش کشور قدرتمند جهان و تبدیل‌شدن به جزیره ثبات در منطقه آشوب‌زده ژئواستراتژیک خاورمیانه، بی‌تردید توانایی حداکثری‌کردن منافع ملی خود را در همه زمینه‌ها دارد.

حتما دستگاه‌های مسئول اطلاعاتی و امنیتی کشور در بخش‌های اطلاعات خارجی و ضدجاسوسی، هرگونه اقدام مشکوک را به خوبی رصد می‌کنند. مشخص نیست با وجود اثبات روش اشتباه دولت گذشته در تبدیل‌شدن ایران به ‌کارت بازی چین و روسیه در سطح جهانی که شاهد آن، امضای این دو کشور زیر قطع‌نامه‌های محدود‌کننده شورای حکام آژانس هسته‌ای و البته شورای امنیت، خلف وعده پیاپی روسیه در راه‌اندازی نیروگاه هسته‌ای بوشهر و تحویل سامانه دفاع موشکی اس-٣٠٠ است، چرا تلاش ظریف و دولت روحانی برای دفاع هوشمندانه از منافع ملی باید قربانی «مصرف داخلی» مواضع جریان تندرو برای نشان‌دادن مقاومت مقابل دولت یازدهم به هر قیمتی شود؟ مدتی قبل خبرنگار صداوسیما در لندن، گزارشی از وضعیت نابسامان کنسولی ایرانیان در انگلیس به آدرس تهران فرستاد و روی آنتن رفت؛ چه اینکه سفارت کشورها، اقدامات کنسولی را برای اتباع کشورمان تسهیل می‌کنند و این کارکرد اصلی آنهاست.

جریان تندرو در شرایطی به روابط ایران و اروپا می‌تازد که گویی کشورهایی که در «لباس دوست»، همواره با سیاست یک‌بام‌و‌دوهوا با ایران مواجه شده‌اند و از ره‌آورد استفاده‌نکردن کشورمان از همه ظرفیت‌های منطقه‌ای و جهانی خود، سود سرشاری به خزانه کاخ‌های گرم خود در آب‌وهوای سرد پایتخت‌شان سرازیر کرده‌اند، در سفارتخانه‌های خود در تهران، منافع ملی ما را دنبال می‌کنند، نه منافع خودشان را!

٣-ورود به یک سفارتخانه در خاک کشور میزبان، راهبرد اعتراضی مناسبی نسبت به سیاست‌های غیراصولی کشور خارجی نیست.

احضار و اخراج سفیر و حتی اعلام قطع روابط دیپلماتیک، راهی است که در مجامع جهانی نیز امری مسبوق‌به‌سابقه به شمار می‌رود؛ پس از حمله به سفارت بریتانیا در تهران، سایت «شبکه ایران»، به‌عنوان یکی از ارگان‌های دولت احمدی‌نژاد، نوشت: «آیا ورود دانشجویان به سفارت انگلیس کار صحیحی بود؟ آیا دانشجویان توانستند انتقام صد سال دشمنی را از روباه پیر بگیرند؟ مهم‌تر از همه آیا دانشجویان در ماجرای تسخیر سفارت، در زمین انگلیس بازی کردند یا انقلاب اسلامی؟» عبدالرضا داوری، چهره رسانه‌ای دولت وقت، در همان گزارش و در پاسخ به چرایی آن نوشته بود: «باید به موضوع اشغال سفارت انگلیس در سال گذشته با دیده تردید نگاه کرد.

من شباهتی عجیب بین این اقدام و اشغال منزل «سدان»، نماینده شرکت نفت انگلیس، در زمان نهضت ملی‌شدن نفت می‌بینم. خانه آقای «سدان» در تهران با یک روش بسیار پیچیده اشغال شد. بعدها مشخص شد این اقدام با تحریک امیرحسین پاکروان، کارمند شرکت نفت انگلیس، انجام شده است...؛ البته سال گذشته برخی از جوانانی که در اشغال سفارت انگلیس حضور داشتند با نیت خالص رفتند، ولی معتقدم برخی جریان‌های مرموز یک سناریوی طراحی‌شده‌ را با هدف ضربه‌زدن به دولت آماده کرده بودند که خوشبختانه با درایت رهبر معظم انقلاب به هدف خود دست نیافتند».

حجت‌الاسلام مهدی طائب هم در یکی از جلسات پرسش و پاسخ درباره این رویداد گفت: «کار غلطی بود. بچه‌های ما هم طراح نبودند. نباید عملیات می‌کردند، به طریقی بازی خوردند و آن کسانی که صحنه گردان بودند هم وقتی صحنه را ایجاد کردند، دیگر رؤیت نشدند.

انگلستان درون سفارت هیچ مدرکی هم نداشت وقتی مدارکی که گذاشته بود آنالیز شد، دیدند فقط برای ایجاد دعوا گذاشته شده است». بااین‌همه تا مدت‌ها، سیل پیام‌های تبریک و حمایت فعالان سیاسی اصولگرا خطاب به حمله‌کنندگان به سفارت، در حال روانه‌شدن بود.

٤- شرایط امروز این رسانه به جایی رسیده که جلسه محرمانه سیدعباس عراقچی با مدیران خبر این رسانه، سر از سایت سازمان درمی‌آورد و فشار مضاعفی بر دولت و مذاکره‌کنندگان وارد می‌شود. نوع پردازش اخبار سیاسی، موضوع جهانی‌شده مذاکرات هسته‌ای و انواع مستندهای یک‌سویه و تخریبی هم که نیازی به توضیح بیشتر ندارد.

این شرایط سبب شده است در سال‌های اخیر، بسیاری از علاقه‌مندان به دانستن و آگاهی، رسانه‌های جدید و معدود مطبوعات، نشریات و سایت‌های مستقل موجود را برای «کسب خبر» برگزینند.

مشکل اصلی آنجاست که بخشی از جامعه نیز به‌سوی رسانه‌هایی جلب و جذب شده‌اند که یا داخل ایران نیستند یا در مسابقه سرعت شبکه‌های اجتماعی تحت موبایل یا رایانه، درست و غلط را با هم به ذهن کاربران خود پمپاژ می‌کنند.

حسام‌الدین آشنا، نماینده دولت در شورای نظارت بر صداوسیما، اخیرا در همایشی به مناسبت روز خبرنگار خبری تأمل‌برانگیز اعلام کرد: «توان هیأت نظارت بر مطبوعات بالاست و احکام و مصوبات آن بلافاصله درباره مطبوعات بخش خصوصی اعمال می‌شود؛ اما برای صداوسیما که اصل ١٧٥ قانون اساسی به آن اختصاص دارد و شورای نظارت بر آن فعالیت می‌کند، اعمال نمی‌شود و متأسفانه این شورا به موجود ضعیفی تبدیل شده است که عملا سازمان صداوسیما رسمیتی برای مصوبات آن قائل نیست و در حد پاسخ‌گویی روابط عمومی است».