خطری که نوزادان نارس را تهدید می کند

مدیر برنامه ملی پیشگیری از نابینایی و سلامت چشم وزارت بهداشت گفت: برآورد میزان بروز بیماری شبکیه نوزادان نارس(ROP) در کشور 30 درصد است.

به گزارش عصرایران، دکتر سید فرزاد محمدی به مناسبت 26 آبان، "روز جهانی نوزادان نارس و روز ملی بیماری شبکیه در نوزادان نارس" با اعلام این خبر افزود: از آنجا که طی سال های اخیر در کشور به دلیل پیشرفت امکانات بخش های مراقبت های ویژه نوزادان نارس، امکان زنده ماندن این نوزادان بیشتر شده است و نوزادان با سن کمتر زنده می مانند، میزان بروز این بیماری رو به افزایش است.

وی ادامه داد: به دلیل آنکه نارس بودن نوزاد با وزن کم وی مرتبط است با درنظر گرفتن شیوع یک درصدی موالید با وزن زیر  هزار و 500 گرم در کشور، وقوع 5 هزار مورد ابتلا به رتینوپاتی نارسی تخمین زده می شود که این آمار بیانگر شیوع 30 درصدی رتینوپاتی در میان نوزادان نارس در ایران است.

مدیر برنامه ملی پیشگیری از نابینایی و سلامت چشم وزارت بهداشت گفت: مساله نابینایی در نوزادان نارس به دلیل تکوین بیمار گونه شبکیه و به سبب تولد زود هنگام اتفاق می افتد که اهمال در تشخیص و درمان رتینوپاتی نوزادان، موجب نابینایی آنان  تا پایان عمر می شود و بر عکس با ارجاع به موقع این نوزادان به چشم پزشک می توان از بروز نابینایی این گروه  جلوگیری کرد.

وی اظهار داشت: برنامه ملی غربالگری وضعیت چشمی نوزدان نارس که در سال گذشته از سوی وزارت بهداشت به کلیه دانشگاه ها و مراکز درمانی ابلاغ شده است در نظر دارد تا نسبت به شناسایی نوزادان مبتلا به رتینوپاتی اقدام کند.

دکتر محمدی  با اشاره به اینکه برنامه غربالگری این بیماری در کشور ما از سال  1374 خورشیدی آغاز شده است، تصریح کرد: دلیل بالا بودن نسبی آمار نابینایی ناشی از ROP در کشور ما مانند بسیاری از کشورهای در حال توسعه آن است که اگر چه به دلیل بهبود شرایط مراقبت های پزشکی، نوزادان نارس زنده می مانند، اما مراقبت های چشمی از این نوزادان در مراحل تشخیص و درمان، همپای دیگر امکانات پزشکی ارتقا پیدا نکرده است؛ به عبارتی هر چند دانش و فناوری موجود است، اما همه جا و به وقت در دسترس نیست.

وی گفت: 90درصد این نوزادان با درمان لیزری بهبود می یابند، اما  هر چه نوزادان نارس زودتر تشخیص داده شوند، زودتر درمان شده، نتیجه درمان بهتر خواهد بود و بر عکس هر چه دیرتر این مراجعات صورت گیرد، نتایج بدتر خواهد بود. بر این اساس کلیه نوزادانی که سن آنان زیر 34 هفته است و وزنی کمتر از 2 کیلوگرم دارند، می بایست مورد معاینه و درمان مقتضی قرار گیرند.

مدیر برنامه ملی پیشگیری از نابینایی و سلامت چشم وزارت بهداشت اظهار داشت: اطلاع رسانی به جامعه پزشکی از طریق برگزاری دوره های آموزشی از اقدامات در دست انجام است که در کنار غربالگری و شناسایی این نوزادان می تواند، گام موثری در جهت حفظ بینایی طبیعی نوزادان نارس به شمار رود.

وی اضافه کرد: هم اینک بسياري از امکانات درمانی نوزادان ROP در کشور مهیاست و مشکل ما شناسایی این نوزادان، سیستم ارجاع به موقع و آموزش پزشکان و والدین است که امیدواریم با توسعه شبکه ملی رتینوپاتی نوزادان نارس، بتوان در جهت شناسایی این نوزادان گام های موثری برداشت.

دکتر محمدی یادآور شد: طرح "تله اسکرینینگ" (معاینه از راه دور) از جمله طرح های در دست بررسی با هدف بررسی وضعیت چشمی نوزادان نارس در نقاط مختلف کشور بوده که طی آن قرار است، تصاویر شبکیه از نوزادان نارس در مناطقی که چشم پزشک متخصص در دسترس نیست و یا نوزاد آمادگی ترخیص از بخش مراقبت ندارد تهیه و در اختیار چشم پزشکان با تجربه در مراکز بزرگ تر قرار گیرد تا بر اساس تفسیر این تصاویر برای بیمار، تصمیم لازم در مورد درمان اتخاذ شود. از این رو تجهیز بخش های مراقبت ویژه نوزادان به فناوری تصویربرداری در دست بررسی است.

وی با تأکید بر لزوم ادغام غربالگری رتینوپاتی در مراقبت نوزاد نارس گفت: این مساله علاوه بر حمایت و آموزش، نیاز به ادغام مراقبت در نظام سلامت دارد. باید دستورالعمل‌های بالینی تهیه‌شده به‌عنوان بخشی از دستورالعمل‌های مراقبتی نوزادان نارس در بخش‌های مراقبت ویژه نوزادان  (NICU) لحاظ شده و متخصصان نوزادان و پرستاران این بخش‌ها این امر را جزء مراقبت‌های روتین نوزاد نارس تلقی کنند و نه خدمتی مجزا. 

به گفته دکتر محمدی، بروز بالاتر بیماری شبکیه در نوزادان ما سه برابر نوزادان کشورهای توسعه یافته است و این احتمالا تا حدودی ناشی از مدیریت غیربهینه نوزادان نارس در بخش های مراقبت وِِيژه ماست و بهبود این مراقبت ها از راهکارهای کاهش بار این بیماری تلقی می شود. 

وی ادامه داد: درمان نوزادان مبتلا به رتینوپاتی به شدت  و نوع گرفتاری شبکیه آنان بستگی داشته با وجود درمان های جدید دارویی، هنوز هم لیزر بهترین درمان برای این بیماران به شمار می رود.  بر این اساس 25 درصد نوزادان مبتلا به رتینوپاتی (سالانه بیش از 1000 نوزاد)  برای درمان به خدمات لیزر نیازمندند که با این روش و در صورت ارجاع به موقع نوزاد به مراکز درمانی می توان نزدیک به صد درصد از بهبود آنان اطمینان حاصل کرد.

مدیر برنامه ملی پیشگیری از نابینایی و سلامت چشم وزارت بهداشت خاطر نشان ساخت: در مواردی که گرفتاری رگ های زاید تشکیل شده در محل شبکیه در قسمت های مرکزی شبکیه باشد، تزریق دارو های مهار کننده تشکیل رگ های جدید برتری بیشتری نسبت به روش لیزر دارد. همچنین دوران طلایی درمان نوزادان بر اساس فرمولی که حاصل جمع سن جنینی و نوزادی است، بدست می آید و نکته مهمی که موفقیت درمان را تضمین  می کند، اقدام به درمان پیش از رسیدن به حد اصطلاحا " آستانه " است. 

وی یادآور شد: این عارضه از دلایل نوظهور نابینایی در کشورهای با درآمد متوسط و در حال توسعه محسوب می شود و در حقیقت عارضه گذار صنعتی شدن و توسعه زیر ساخت های مراقبت نوزادان نارس به شمار می رود. به دلیل بروز نابینایی در دوران نوزادی، بار بیماری بسیار قابل توجهی بر فرد و جامعه تحمیل می شود تا جایی که این عارضه سبب ناتوانی فراگیر شده و از عوامل زمینه ساز فقر و بی سوادی در کشورها شناخته شده است.

گفتنی است، "برنامه ملی پیشگیری از نابینایی و سلامت چشم وزارت بهداشت" در نظر دارد در شش ماه دوم هر سال، شش مناسبت را که مرتبط با سلامت بینایی و چشم است، برگزار کند که "روز جهانی نوزادان نارس" و "روز ملی بیماری شبکیه نوزادان نارس" یکی از این مناسبت هاست.