هر کارگاه تولیدی جوراب با تعداد متوسط 6 دستگاه بافندگی جوراب برای 5 نفر اشتغالزایی دارد و همچنین برای یک کارگاه متوسط در شهری مانند تهران می توان انتظار درآمد بین 30 تا 250 میلیون تومان را داشت.

میلاد مرادی - جوراب از جمله محصولاتی است که همه افراد در هر سن و جنسی به آن نیاز دارند و به همین خاطر همواره تقاضا برای آن وجود دارد. اما امروزه افراد برای خرید جوراب فاکتورهای زیادی را مدنظر قرار می دهند و به زیبایی، طرح، رنگ، جنس آن توجه می کنند، این توجه به خصوص در میان برخی از مشتریان مانند خانم ها و یا قشر جوان اهمیت بیشتری دارد.

این دلایل باعث شده تا بین تولیدکنندگان جوراب رقابت خاصی شکل بگیرد و هر کدام تلاش کنند تا با طرح های جدید سهم بیشتری از بازار را به دست آورند. در کشور ما کارگاه های زیادی در زمینه تولید جوراب مشغول به فعالیت هستند برای بررسی کسب و کار آنها به سراغ یکی از تولیدکنندگان و فعالین این حوزه رفتیم.

اصغر ساعد تولیدکننده جوراب و فعال این صنعت در تهران است. وی در مورد جایگاه صنعت جوراب بافی در ایران می گوید« جوراب بافی جزیی از صنعت حلقوی پودی در صنعت نساجی است که قدمت آن بصورت ماشینی حدود 70 سال است. امروزه حدود 850 واحد تولیدی جوراب دارای مجوز از اتحادیه تولیدکنندگان جوراب و کالای کشباف تهران موجود است که حدود چهار برابر همین تعداد در شهرستانها فعالیت می کنند. کارگاه های تولیدی جوراب در کشور ظرفیت تولید برای 300 میلیون نفر را دارا هستند که متاسفانه 60 درصد آنها با حداقل ظرفیت فعالیت می کنند یا بصورت نیمه تعطیل هستند. این کارگاه ها قادر به تولید و تامین 100 درصد نیاز کشور در انواع جوراب زنانه، مردانه، بچگانه و فانتزی هستند.»

اشتغال زایی به طور متوسط در حد پنج نفر

معمولا کارگاه های تولیدی می تواند در حد پنج، شش نفر اشتغال زایی مستقیم داشته باشد. ساعد در مورد تعداد شغلی که یک کارگاه متوسط تولید جوراب می تواند داشته باشد، می افزاید«هر کارگاه تولیدی جوراب با تعداد متوسط 6 دستگاه بافندگی جوراب برای 5 نفر اشتغالزایی دارد. این مشاغل عبارتند از اپراتور بافنده جوراب، دانه گیر یا پنجه دوز جوراب، اتوکار یا فینیش کار جوراب و بسته بندی جوراب. همچنین مشاغل تکنسین (میزان کار) دستگاه های بافندگی، طراحی جوراب و بازاریاب جوراب هم از مشاغل مرتبط به این صنف است»

دستگاه های مکانیکی و کامپیوتری تولید جوراب

وی در مورد دستگاه های مورد نیاز برای راه اندازی یک کارگاه تولید جوراب و هزینه های مربوط به آن می افزاید« دستگاه های بافندگی جوراب به دو صورت مکانیکی و کامپیوتری هستند. قیمت هر دستگاه مکانیکی از 500 هزارتومان تا دو میلیون تومان را در بر میگیرد. دستگاه های کامپیوتری از 15 تا 120 میلیون تومان قیمت دارند. دستگاه های کامپیوتری توانایی بافت جوراب در طرح ها و استیل های مختلف را دارا است. همچنین کار با دستگاه های کامپیوتری نسبتا راحت تر است.

برای راه اندازی کارگاه تجهیزات دیگری مانند کمپرسور باد، تابلو برق، قالب اتو، دستگاه دوخت مارک و میزهای کار لازم است که همگی به اندازه 20 تا 30 میلیون تومان هزینه می برد. سرمایه در گردش لازم برای یک کارگاه با 6 عدد دستگاه حدود 200 میلیون تومان است. در صورت فراهم بودن نقدینگی لازم می توان به نرخ بازگشت 30 درصد در سال امیدوار بود» البته ناگفته نماند که علاوه بر آنکه قیمت دستگاه های کامپیوتری بالاتر است بلکه معمولا هزینه نگهداری آنان نیز بیشتر است همچنین تعمیرکاران دستگاه های کامپیوتری در شهرستان ها معمولا وجود ندارند.

هزینه ها و درآمدها

اما مهم ترین جنبه برای هر کسب و کاری میزان درآمد و هزینه هایی است که آن کسب و کار به همراه دارد. این فعال صنعت تولید جوراب در این خصوص می گوید «درآمد یک کارگاه تولیدی جوراب بستگی زیادی به کیفیت جورابهای بافته شده، نقدینگی موجود، بازاریابی و استفاده از کانال های توزیع مناسب، توجه به نیاز و سلیقه مصرف کنندگان و همچنین توان نوآوری و تولید محصولات جدید دارد.

برای یک کارگاه متوسط در شهری مانند تهران می توان انتظار درآمد بین 30 تا 250 میلیون تومان را داشت و باز هم می گویم که بستگی به نوع جنس تولیدی و کیفیت و جنبه های دیگر دارد. اما در مورد میزان مصرف این محصول می توان گفت که به طور متوسط در سال برای هر فرد 6 جفت است که قیمت یک جفت جوراب با کیفیت با توجه به جنس و منطقه از 2 تا 10 هزار تومان در فروشگاه ها عرضه می شود. توان تولید هر دستگاه تولید جوراب نیز روزانه و در 24 ساعت کار 200 جفت است.»

مواد اولیه برای تولید جوراب نیز معمولا نخ، سوزن و کش و برخی مواد دیگر است که برخی داخلی و برخی دیگر از کشورهایی مانند هند، چین و ترکیه وارد می شود. این تولید کننده جوراب در مورد هزینه های اصلی این صنعت و نحوه یادگیری آن می افزاید « هزینه های اصلی یک کارگاه تولید جوراب مربوط به تهیه مواد اولیه شامل انواع نخ و اقلام بسته بندی و سپس حقوق و دستمزد کارگران است. بهترین شیوه آموزش این شغل نیز حضور در کارگاه های تولید جوراب و استفاده از تجربه استادکاران این حرفه است.

همچنین آموزش آن از طریق مراکز فنی و حرفه ای کمک فراوانی به کارآموزان خواهد کرد. افراد برای شروع کار و اخذ مجوز به عنوان کارگاه به اتحادیه تولیدکنندگان جوراب و کالای کشباف تهران و یا اتحادیه مربوطه در شهرستان ها مراجعه می کنند. برای راه اندازی کارخانه در شهرک های صنعتی و اخذ پروانه تاسیس و بهره برداری به اداره صنعت و معدن استان مراجعه می کنند.»

باید ها و نبایدهای ورود به صنعت جوراب بافی

وی در مورد برخی نکاتی که فعالین و افراد مشتاق برای ورود به این حوزه باید بدان توجه کنند می افزاید« جوراب بافی یک شغل خانگی نیست و در گذشته اشتباهاتی در این رابطه صورت گرفته است و آن را در گروه مشاغل خانگی قرار داده است. برخی شرکت های سود جو با تبلیغات وسوسه انگیز سعی در فروش تجهیزات و دستگاه ها و همچنین خرید تضمینی جوراب های تولید شده را می نمایند که باعث شده است مشکلات عدیده ای برای جویندگان کار و حتی سرمایه گذاران بوجود آید. همچنین افراد تازه کار توجه کنند که به اندازه کافی کارگاه تولیدی جوراب در کشور موجود است و برای موفقیت باید به دنبال نوآوری و بازارهای جدید بود.

بهتر است ابتدا دوره های کارآفرینی و بازاریابی و فروش را بگذرانند» معمولا تولیدکنندگان برای فروش محصولات در ابتدا خود شخصا به مغازه ها و فروشگاه های بزرگ مراجعه می کنند و محصول خود را معرفی می کنند که اگر تولیدکنندگان جوراب بتوانند رضایت آنان را جلب کنند می توانند بازار سفارشات آنها را برعهده بگیرند البته ناگفته نماند امروزه برخی از تولید کنندگان پوشاک مانند جوراب از طریق شبکه های مجازی نیز به دنبال پیدا کردن مشتریان خاص خود هستند.»

این تولید کننده جوراب در ادامه با اشاره به مشکلات این صنعت می افزاید« در گذشته کشور ما صادرات خوبی به کشورهای همسایه داشته است که متاسفانه این بازارها توسط کشورهای دیگر از جمله چین و ترکیه از دست رفته است. به نظر می رسد با توجه به مزیت ها و ظرفیت های خوب کشور و مهیا شدن بستر مناسب و با اصلاح بسته بندی و روش های بازاریابی بتوان دوباره به بازارسازی بازارهای از دست رفته پرداخت.

البته صادرات این محصول نیازمند بازسازی ظرفیت های چند شغل در راستای هم است. از جمله صنعت کشت پنبه، صنعت پتروشیمی و صنایع ریسندگی و نخ ریسی است.

همچنین امروزه حدود 40 درصد بازار جوراب کشور بصورت قاچاق سازمان یافته است که امیدواریم دلسوزان تولید و اشتغال در کشور توجه جدی به این امر بکنند تا از ظرفیت های تولید داخل که به حق توانایی تولید با کیفیت بهتر و حتی قیمت کمتر را دارند به خوبی استفاده شود» به طور کلی می توان گفت با توجه به میزان تعداد کارگاه های تولید جوراب در کشور تولیدکنندگانی که قصد ورود به این صنعت را دارند باید صاحب یک ایده یا فکر جدید باشند تا بتوانند سهم بیشتری از بازار را کسب کنند.

در واقع در این صنعت بحث متفاوت بودن بسیار مهم است چرا که به تعداد کافی تولیدکننده جوراب در کشور وجود دارد. همچنین از آنجا که معمولا نیروی کار، هزینه اجاره کارگاه و برخی دیگر از هزینه های تولید در شهرستان ها پایین است تولیدکنندگان می توانند در شهرستان ها اقدام به راه اندازی کارگاه کنند که قیمت تمام شده محصولات آنها پایین تر باشد که البته فعالیت در شهرستان ها با مشکلات خاص خود نیز همراه است.

همچنین برخی از کارگاه ها تولید جوراب در روستاها ایجاد شده است که هزینه مکان تولید و نیروی کار ازران تری دارد. یک کارگاه تولید جوراب معمولا نیاز به مکان بزرگی ندارد و برای یک کارگاه متوسط مکانی در حدود 50 متر را می توان در نظر گرفت که همانطور که گفته شد اجاره چنین کارگاهی در شهرستان ها نسبت به تهران ارزان تر است.