در جریان یکی از سفرها به بغداد در سال های گذشته، حضور برخی افراد از ابتدای روز در اطراف سفارت جمهوری اسلامی ایران در منطقه 'کراده مریم' بغداد سوال برانگیز بود که در نهایت با این پاسخ مواجه شدم که این افراد به دنبال هماهنگ کردن بیماران عراقی برای اعزام به ایران جهت درمان هستند.

بخش اول این گزارش، 'عراقی ها در پیچ و خم گردشگری سلامت در ایران' به وضعیت کلی موجود بین دو کشور ایران و عراق در این ارتباط اختصاص یافت. در بخش دوم تلاش بر این است تا نقش افراد واسطه و دلال ها در این زمینه بررسی شود.

به گزارش ایرنا، در جریان یکی از سفرها به بغداد در سال های گذشته، حضور برخی افراد از ابتدای روز در اطراف سفارت جمهوری اسلامی ایران در منطقه 'کراده مریم' بغداد سوال برانگیز بود که در نهایت با این پاسخ مواجه شدم که این افراد به دنبال هماهنگ کردن بیماران عراقی برای اعزام به ایران جهت درمان هستند.

بر اساس اخبار دریافتی، هنوز هم این افراد در اطراف سفارت ایران در عراق پرسه می زنند و منتظر هستند تا اگر شهروندان این کشور برای دریافت روادید به بخش کنسولی در پشت سفارت ایران در بغداد مراجعه کردند، در صورت نیاز به درمان همراه با زیارت و گردش از مبدا آنان را هماهنگ کرده و برای مراحل بعدی نیز در تهران اقدام کنند.

در این ارتباط لازم است تا از اولین مرحله و گام از چنین اقداماتی جلوگیری شود و ساز و کارهای لازم مانند ایجاد شرکت های مرتبط و حذف واسطه ها و دلال ها اقدام شود تا بیماران عراقی با خیال راحت این سفر و گردشگری سلامت را انجام دهند. بر اساس اعلام منابع خبری هر دو طرف علاقه مند به ساماندهی این موضوع هستند، ولی اراده جدی در این ارتباط با آن وجود ندارد.

'حسن دانایی فر' دبیر ستاد توسعه روابط اقتصادی ایران و عراق در این ارتباط به خبرنگار ایرنا گفت: 17 درصد از 2 و نیم میلیون شهروند این کشور که به ایران مسافرت می کنند، با هدف درمان است .

وی خاطر نشان کرد: با توجه به پیشرفت های بخش پزشکی ایران در زمینه چشم، قلب و عروق و دیگر بخشهای درمانی، شهروندان این کشور تمایل زیادی برای سفر به کشور ما دارند . از سوی دیگر هزینه های درمان در ایران نسبت به دیگر کشورها پایین تر است .

به گفته دانایی فر، تاکنون کاهشی در ارتباط با سفر بیماران عراقی به ایران برای درمان وجود نداشته و زمینه های تخصصی در ارتباط با علوم پزشکی موجود در ایران توانسته رضایت بیماران عراقی را جلب و آنان را برای سفر درمانی ترغیب کند.

سفیر سابق ایران در عراق خاطر نشان کرد: در این ارتباط 6 تا 7 شرکت بین دو طرف تاسیس شده تا امور مربوط به بیماران عراقی را ساماندهی کند، ولی در این بین هستند برخی شهروندان عراق که تمایل دارند تا راسا و به صورت مستقل به ایران سفر و بیماری خود را درمان کنند.

'سید حمید حسینی' دبیر اتاق بازرگانی ایران و عراق نیز در خصوص سفر گردشگری سلامت بین عراق و ایران در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با یک درصد اختلاف نسبت به آمارهای ارایه شده، از سوی دانایی فر گفت:، با توجه به تعداد روادید صادر شده از سوی سفارت ایران در عراق و اعلام اتباع عراقی، 18 درصد از 2 و نیم میلیون تبعه عراقی که هر سال به ایران سفر می کنند، برای درمان است.

وی ادامه داد: علاوه بر این، برخی اتباع عراق نیز برای زیارت و گردشگری به ایران سفر می کنند که در اثنای آن با توجه به پیشرفت های علمی و پزشکی در جمهوری اسلامی، علاقه مند به درمان خود هستند و با مراجعه به مراکز درمانی، خدمات لازم را دریافت می کنند که این افراد در آمار مزبور اضافه نشده و می توان گفت که بیش از 18 درصد اتباع عراق هر سال برای درمان به ایران سفر می کنند.

بر اساس اعلام دانایی فر و حسینی، می توان گفت که به طور قطع حدود 450 هزار نفر فقط از عراق با هدف گردشگری سلامت سالانه به ایران سفر می کنند و اگر بخش دوم یعنی افرادی که به خاطر داشتن برخی مشکلات علاقه مند به اقدام به درمان در ایران می شوند، به این رقم افزوده شود، آمار به مراتب بیش از این خواهد بود و این رقم تا حدودی با آمارهای اعلام شده از سوی مسوولان وزارت بهداشت اختلاف دارد.

مرحله بعدی که بیماران عراقی در صورت سفر مستقل به ایران همواره با آن مواجه می شوند، در صورت نادیده گرفتن راهنمایی های واسطه های اطراف سفارت کشور ما در بغداد، ورود به ایران و اسکان در هتل های شهرهای مورد نظر مانند تهران، مشهد و دیگر شهرهای بزرگ و برخورد با واسطه های مرحله دوم است.

در این مرحله نیز مهم ترین مشکلاتی که بر سر راه بیماران عراقی وجود دارد، معرفی برخی مراکز درمانی از سوی پذیرش هتل ها و راهنمایی برای مراجعه به مراکز معتبر و غیرمعتبر و یا دلال های مسلط به زبان عربی در اطراف هتل های محل اقامت آنها است که این افراد به هیچ وجه اجازه نمی دهند تا کسی با بیماران طرف مذاکره و توافق آنها ارتباط برقرار کرده و یا سوالی از آنان بپرسد.

این دلال های در هر دو سوی مرز ایران و عراق تلاش دارند تا با توجه به درآمدهای هنگفت این بخش، برای خود به هر قیمتی شده حتی از بین رفتن حیثیت و اعتبار پزشکی کشور، بدون توجه به میزان و جایگاه جهانی آن، بیماران را نزد پزشکانی ببرند که پول بیشتری به آنان برای ارجاع می دهند و در این مسیر مراکز پزشکی که قادر به پرداخت چنین پول هایی نیستند، از گردونه مداوای بیماران خارجی بی نصیب می مانند.

بر اساس برخی اخبار موجود واسطه ها تا 30 درصد هزینه یک جراحی را از بیماران دریافت می کنند. برای مثال اگر هزینه یک بیماری 10 هزار دلار باشد، واسطه هایی که فقط ارتباط بین بیمار و مراکز درمانی را برقرار می کنند 3 هزار دلار بابت فعالیت خود دریافت می کنند و برخی مواقع مرکز درمانی معرفی شده نیز از استانداردهای لازم از نظر علمی برخوردار نیست.

'علی بهاری' مدیر 'کلینیک نور' پیرامون همین موضوع در گفت و گو با خبرنگار ایرنا درباره مراجعه بیماران خارجی به این کلینک برای دریافت خدمات چشم پزشکی گفت: با توجه به وضعیت اقامت بیماران خارجی به خصوص عراقی در ایران به محض ورود به مرکز خدمات لازم به آنان مانند نوبت دهی، معاینه اولیه، معرفی پزشک، زمان عمل جراحی و دیگر نیازهای آنان با اختصاص پذیرش خاص، در اولین فرصت ممکن ارایه می شود.

وی ادامه داد: بیماران عراقی را می توان به دو گروه یکی با همراهان خود و دیگری با دلال تقسیم کرد که به خاطر فعالیت تشکیلاتی در این مرکز همکاری ما بیشتر با بیماران عراقی با همراه خاص از قبیل بستگان و یا دوستان مقیم ایران است، چرا که ما نمی توانیم به افرادی که بیماران را معرفی می کنند حق واسطه گری پرداخت کنیم.

بهاری با اشاره به این که همکاری با افراد واسطه بیمار بیشتر از سوی پزشکان در مطب ها انجام می شود و آنان از نظر محاسبه حق دلال و میزان و نرخ دریافتی مشکلی با بیماران خارجی ندارند، گفت: دریافتی ما بر اساس تعرفه های موجود و با ریال است و با توجه به این که بیماران عراقی مراجعه کننده از نظر مالی وضعیت مشخصی دارند، تلاش داریم تا بهترین خدمات را به آنان ارایه کنیم.

به گفته وی، با توجه به این که این کلینیک پولی به واسطه ها پرداخت نمی کند، از این رو آنان نیز استقبالی برای آوردن بیماران به مراکزی مانند نور و مراکز مشابه نمی کنند و بیماران را به مطب های خصوصی پزشکان یا مراکز مورد نظر آنان ارجاع می دهند.

مدیر کلینیک نور یکی از مشکلات بیماران عراقی برای معالجه چشم را مراجعه دوباره پس از یک یا دو ماه ذکر کرد و گفت: بیشتر بیماران برای عمل جراحی شبکیه، مشکلات قرنیه و پیوند آن مراجعه می کنند و به همین خاطر برای ادامه درمان نیازمند مراجعه بعدی هستند.

'اکرمی' رئیس 'مجتمع دارویی درمانی هلال' هم در این زمینه گفت: 90 درصد از گردشگری سلامت در ایران از شفافیت و همراه با برنامه های مشخصی برخوردار نیست و توسط دلال ها و یا واسطه های موجود اداره می شود که در صورت ساماندهی این بخش از گردشگری می توان افق های روشن تری در پیش رو شاهد بود.

وی با اشاره به این که ما مخالف وجود برخی واسطه ها در این بخش نیستیم، افزود: می توان با ارایه آموزش های لازم به آنان کارهای مشترک و اثربخشی را در این زمینه انجام داد.

دکتر 'سعید هاشم زاده' رییس اداره گردشگری سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز در همین ارتباط به خبرنگار ایرنا گفت: وجود برخی دلال ها ماحصل پروسه ناقص در این حوزه است و باید دنبال این اشکال بگردیم که چرا چنین زمینه ای فراهم شده و کجای این فرآیند اشکال داشته که دلال ها و واسطه ها به این حوزه وارد شده اند که در این خصوص نیز یا باید با فعالیت های خود آنان را حذف و یا آنها را ساماندهی کنیم.

'محمدعلی سندانی' جانشین مدیر مرکز بخش گردشگری سلامت 'کلینیک بصیر' هم در مصاحبه با خبرنگار ایرنا بر ضرورت حمایت وزارت خارجه از مراکز درمانی تخصصی بیماران خارجی در ایران برای هماهنگی ها در خارج از کشور و حذف واسطه ها و دلال ها تاکید کرد و گفت: اکنون این سوال مطرح است که چرا طرف عراقی با برخی کشورها مانند ترکیه، هند و اردن برای اقدامات درمانی اولیه جهت درمان بیماران کنار می آید، ولی نسبت به همکاری با طرف ایرانی با وجود رفت و آمدهای مقام های بخش بهداشت و درمان این کشور تا سطح وزیر و اعلام قول های لازم، تمایل چندانی برای گسترش همکاری ها ندارد.

به گفته وی، در صورت ایجاد یک بخش کوچک در سفارت ایران در بغداد می توان توزیع بیماران را در کشور قبل از مراجعه ساماندهی و از بروز برخی دلال بازی ها، بلاتکلیفی بیماران و ارایه خدمات نامطلوب به گردشگران سلامت جلوگیری کرد.

'محمد پناهی' نائب رییس انجمن گردشگری سلامت ایران نیز در مورد وضعیت گردشگری سلامت با بیان اینکه این شاخه از گردشگری در کشور با مشکلات زیادی روبرو است، گفت: اگر برنامه ریزی مناسبی نداشته باشیم، از رقبای منطقه عقب می مانیم.

وی گردشگری سلامت را سبب اشتغالزایی و درآمدزایی عنوان کرد و افزود: کشور ما با دارا بودن پزشکان متخصص در رشته های مختلف نشان داده که در این حوزه حرفی برای گفتن دارد، اما نیازمند برنامه ریزی درست هستیم.

'سید حسن قاضی زاده هاشمی' وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز در همین ارتباط با بیان اینکه در گذشته اقداماتی در حوزه گردشگری سلامت انجام شده، اما به نتیجه نرسیده است، گفت: ما باید اشکالات‌ را ببینیم و آنها رفع کنیم. در حال حاضر بیماران زیادی از کشورهای مختلف علاقه مندند تا برای درمان‌شان به ایران سفر کنند، اما به دلیل کمرنگ بودن حضور بخش خصوصی، افراد مرتبط یا نامرتبطی وارد این حوزه شدند که به سود کوتاه مدت توجه دارند و ما هم نشسته‌ایم و نگاه می‌کنیم.

پیرامون همین موضوع تلاش زیادی برای گفت و گو با مسوولان مرکز قلب تهران وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران به خصوص بخش ترخیص بعمل آمد، ولی ناهماهنگی های موجود بین مدیریت و روابط عمومی این مرکز مانع از درج مطلبی از آنان در این گزارش شد.