عصر ایران- علیرضا باغانی؛ مردم 9 ماه است که از دلار ، سکه ، طلا ، مسکن و تورم با هم حرف می زنند ، اما در هفته های اخیر بورس هم به واژگان تکراری مردم اضافه شده است. پیش از این مردم روزانه با یکدیگر قیمت دلار و سکه را مرور می کردند ، اما حالا مرور رکوردهای اخیر بورس هم به کارهای روزمره ایرانیان اضافه شده است.

البته این رخداد یعنی بالارفتن بورس ، مثل افزایش نرخ دلار و سکه که به تنزل قدرت خرید مردم و ارزش پول ملی منتج شده ، نه تنها ناخوشایند نیست بلکه خوشحال کننده هم هست.

بورس ما در حال بالارفتن است

پنج سال بود که در این دولت اقتصاددانان آشنا به بورس و کارشناسان و خبرگان بازار سهام به طور مکرر نسبت به افزایش نقدینگی و لزوم مهار آن از طریق بورس هشدار می دانند ، اما در نهایت این التهاب ارزی و تبعات آن بود که مسئولان کشور را مجاب کرد تا به اهمیت بورس پی ببرند. شاید سوال کنید مگر چه فایده ای دارد که نقدینگی سرگردان وارد بورس شود ، پاسخ خیلی روشن است.بورس نزدیکترین بازار به بخش تولید است و وقتی شما سهم یا اوراقی را از سهامدار عمده یک شرکت می خرید در واقع برای یک پروژه و یا یک طرح توسعه آن شرکت تامین مالی کرده اید و پولی را در اختیار مالکان عمده شرکت ها برای پیشبرد توسعه شرکت قرار داده اید ، به ویژه آن که اگر پروسه سرمایه گذاری شما بلند مدت باشد.

باری ؛ بورس ما در حال بالا رفتن است. مرور آمار 6 ماهه سپری شده از سال نشان می دهد که بازار سهام به طور متوسط 67 درصد بازدهی به سرمایه گذاران داده و اگر رشد بازار در هفته نخست مهر را هم به این آمار اضافه کنیم بازدهی بورس به حدود 88 درصد می رسد!

جدول زیر اوضاع و احوال 39 صنعت بورس و شاخص کل را در 6 ماهه منتهی به شهریور 97 نشان می دهد:

شرح شاخص	مقدار شاخص در 28 اسفند96	مقدار شاخص در پایان شهریور 97	تغییرات (درصد)
محصولات فلزي	21860	32181	47.2
مواد دارويي	8251	11196	36
انبوه سازي	629	931	48
رايانه	13000	16494	26.9
ماشين آلات	16831	25628	52.2
فرآورده هاي نفتي	345757	667462	93
كاني فلزي	20659	44107	113.5
كاني غير فلزي	2123	3877	82.6
غذايي به جز قند	3343	4923	47.2
ذغال سنگ	1620	3270	101.8
خودرو	16374	23413	43
قند و شكر	9034	13360	47.9
حمل و نقل	3717	4336	16.6
وسايل ارتباطي	1729	2561	48.1
ساير مالي	2265	3228	42.5
انتشار و چاپ	215633	340083	57.7
محصولات كاغذي	10600	14431	36.1
فلزات اساسي	58688	112819	92.2
شيميايي	6212	10553	69.9
دستگاه هاي برقي	472129	748534	58.5
سرمايه گذاري ها	2012	3041	51.1
زراعت	5629	9376	66.5
لاستيك	17913	29896	66.9
چند رشته اي صنعتي	9753	16571	69.9
راديويي	1129	1425	26.2
فني مهندسي	664	1193	79.7
كاشي و سراميك	1693	3358	98.3
بيمه	4356	6422	47.4
منسوجات	1258	1287	2.3
مالي	119175	165358	38.7
ابزار پزشكي	10244	10244	0
ساير معادن	10399	20720	99.2
استخراج نفت	331	1015	206.6
محصولات چرمي	1979	2134	7.8
سيمان	586	962	64.2
بانك ها	497	673	35.4
برق و گاز و آب و بخار	227	461	103
اداره بازارهای مالی	70	101	44.3
اطلاعات و ارتباطات	230	195	15.2
شاخص كل	96289	160538	66.7

همان طور که می بینیم همه متغیرهای بورس در حال رشد است و در همین یک هفته اخیر 10728 میلیارد تومان سهم و اوراق در بورس معامله شده که 6832 میلیارد تومان آن معامله خرد بوده ، یعنی روزی 1365 میلیارد تومان و این اعداد و ارقام معناداری است که از هجوم نقدینگی به بورس حکایت دارد.

ولی انتهای این بازار کجاست؟به ویژه آن که بسیاری از وارد شدگان به بورس مردمی هستند که سابقه زیادی از فعالیت در این بازار ندارند و به امید حفظ ارزش دارایی خود وارد بازار سرمایه شده اند.

نگارنده معتقدم در شرایط فعلی هیچ سقفی برای رشد بورس نمی توان متصور بود.وقتی به بازار ارز نگاه می کنیم می بینیم که نرخ دلار به عنوان متغیر اثرگذار بر اقتصاد ایران حدود 350 درصد رشد کرده ، یا این که رشد قیمت سکه از 300 درصد عبور کرده و طلا هم به همین منوال ، اما رشد متوسط بورس کمتر از 90 درصد در سال جاری بوده است.

البته رشد بورس در مقطع کنونی یک ملاحظه اساسی دارد و آن این که اساسا افزایش نرخ سهام در بورس باید مطابق با رشد سود شرکت ها باشد ، اگر این موضوع را ملاک قیمت گذاری سهام قرار دهیم ، نقطه های کنونی شاید پایان راه بازار سهام برای رشد باشد ، لکن دلیل اصلی رشد بورس به عقیده من مثل همیشه ، افزایش نرخ سود شرکت ها نیست.هر چند نرخ ارز رشد کرده اما کسب و کار شرکت ها فعلا مطابق با ارز بازار ثانویه است و دلار 17 هزار تومانی اساسا ملاک درستی برای ارزیابی سود شرکت ها و نرخ فروش آن ها نیست.

معتقدم چیزی که سبب هجوم نقدینگی به بورس شده ، تلاش مردم برای حفظ ارزش دارایی های ریالی آن هاست ، اقدامی که توسط مجموعه نظام هم حمایت می شود.خیلی از مردم ریال دارند و در ماه های گذشته وارد بازار سکه و ارز نشده اند ، چون مکررا این اقدام توسط دولتمردان نهی می شد ، خیلی ها هم سودهای خوبی در بازار های سکه و ارز کرده اند و دارایی ریالی دارند.گروه های دارای نقدینگی ریالی این روزها تنها بازار سهام را برای سرمایه گذاری توجیه پذیر می دانند.آن ها با بازاری مواجه هستند که در حرف ها و مصاحبه ها مورد حمایت مسئولان است و از طرفی با دارایی ریالی خود جرات خرید دلار 17 هزار تومانی ، سکه بیش از 5 میلیون تومانی و طلای دست کم گرمی 500 هزارتومانی را هم ندارند ، لکن بورس تنها گزینه مورد تائید پیش روی آن هاست.

مردمی که این روزها به بورس آمده اند ، شاید از سود و پیش بینی سود و نسبت قیمت به درآمد و اصطلاحات رایج بورسی اطلاعاتی نداشته باشند اما توجیه آن ها برای حضور در بورس تبدیل ریال به برگه ای از اوراق بهادار است که به طور غیر مستقیم از تورم اثر می پذیرد.با یکی از افرادی که اخیرا وارد بورس شده است ، صحبت می کردم که چرا وارد بورس شده ای؟مگر دانش کافی برای ورود به این بازار را داری؟او گفت : به من گفته اند که قیمت محصولات پتروشیمی و پالایشگاهی آزاد شده.من هم سهام چند شرکت فعال در این زمینه را خریده ام تا از تورم جا نمانم.

بله.بخش زیادی از مردم با درک ارزش جایگزینی بسیار بالای شرکت ها با نرخ کنونی ارز و تورم کنونی وارد بورس شده اند.واقعیت این است که اگر ارزش بازار شرکت ها را در بورس با نرخ کنونی ارز مقایسه کنیم به اعداد بسیار پائینی می رسیم.به عنوان مثال شرکت ذوب آهن هم اکنون از ارزش بازار 10 هزار میلیارد تومانی در بازار سهام برخوردار است که با دلار 17 هزارتومانی برابر می شود با 600 میلیون دلار.اما آیا واقعا می توان در مقطع کنونی با 600 میلیون دلار آمریکا شرکتی در قد و قواره ذوب آهن یعنی با ظرفیت تولید 3.6 میلیون تن فولاد بنا کرد؟پاسخ بنده ، هرگز است.شما هرگز با چنین مبلغی که هیچ با سه برابر آن هم نمی توانید شرکتی مثل ذوب آهن بنا کنید.

این است رمز هجوم نقدینگی به بورس و این احتمال که شرایط پر رونق بازار سهام می تواند ادامه داشته باشد تا شرکت ها به ارزش واقعی خود در بورس برسند.

مردم ، فقط صندوق بخرند

اما توصیه جدی به غیرحرفه ای ها و مردمی که بورس را برای حفظ ارزش دارایی های ریالی خود در برابر تورم در نظرگرفته اند ، این است که حتما برای ورود به بورس از طریق صندوق های سرمایه گذاری اقدام کنند.

صندوق های سرمایه گذاری مشترک با استفاده از قانون توسعه ابزارهای نوین مالی مصوب 1388 از 9 سال گذشته در بازار سرمایه ایران راه اندازی شده اند. این صندوق ها دارای مدیر،متولی و ضامن قانونی هستند و می توان گفت که ریسکی به نام از بین رفتن و سوخت شدن کامل سرمایه را ندارند.

در این روش فرد سرمایه گذار از بین بیش از 80 صندوق سرمایه گذاری معرفی شده در سایت مرکز پردازش اطلاعات مالی ایران به آدرس fipiran.com یک صندوق را انتخاب کرده و در آن سرمایه گذاری می کند.

نحوه سرمایه گذاری به این شکل است که سرمایه گذار می تواند حداقل 10 واحد سرمایه گذاری آن صندوق را خریداری کند،حال آن که شاید آن صندوق مورد هدف جدید التاسیس باشد و ارزش هر واحد آن 100 هزار تومان به عنوان حداقل تعیین شده باشد یا بیشتر.

به هر حال حداقل سرمایه لازم برای خرید واحدهای سرمایه گذاری یک میلیون تومان است. پس از خرید این واحدها،مدیر صندوق که حرفه ای و متخصص بازار سهام است با استفاده از سرمایه سرمایه گذاران در بورس به خرید و فروش می پردازد و سودها و احتمالا زیان های شناسایی شده در قیمت هر واحد سرمایه گذاری اثرگذار خواهد بود.

مثلا شاید شما یک ماه پس از سرمایه گذاری در این صندوق ها 30 درصد سود کنید یا بالعکس 50 درصد ضرر.اما نکته مهم این است که چون حرفه ای های بورس این صندوق ها را مدیریت می کنند،در بیشتر مواقع ریسک های آن ها کنترل شده است و ضرر سنگینی را به سرمایه گذاران خود وارد نمی کنند و چون ارزش این صندوق ها برای مدیران آن ها حیثیتی و نشان دهنده توانایی کارگزاران و سایر حرفه ای های بازار است،آن ها اغلب خرید و فروش های خوبی را برای صندوق ها انجام می دهند تا توانایی خود را هم برای رقبای خود به نمایش بگذارند.

هر زمان هم که سرمایه گذار برای دریافت مبلغ سرمایه گذاری شده خود اراده کند مدیر صندوق بلافاصله نسبت به ابطال واحد سرمایه گذاری و ظرف حداقل 3 روز تا حداکثر یک هفته نسبت به شارژ حساب سرمایه گذار بر اساس عملکرد اتفاق افتاده در بازار اقدام می کند.

جالب است بدانید ارزش خیلی از صندوق های سرمایه گذاری در 9 سال گذشته 10 تا 20 برابر و حتی به میزان بسیار بالاتری رشد کرده است.

روزنامه نگار اقتصادی و کارشناس بورس