شركت ملي نفت ايران، به عنوان سردمدار توليد نفت و گاز در كشور، نقش كليدي در توسعه اقتصادي، سياسي و اجتماعي بازي ميكند، از اين روي بخش مهمي از اهداف توسعه‌اي و اقتصادي ايران بر مبناي فعاليت‌هاي انجام شده در اين شركت بزرگ ملي تعريف شده است.

طي يك سال گذشته، با وجود تنگ‌تر شدن حلقه تحريم‌ها و محدوديت‌هاي ناشي از خروج آمريكا از برجام، شركت ملي نفت ايران توانست همچون گذشته با قامتي افراشته از سيلاب حوادث بيرون آيد و با برنامه‌ريزي دقيق، اين شرايط بحراني را به فرصتي براي رشد و ارتقاي فعاليت‌هاي داخلي صنعت نفت و فعاليت شركت‌هاي خصوصي فعال در عرصه نفت و گاز كشور تبديل كند.

كارنامه موفق شركت ملي نفت ايران در تحقق 130 درصدي اهداف اكتشافي و كشف چهار ميدان بزرگ نفتي و گازي در يك سال گذشته، به همراه تكميل مگاپروژه‌هاي ميدان مشترك پارس جنوبي و گام نهادن در مسير توليد هزار ميليون مترمكعب گاز در آينده‌اي نزديك، توسعه ميدان‌هاي مشترك غرب كارون به عنوان محور تحقق اقتصاد مقاومتي در صنعت نفت، انعقاد قراردادهاي راهگشا در توسعه فعاليت‌هاي صنعت نفت با شركت‌هاي ايراني همچون قرارداد ساخت پمپ‌هاي صنعتي طرح استراتژيك خط لوله انتقال نفت گوره- جاسك، راه‌اندازي بورس نفت و انجام موفق طرح‌هاي نگهداشت توان توليد و هم‌چنين عمل به مسئوليت‌هاي اجتماعي و كمك به تحقق عدالت اجتماعي در كشور، حاكي از آن است كه دومين شركت بزرگ نفتي جهان، در عبور از تمامي بحران‌ها موفق بوده و به اتكاي توان و دانش ايراني، گام‌هاي استواري در اعتلاي ميهن برداشته است و در اين راه ثابت قدم خواهد ماند.

آنچه در اين نوشتار مي‌خوانيد، چكيده‌اي از فعاليت‌هاي شركت ملي نفت ايران، طي بهمن 1397 تا بهمن 1398 و مشتي است نمونه خروار از كوشش‌ شبانه‌روزي كاركنان هميشه در صحنه آن.

پارس جنوبي، نمايه دو دهه افتخارآفريني در صنعت نفت

پارس جنوبي، به عنوان مهم‌ترين و بزرگ‌ترين طرح تاريخ صنعت نفت ايران، دستاورد بيش از دو دهه كوشش شبانه‌روزي در سنگر نفت است و امروز كه به مدد همين تلاش‌ها، تكميل طرح‌هاي مربوط به فازهاي بيست و چهارگانه اين ميدان مشترك در ايستگاه پاياني قرار گرفته است، گام‌هاي عملي در مسير ايجاد ظرفيت توليد روزانه هزار ميليون مترمكعب گاز در كشور طي آينده‌اي نزديك برداشته شده است.

بنا بر برنامه‌ريزي انجام شده، با توسعه کامل فازهای تعریف شده در پارس جنوبی، ظرفیت تولید گاز از این میدان مشترک به بیش از ۸۰۰ میلیون مترمکعب در روز و میعانات گازی افزون بر یک میلیون بشکه در روز خواهد رسيد. این موضوع در راستای انجام تکالیف افزایش تولید نفت و گاز خواهد بود که از محورهای تخصصی اقتصاد مقاومتی در حوزه نفت و گاز است.

به مدد تلاش‌هاي صورت گرفته، توسعه پارس جنوبی در پنج سال ابتدايي دولت تدبير و اميد به نقطه پايان رسيده و با راه‌اندازي بخش دريايي و اتمام بهره‌برداري از بخش خشكي فاز 14 در آينده‌اي نزديك - به عنوان آخرين فاز پارس جنوبي- ضمن بسته شدن پرونده توسعه اين منطقه استراتژيك، توليد گاز ايران از مرز هزار ميليون مترمكعب در روز عبور خواهد كرد.

بر اين اساس، با احتساب عملیاتی شدن دو سکوی دریایی از فاز ۱۴ پارس جنوبی، در مجموع طي سال 1397، تعداد شش عرشه دریایی در مدار تولید قرار گرفته است که رکورد جدیدی در اجرای طرح‌های پارس جنوبی به شمار مي‌رود. در ادامه اين تلاش‌ها، با نصب سومین سکوی تولیدی فاز ۱۴ پارس جنوبی در تیر 1398، طرح بهره‌برداري از اين فاز به خط پايان نزديك‌تر شده است. هم‌چنين، با راه‌اندازي سكوي فاز 23 (دومين سكوي اصلي فازهاي 22 تا 24) در 21 آبان و سكوي فاز 24 در 24 آبان 1398 كه با دستيابي به ركورد جديد نصب دو ابرسازه دريايي در سه روز همراه بود، دستيابي به ظرفيت توليد روزانه 56 ميليون مترمكعب گاز از اين فازها نيز ممكن شده است. هم‌چنين پيش‌بيني مي‌شود كه توسعه بخش فراساحل اين فاز نيز تا پايان سال 1398 به اتمام برسد.

چهار كشف در چهار فصل

شركت ملي نفت ايران در مسير تحقق برنامه‌هاي اكتشافي خود به عنوان پله نخست فعاليت‌هاي صنعت نفت كشور در حوزه بالادستي، كوشيده است تا ضمن آسيب‌شناسي و تدوين سياست‌هاي جديد كاري، تعهدات پيشين خود را نيز تحقق بخشد.

دستاورد اين سياست‌ها در نهايت بدان‌جا انجاميد كه از زمستان سال ۱۳۹۷ تاکنون، هر فصل یک اکتشاف در كارنامه مديريت اكتشاف شركت ملي نفت ايران ثبت شده است. اين اكتشاف‌ها كه با کشف میدان نفتي مینو در جزیره مینو در جوار شهر آبادان طي زمستان سال 1397 آغاز شد، در نهايت در تابستان 1398 به كشف ميدان گازي ارم انجاميد.

"ارم"، ميداني در فاصله ۲۰۰ کیلومتری جنوب شیراز كه از ذخايري معادل ۱۹ میلیارد فوت مکعب (معادل يك فاز پارس جنوبي) گاز درجا برخوردار است که با فناوري‌هاي روز، ۱۳ میلیارد فوت مکعب از آن قابل برداشت است. ميداني كه بهره‌برداري از آن مي‌تواند ۴۰ میلیارد دلار درآمد عايد كشور كند.

در ادامه اين تلاش‌ها، اعلام خبر كشف مخزن بزرگ نفتي "نام آوران" در آبان 1398، موج تازه‌اي از اميد و نشاط در كشور به ارمغان آورد. "نام آوران"، با ٥٣ میلیارد بشکه ذخیره نفت درجا، دومین مخزن بزرگ کشف ‌شده در ایران (بعد از لايه آسماري ميدان گچساران) است که می‌تواند ٢٢ میلیارد بشکه به ذخایر نفت درجا و ۲.۲ میلیارد بشکه به ذخایر نفت قابل برداشت کشور اضافه کند.

دستيابي به ركوردهاي اكتشافي در شركت ملي نفت ايران در مجموع باعث شده است تا مدیريت اکتشاف بتواند بيش از ۱۳۰ درصد اهداف اکتشافی نفتی و ۱۷۰ درصد از هدف‌های اکتشافی گازی را در نیمه راه برنامه پنج ساله توسعه محقق كند.

نگهداشت و افزایش توان تولید، ضامن اقتدار نفت

شركت ملي نفت ايران افزون بر عمل به رسالت اصلي خود در اكتشاف و توسعه ميدان‌هاي نفتي و گازي، برنامه‌ريزي مدوني نيز به منظور نگهداشت و افزايش توليد صيانتي از ميدان‌هاي هيدروكربوري داشته است، بر اين اساس ۳۳ طرح در حوزه نگهداشت و افزایش تولید نفت در مجموعه صنعت نفت كشور مصوب شده است. افزایش سقف تولید روزانه ۲۸۰ هزار بشكه نفت و اشتغال‌زایی به عنوان دو هدف اصلی تعريف شده در اين 33 پروژه مطرح است كه در راستای احیای جبهه‌های كاری برای شركت‌های ایرانی اعم از پیمانكار و سازندگان داخلی و به کارگیری تجهیزات و دکل‌های حفاری، طرح‌ريزي شده است.

با اجراي اين طرح‌ها در هفت استان خوزستان، بوشهر، فارس، هرمزگان، كرمانشاه، ایلام، و كهكیلویه و بویراحمد، افزون بر درآمدزايي قابل توجه براي كشور، زمينه لازم براي اشتغال در استان‌هاي محروم و رشد و ارتقاي پيمانكاران و صنعتگران داخلي فراهم خواهد شد، چرا كه بنا بر قانون ۵۱ درصد ساخت داخل، بسته‌های كاری هر قرارداد بر اساس جدولی كه تعیین شده است، باید بیش از ۵۱ درصد ایرانی باشد كه خود به معناي طي كردن گام‌هاي بلند در مسير حمايت از كالاي ايراني خواهد بود.

در راستاي تحقق اين هدف، 10 قرارداد مربوط به اين پروژه‌هاي 6.2 ميليارد دلاري در مهر و بهمن سال 1397 امضا شد و بدين ترتيب راه براي تحقق اين طرح‌ها باز شده است.

در تداوم برنامه‌هاي مربوط به افزايش توليد نفت و گاز اقدام‌هاي قابل توجه ديگري در شركت‌هاي تابعه توليدي زيرمجموعه شركت ملي نفت ايران طي يك سال گذشته انجام شده است كه از آن جمله مي‌توان به امضاي نخستین قرارداد IPC مربوط به میدان‌های در حال بهره‌برداری (Brown Field) آبان و پایدار غرب، برنامه‌ريزي براي افزایش تولید ۷۰ درصدی میدان نفت‌شهر، طرح توسعه میدان دانان، امضاي قرارداد طرح احداث ايستگاه‌هاي تقويت فشار هما و وراوي، طرح توسعه فاز دوم ميدان تنگ بيجار و برنامه‌ريزي براي تکمیل فاز نخست طرح توسعه میدان نفتی آذر تا پایان سال 1398 اشاره كرد.

توسعه غرب كارون، محور تحقق اقتصاد مقاومتي در نفت

توسعه میدان‌های مشترک غرب کارون به دلیل همپوشانی منابع هیدروکربوری آن با کشور عراق، یکی دیگر از اهداف مهم توسعه‌ای در شرکت ملی نفت ایران است که ظرفیت تولید نفت خام کشور را به طور چشمگیری افزایش داده و موجب تقویت جایگاه کشور در بازارهای بین‌المللی انرژی خواهد شد.

بر اساس هدف‌گذاری انجام شده، طي سال 1397 نيز كوشش برای افزایش ظرفیت تولید نفت تا٣۵٠ هزار بشکه در روز در غرب کارون ادامه داشته است و این روند ادامه می‌یابد.

در نهايت با تداوم روند كنوني و اجرايي شدن فرآيند ساخت بزرگ‌ترین واحد فرآورش بالادستی صنعت نفت کشور به ظرفیت ۳۲۰ هزار بشکه در روز، پيش‌بيني مي‌شود فرآورش تمام نفت تولیدی برنامه‌ریزی شده در آزادگان جنوبی تا پایان سال ۱۴۰۰ انجام شود.

از ديگر اولويت‌هاي توسعه‌اي شركت ملي نفت ايران در راستاي افزايش ظرفيت توليد، انتقال و صادرات نفت در منطقه غرب كارون مي‌توان به توسعه فاز نخست ميدان‌هاي آزادگان جنوبی، یاران جنوبی و فاز دوم میدان‌های یادآوران و آزادگان شمالی، طرح خطوط لوله و تاسیسات جانبی و طرح احداث خط لوله انتقال نفت گوره- جاسک و پایانه جاسک با سقف سرمایه‌گذاری تقریبی ١۵ میلیارد دلار اشاره كرد كه در مجموع طرح یکپارچه توسعه میدان‌های مشترک نفتی غرب کارون را شامل مي‌شود.

احداث خط لوله گوره-جاسك؛ راهبرد استراتژيك توسعه‌اي نفت در غرب كارون

يكي از مهم‌ترين طرح‌هاي در دست اقدام شركت ملي نفت ايران در مسير توسعه همه جانبه صنعت نفت، طرح استراتژیك و ملی انتقال نفت خام گوره به جاسك و تاسیسات نفتی بندرجاسك است. اين طرح پر اهميت با هدف انتقال یك میلیون بشكه نفت خام سبك و سنگین صادراتی در روز از طریق یك خط لوله با طول تقریبی ۱۰۰۰ كیلومتر و با ساخت تلمبه‌خانه‌هاي بین راهی و ایستگاه‌هاي توپکرانی به همراه پست‌ها و خطوط انتقال برق،‌ در دستور كار شركت ملی نفت ایران قرار دارد. این طرح شامل پایانه دریافت نفت،‌ مخازني با ظرفیت مجموع ۱۰ میلیون بشكه و تاسیسات جانبی شامل گوی‌هاي شناور و اسكله صادراتی است.

با آغاز عملیات مسیرسازی و احداث جاده‌های دسترسی در هر شش طرح تعریف شده است، در طرح احداث خط لوله انتقال نفت خام گوره- جاسك و تاسیسات بین راهی و پایانه مربوط به آن در مرداد سال 1398، گام بلندي در مسير تحقق راهبرد توسعه‌اي صنعت نفت در منطقه غرب كارون برداشته شد، گامي كه به نهايي شدن اين طرح ارزشمند در سال آينده خواهد انجاميد.

هم‌چنين، بهره‌گیری حداكثری از توان و ظرفیت‌های داخلی در اين طرح استراتژيك و ملي باعث شده تا نزديك به ۶۰ درصد از لوله‌های جرياني مورد نياز با توان بخش داخل ساخته و تامين شود.

در كنار اين طرح با ساخت پایانه صادراتی نفت جاسک و بهره‌برداري از این پایانه صادراتی تا پایان سال 1399، برای نخستین بار نفت ایران از طریق مکران صادر خواهد شد كه اين امر رونق صنایع پایین‌دستی، اشتغال‌زایی و توسعه در منطقه مکران براي سال‌هاي متمادي را در پي خواهد داشت.

در مسير دستيابي به اين هدف، آبان سال 1398 قراردادهای ساخت ۵۰ پمپ مورد نیاز طرح راهبردی انتقال نفت خام گوره - جاسک با ارزش تقریبی ۴۸ میلیون یورو بین شرکت مهندسی و توسعه نفت و شرکت‌های "پمپ‌های صنعتی ایران"، "پمپیران" و "پتکو" امضا شد و بدين ترتيب در عمل طرح انتقال نفت خام از گوره به جاسک وارد فاز تازه‌اي شد.

تمركز بر تقويت ساخت داخل و ايجاد اشتغال و اميد

پس از اعمال تحريم‌ها و با وجود مشكلات فراواني كه از نوسان‌هاي زياد و افزايش نرخ ارز گريبانگير صنعت نفت ايران شده بود، طرح‌ تعريف ده گروه كالايي با همكاري سازندگان توانمند داخلي كه به عنوان راهكاري براي بلوغ و خودكفايي در صنعت نفت و ايجاد اشتغال در كشور بود، وارد مرحله جديدي شد.

در ادامه استفاده حداكثري از توان صنعتگران داخلي، طرح بومی‌سازی ۳۰۰ قطعه و تجهیز کاربردی پرمصرف صنعت حفاری از ابتدای سال 1398 کلید خورده و هم‌چنين استفاده از فناوری پوشش داخلی لوله‌های مغزی در میدان نفتی مسجدسلیمان، برای نخستین‌ بار در تاريخ صنعت نفت اجرايي شده است.

در تداوم اجرای طرح بومی‌سازی ۱۰ گروه کالایی در سال 1397، تولید ورق و لوله‌هاي نيس برای نخستین بار در کشور -که سبب جلوگیری از خروج حدود ۳۰۰ میلیون یورو ارز از کشور شد- واگذاری قراردادهای ساخت پمپ‌های طرح گوره - جاسک و اجرای طرح نگهداشت و افزایش تولید، به عنوان اقدام‌هايي در چارچوب حمایت از شرکت‌های ایرانی از سوی صنعت نفت به شركت‌هاي خصوصي داخلي سپرده شد.

در همين حال شركت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب نيز در راستای كاهش وابستگی، فهرستی جدید شامل سه هزار قلم كالای پرمصرف عملیات تولید نفت را تهيه كرده و به سازندگان ایرانی عرضه كرده است.

تضمين خرید کالاهای کیفی مورد نیاز صنعت نفت و حمايت از استارت آپ‌ها

يكي از مهم‌ترين اقدام‌هايي كه در راستاي حمايت حداكثري از سازندگان و صنعتگران ايراني انجام خواهد شد، طرح ضمانت خريد كالاست كه با تاكيد وزير نفت مبني بر خريد كالاهاي موردنياز صنعت نفت با قيد در دست داشتن گواهي تاييد كيفي آن اجرايي خواهد شد.

هم‌چنين با توجه به حمايت همه جانبه صنعت نفت و شركت ملي نفت ايران از شركت‌هاي دانش بنيان و استارت آپ‌ها، طرح تشکیل صندوق نوآوری نفت با سرمایه اولیه ۱۰۰ میلیارد تومان مصوب شده است.

افزایش ظرفیت ذخیره‌سازی نفت خام، راهبرد ضدتحريمي نفت

با اعمال دور تازه تحريم‌هاي مستكبرانه غرب، ذخیره‌سازی نفت خام به عنوان یکی از راهبردهای شرکت ملی نفت ایران در مسير كم اثر كردن اين تحريم‌ها مطرح شد. در همين راستا قرارداد ساخت مخازن ذخیره‌سازی ۱۰ میلیون بشکه‌ای نفت خام در گناوه و تاسیسات جانبی آن در بندر جاسک طي سال 1397 نهايي شد.

در عين حال با اتمام ساخت مخازن و تاسيسات ذخيره‌سازي و ايستگاه‌هاي اندازه‌گيري ميعانات‌گازي در استان بوشهر، امكان ذخیره‌سازی میعانات گازی توليدي تعدادی از پالایشگاه‌های پارس جنوبی با ظرفیت اسمی 2.5 ميليون بشكه فراهم شده است، هم‌چنين پيش‌بيني مي‌شود با اتمام سه مخزن باقي‌مانده تا پايان بهمن 1398، ظرفيت ذخيره‌سازي ميعانات گازي پارس جنوبي به چهار ميليون بشكه برسد.

جمع‌آوري گازهاي مشعل، گامي بلند در مسير پاسداشت محيط زيست

شركت ملي نفت ايران در كنار انجام فعاليت‌هاي توسعه‌اي، نگاه ويژه‌اي به محيط زيست دارد، از همين روي از مدت‌ها پيش طرح جمع‌آوري گازهاي همراه نفت در اين شركت معظم آغاز شده و مقرر شده است تا پایان برنامه ششم توسعه از سوزاندن بیش از ۹۰ درصد گازهای مشعل جلوگیری شود.

گام‌هاي اوليه براي انجام اين برنامه كه نيازمند هشت ميليارد دلار سرمايه‌گذاري است پيش‌تر برداشته شده و بنا بر برنامه زماني، بهره‌برداري از طرح‌هاي مربوط به آن‌ها از سال 1398 آغاز شده است و تمام آن‌ها (به جز يكي كه در سال 1401 به بهره‌برداري خواهد رسيد) در سال ۱۴۰۰ به مدار خواهند آمد.

در مسير تحقق اين برنامه، ضمن تدوين نقشه راهي براي جمع‌آوري 90 درصد از گازهاي همراه نفت در حوزه شركت ملي مناطق نفت‌خيز جنوب، ساخت 23 كارخانه كوچك با تجهيزات كامل ايراني در دستور كار قرار گرفته است كه افزون بر صيانت از محيط زيست، گام موثري در اشتغال‌زايي نيروهاي بومي در منطقه به شمار مي‌رود.

در همين حال قراردادي با عنوان " قرارداد جمع‌آوری گازهای مشعل شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب" برای جمع‌آوری گازهای مشعل ظرف کمتر از سه سال ميان شركت ملي مناطق نفت‌خيز جنوب با هلدينگ خلیج فارس و پتروشیمی مارون منعقد شده كه عملیات اجرایی آن بر اساس برنامه زمان‌بندی آغاز شده است.

با اجرای این قرارداد، افزون بر ایجاد ارزش افزوده برای کشور و جلوگيري از آلودگی محیط زیست، از سوزاندن روزانه افزون بر ۷۶۰ میلیون فوت مکعب (معادل ۲۲ میلیون متر‌مکعب) گاز در مناطق گچساران، آغاجاری، مارون و کارون جلوگیری می‌شود.

عمل به مسئوليت‌هاي اجتماعي، همگام با توسعه همه جانبه صنعت نفت

شرکت ملی نفت ایران به عنوان محور توسعه در صنعت نفت، با اشراف به رسالت سنگين تعريف شده در حوزه مسئوليت‌هاي اجتماعي كوشيده است تا نقشي همه جانبه در توسعه فرهنگي و اجتماعي مناطق محروم و كمتر توسعه يافته بازي كند.

در اين ميان با توجه به سهم 60 درصدي استان خوزستان از اعتبارات مصوب در حوزه مسئوليت‌هاي اجتماعي شركت ملي نفت ايران، ۷۹۴ طرح در اين استان تعريف شده است كه با اعتباري بالغ بر ۱۵۰۰ میلیارد تومان اجرايي خواهد شد.

از ميان اين تعداد طرح، ۲۸۷ طرح با اعتبار ۵۵۳ میلیارد تومان تکمیل شده و در دست بهره‌برداری است و هم‌چنین ۵۰۷ طرح با اعتبار ۹۶۱ میلیارد تومان نيز در دست اقدام است.

هم‌چنين تعداد ۴۱۶ طرح نيز مربوط به مناطق سیل‌زده در شركت ملي نفت ايران تعريف شده كه شامل ۲۷۸ طرح خدماتی، ۱۷۴ طرح آموزشی، ۱۳۷ طرح ورزشی، ۱۲۲ طرح بهداشتی و ۸۰ طرح در حوزه راه است.

شركت ملي نفت ايران هم‌چنين در راستاي سياست‌هاي ابلاغ شده از سوي وزارت نفت و ادامه خدمات عام‌المنفعه خود در امدادرساني مستمر به سيل‌زدگان خوزستان، جبران بخشي از آسيب‌هاي وارد شده به ساكنان اين منطقه را در دستور كار قرار داده و مقرر كرده است تا طي يك برنامه جامع پنج ساله، 1300 ميليارد ريال را به ارائه خدمات عمراني در اين مناطق اختصاص دهد.

در اين ميان ضمن تحویل اسناد واگذاری ۳۳۳۳ حواله آهن‌آلات مورد نیاز برای بازسازی مناطق سیل‌زده اهواز، کارون، باوی، حمیدیه، دشت آزادگان، شادگان و هویزه در ماه گذشته از سوي شركت ملي نفت ايران، ۵۱ میلیارد تومان اعتبار نيز براي تکمیل ۵۰۰ واحد نیمه تمام در مناطق زلزله زده مسجد سلیمان و ۱۰ میلیارد تومان برای احداث شبکه فاضلاب جدید اين شهر اختصاص يافته و مراحل اجرايي بخشي از آن‌ها نيز به پايان رسيده است.