عصرایران؛ مجله تصويري سلاح- طي نخستين روزهاي دوران جنگ سرد (دوره اي از تنش هاي سياسي و ژئوپليتيكي بين بلوك شرق يعني شوروي و دولت هاي اقماري آن و بلوك غرب يعني آمريكا و متحدان ناتو)، اتحاد جماهير شوروي خود را نيازمند روشي ايمن جهت رمز گذاري پيام هاي ارسالي به متحدينش در نقاط مختلف دنيا مي ديد.

اين موضوع در نوع خود بسيار چالش برانگيز بود زيرا ماشين رمز گذاري و رمز گشايي قبلي كه نمونه اي آلماني بود و انيگما نام داشت، در نهايت شكسته شد و جداول رمز نگاري آن به دست متفقين افتاد. به همين دليل آنها به دنبال يك سيستم ارتباطي جديد با امنيت بالا بودند كه نه تنها قابل شكست نباشد، بلكه بتواند با زبان هاي مختلف مانند لهستاني، مجارستاني، آلماني، رومانيايي، اسپانيايي و البته روسي نيز كار كند. در واقع شوروي نياز به يك شگفتي تكنولوژيك داشت.

ماشين رمز گذاري فيالكا

فيالكا در زبان روسي به معناي رنگ بنفش يا گياه بنفشه است. اين ماشين در پاسخ به الزام شوروي براي طراحي يك دستگاه رمز گذاري قدرتمند در پايان جنگ جهاني دوم ساخته و در سال 1956 معرفي شد.

فيالكا توانست به جايگزيني براي آلباتروس، ماشين رمز گذاري قبلي شوروي كه بسيار از انيگما پيچيده تر بود تبديل شود. موفقیت این دستگاه تا جایی پیشرفت که در دهه 1970، توسط کشورهای امضا کننده پیمان ورشو (پیمانی نظامی که به امضای 8 کشور رسید و طی جنگ سرد رقیب پیمان ناتو محسوب می شد) و شمار دیگری از کشورهای کمونیست به کار گرفته شد و تا دهه 1990 نیز به خدمت فعال خود ادامه داد.

به رغم آنکه تعداد زیادی کشور از دستگاه رمز گذاری استفاده می کردند، موجودیت فیالکا همچنان به صورت یک راز حفظ شده بود و روسیه تا سال 2005 هیچ گونه اطلاعاتی مرتبط با آن را فاش نکرد.

به همین علت تا به امروز جمع آوری هر یافته ای پیرامون چگونگی ساخت، کاربری و جداول رمز گذاری فیالکا یک چالش واقعی بود. البته تلاش های صورت گرفته به منظور پنهان نگاه داشتن موضوع دوام نیاورد و در سال 2019 نمونه ای از این دستگاه رمز گذاری در موزه جاسوسی کاگ‌ب واقع در نیویورک به نمایش درآمد. گفته می شود که مدل مورد نظر از جمله اولین نسخه های ماشین مذکور است.

متدهای رمز گذاری فیالکا پیشرفته بودند اما فناوری اولیه یک تکنولوژی قدیمی محسوب می شد. درست مانند انیگما این دستگاه نیز یک ماشین الکترومکانیکی به شمار می رفت. صفحه کلید آن مشابه همان چیزی بود که در ماشین های تحریر دوره مربوطه دیده می شد. این در حالی است که بدنه از پیشرفت بیشتری برخوردار و مجهز به یک سری روتور بود که با ضربه زدن تایپیست به حروف، در واقع حروف دیگری را به جای آنها می نشاند.

بیشتر بخوانید:

شاتل های متروک شوروی در دشت قزاق! (+تصاویر)

خودروی نظامی شوروی با طراحی متفاوت!(+تصاویر)

پایگاههای مخفی دوران جنگ سرد در شوروی سابق(+تصاویر)

اولین ضد هوایی خودکششی تولید انبوه در شوروی!(+تصاویر)

دستگاه یک پیام را رمز گذاری می کرد و سپس جابجاگر حروف را به صورت تصادفی برای شکل دهی به پیام جایگزین می ساخت. در ادامه نامه نوشته شده تنها به دنبال قرار گیری در دستگاه خواهر در مدت زمانی کوتاه رمز گشایی می شد. طبق گفته های غیر رسمی استفاده از این ابزار به اندازه ای سری بود که کادر آموزش دیده ملزم به امضای یک قرار داد مبنی بر عدم امکان خروج تا 2 سال آینده از کشور بودند.

فیالکا تا جای ممکن کاستی های انیگما را پوشش داد. رمز گذاری در دستگاه روسی به مراتب امن تر بود زیرا در آن از 10 چرخ گردشی حاوی حروف استفاده می شد. همین فاکتور در مورد انیگما 3 الی 4 چرخ بود. هر چرخش باعث می شد که فیالکا قادر به رمز گذاری جداگانه حروف باشد و در مجموع بتواند 500 تریلیون کد تولید کند.

طبق اظهارات Stephen Budiansky فردی که تلاش های آژانس امنیت ملی آمریکا برای شکستن کدهای ماشین رمز نگاری شوروی را در کتاب خود به نام "جنگجویان رمز" بررسی کرده بود، دانش رمز گذاری شوروی آنچنان پیشرفته شد که امکان شکست آن تنها با خطای انسانی، سرقت اطلاعات و یا خیانت یکی از خودی ها وجود داشت.

از اين رو همواره ايجاد يك رمز خوب از شكستن يك رمز خوب آسانتر خواهد بود. وي در كتاب مذكور ادامه مي دهد: رمز شكني هايي مهمي كه توسط نيروهاي آمريكايي و يا شوروي طي جنگ سرد انجام شدند نيز همگي به طرق مستقيم يعني سرقت ليست هاي كليدي كدها بوده اند.

مطالب مجله تصویری سلاح را در این لینک دنبال کنید.