اصغر فرهادی: در فیلم‌هایم قضاوت نمی‌کنم

اصغر فرهادی یک مسترکلاس مجازی برای سینماگران چینی در جشنواره فیلم راه ابریشم با تمرکز بر سینمای واقع‌گرا در آثارش برگزار کرد.

به گزارش ایسنا، هفتمین جشنواره فیلم «راه ابریشم» که از تاریخ ۱۱ تا ۱۶ اکتبر (۲۰ تا ۲۵ مهر) در شهر شیآن چین برگزار می‌شود، روز گذشته میزبان اصغر فرهادی کارگردان ایرانی برنده اسکار بود که با اشترک‌گذاری تجربه‌های او در عرصه فیلم‌سازی با سینماگران جوان و همچنین پاسخ به پرسش‌های خبرنگاران همراه شد.

فرهادی در پاسخ به پرسشی درباره تاثیر شیوع ویروس کرونا بر فیلم‌سازان توضیح داد: معتقدم برخی از فیلم‌سازان در آینده به موضوعات مربوط با سلامت عمومی خواهند پرداخت و این بیماری همه‌گیر تمامی جنبه‌های زندگی و نه فقط فیلم‌سازی را تحت تاثیر قرار داده است. پیش از شیوع ویروس کرونا فکر می‌کردم من و اطرافیانم بسیار سلامت هستیم اما اکنون همه در برابر این همه‌گیری آسیب‌پذیر شده‌ایم. فکر می‌کنم با پیشرفت علم و فناوری بتوانیم به شکل بهتری با شیوع ویروس کرونا مقابله کنیم.

این کارگردان ایرانی که از طریق تماس ویدئویی در جشنواره فیلم راه ابریشم برای مخاطبان صحبت می‌کرد درباره نقش زندگی روزمره در آثارش و ارتباط با نوع نگاهش به جهان نیز گفت: وقتی چیزهایی را در زندگی به یاد می‌آوریم ممکن است برخی تکراری باشند و پرداختن به آن‌ها در یک فیلم خیلی تاثیرگذار نباشد، اما برخی مواقع یک بحران کوچک روی می‌دهد که پرداختن به آن در مضمون یک فیلم معنادار می‌شود. به عنوان مثال، دو نفر مشغول شام خوردن در یک رستوران و گپ زدن هستند، مسلما این اتفاق بسیار روزانه است و قرار دادن آن در یک فیلم جالب نیست؛ اما تصور کنید این دو نفر در آستانه جدایی هستند و این آخرین شام مشترک آن‌ها پیش از جدایی است. این موضوع به اندازه کافی دراماتیک است که بتوان آن را در یک فیلم قرار داد چون با یک شام معمولی تفاوت دارد و می‌تواند معنای خاصی را منتقل کند.

فرهادی در ادامه افزود: معمولا یک ایده در ذهن دارم که ممکن است یک تصویر و یا تکه‌ای باشد که به ذهنم خطور می‌کند. بیشتر اوقات با یک ایده بسیار کوچک شروع می‌کنم که مدت‌ها در ذهنم باقی می‌ماند و برخی ایده‌ها نیز مدام در حال تغییر و بالغ شدن هستند. اگر به این نتیجه برسم که این ایده‌ها برای بیان سینمایی مناسب است آن‌ها را غنی و به فیلم تبدیل می‌کنم. به عنوان مثال ایده‌هایی را که درباره دغدغه‌های اجتماعی است و برخی مشکلات اجتماعی را بازگو می‌کند و یا به سبب روان‌شناختی به درد نیازهای مخاطب می‌خورد به فیلم تبدیل می‌کنم. در زمان فیلم‌نامه‌نویسی ابتدا طرح کلی داستان را ترسیم می‌کنم و به تدریج و در جریان نوشتن به آن پر و بال می‌دهم. در ابتدا تصوری از پایان فیلم ندارم، نوشتن فیلم‌نامه زمان زیادی می‌گیرد و پیش از آن که فیلم‌نامه به بلوغ برسد، فیلم‌برداری را شروع نخواهم کرد.

او در تعریف سینمای واقع‌گرایانه نیز بیان کرد: واژه واقع‌گرایانه خود دارای معانی بسیار غنی است. برخی آثار را واقع‌گرایانه می‌نامند که فقط از نظر سطحی واقع‌گرا هستند. بعد از این‌که مدتی در صنعت فیلم‌سازی کار کردم، درک من از سینمای واقع‌گرایانه توجه به زندگی روزمره مردم است. این سینمای واقع‌گرایانه است. من قبلاً این موضوع را با کارگردانان در چین در میان گذاشتم. به عنوان مثال، یکی از دوستان شما با شما تماس گرفته و می‌گوید مدت‌هاست شما را ندیده است و می‌خواهد با شما چای بخورد. شما از این خیلی خوشحال شده و با خوشحالی با هم چای می‌خورید و گپ می‌زنید. دوست‌تان می گوید می‌خواهد سفری را شروع کند. این زندگی روزمره است، هیچ درگیری و تضادی وجود ندارد، این داستان فیلم نیست. اما به عنوان مثال، بگذارید بگوییم این دوست در طول سفر ناگهان در یک تصادف رانندگی از دنیا می‌رود، عناصر یک فیلم به وجود می‌آیند. ما باید قطعات قابل استفاده‌ای از زندگی خود پیدا کنیم و خلاقیت‌های هنری بسازیم.

فرهادی همچنین درباره ساخت فیلم به زبان‌های فرانسوی و اسپانیایی گفت: در فیلم‌هایم تلاش می‌کنم تا جای ممکن زندگی در ایران را نشان دهم. ساخت فیلم به زبان فارسی و پرداختن به مشکلات جامعه خودمان آسان‌تر است، وقتی به کشور دیگری می‌روم، عادات، زبان و محیط اجتماعی متفاوت است. تاکنون دو فیلم در خارج از ایران ساخته‌ام اما هنوز احساس می کنم فیلم‌های هنری رابطه تنگاتنگی با فرهنگ و اجتماع دارند. وقتی برای کشورم و مخاطبانم فیلم می‌سازم کارم آسان‌تر است. در دیگر کشورها احتمال بروز دشواری‌های خلاقانه وجود دارد.

این سینماگر در انتها درباره تفاوت زاویه دید میان مخاطب و فیملساز نسبت به یک فیلم توضیح داد: جدا کردن این دو نگاه از هم دشوار است، ما به عنوان کارگردان به مخاطب فکر می‌کنیم و در واقع خودمان اولین مخاطب فیلم‌مان هستیم. در فیلم‌هایم قضاوت نمی‌کنم و تنها انتقال می‌دهم. به عنوان مثال در فیلم «گذشته» ما دو نقش اصلی داشتیم، یکی ایرانی و دیگری فرانسوی. من ایرانی‌ام و برخی احساساتم به نقش ایرانی نزدیک‌تر است و می‌دانم چطور فکر می‌کند، اما در مورد نقش فرانسوی این نزدیکی را ندارم. با این وجود در فرآیند فیلم‌نامه‌نویسی تلاش می‌کنم هیچ یک را بر دیگری ارجح قرار ندهم و رفتار دیگری را قضاوت نکنم و این مخاطب است که باید قضاوت کند. من قضاوت خودم را در طول فیلم به مخاطب نمی‌دهم.

ماوگوژاتا شوموفسکا فیلمساز لهستانی، سانگ ژیا بازیگر چینی و شو ژنگ کارگردان، بازیگر، تهیه‌کننده و فیلم‌نامه‌نویس چینی دیگر چهره‌هایی هستند که در هفتمین جشنواره فیلم راه ابریشم چین مسترکلاس برگزار می‌کنند. این رویداد سینمایی از تاریخ ۱۱ تا ۱۶ اکتبر (۲۰ تا ۲۵ مهر) در شهر شیآن چین در حال برگزاری است.

اصغر فرهادی اخیرا جدیدترین فیلمش را با عنوان «قهرمان» با بازی محسن تنابنده و امیر جدیدی و چند بازیگر بومی در شهر شیراز مقابل دوربین برده است.