درمان توانبخشی شناختی (CRT) می تواند به درمان علائم شناختی سندرم پس از مراقبت های ویژه کمک کند. درمان توانبخشی شناختی اصطلاحی کلی است که طیف گسترده ای از درمان ها را شامل می شود.

سندرم پس از مراقبت های ویژه (PICS) به گروهی از اختلالات سلامتی گفته می شود که می تواند پس از مرخص شدن از بخش مراقبت های ویژه بیمارستان، رخ دهد. سندرم پس از مراقبت های ویژه می تواند موجب مسائل سلامت جسمی، شناختی و روانی شود.

به گزارش گروه سلامت عصر ایران به نقل از "مدیکال نیوز تودی"، در ادامه با دلایل شکل گیری سندرم پس از مراقبت های ویژه، چگونگی به حداقل رساندن اثر آن و این که چرا دریافت کمک پس از بستری شدن در بخش مراقبت های ویژه اهمیت دارد، بیشتر آشنا می شویم.

چه چیزی است؟

مطالعه ای در سال 2018 به این نکته اشاره داشت که سندرم پس از مراقبت های ویژه نامی برای ترکیبی از چالش های سلامت جسمی، شناختی و روانی است که می تواند فرد را پس از درمان در بخش مراقبت های ویژه تحت تاثیر قرار دهد.

بنابر مقاله ای که در سال 2013 در نشریه the Journal of Translational Internal Medicine منتشر شد، متخصصان مراقبت های بهداشتی سندرم پس از مراقبت های ویژه را به عنوان بدتر شدن شرایط یا بروز آسیب جدید در یک فرد تعریف می کنند.

سلامت جسمی: سندرم پس از مراقبت های ویژه موجب ضعف عصبی‌عضلانی می شود که می تواند بر اعصاب و عضلات تاثیر بگذارد.

سلامت شناختی: این به تغییراتی که در نحوه تفکر و قضاوت فرد شکل می گیرد، اشاره دارد.

سلامت روانی: فرد ممکن است اضطراب، افسردگی، و اختلال استرس پس از سانحه را تجربه کند.

همچنین، سندرم پس از مراقبت های ویژه می تواند بر سلامت روانی اعضای خانواده و دیگر عزیزان فرد تاثیرگذار باشد که این شرایط به نام سندرم پس از مراقبت های ویژه-خانواده (PICS-F) شناخته می شود.

علائم

علائم سندرم پس از مراقبت های ویژه در سه دسته اصلی جسمی، شناختی و روانی قرار می گیرند.

مقاله ای در سال 2019 به این نکته اشاره داشت که علائم سندرم پس از مراقبت های ویژه می توانند خفیف باشند و گاهی اوقات چند ماه پس از مرخص شدن فرد از بخش مراقبت های ویژه ظاهر شوند.

شیوع علائم مختلف در افراد متفاوت است. برای برخی افراد، سندرم پس از مراقبت های ویژه تاثیر اندکی به همراه دارد، در شرایطی که دیگران ممکن است مشکلاتی در زمینه های مختلف را تجربه کنند.

علائم جسمی

علائم جسمی ناشی از سندرم پس از مراقبت های ویژه در حدود 25 تا 80 درصد افرادی که در بخش مراقبت های ویژه بستری می شوند، شکل می گیرند.

در کنار ضعف عضلانی، افراد ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:

- مشکلات تنفسی

- درد

- اختلال در عملکرد جنسی

- اختلال در عملکرد ریه

- آتروفی عضلانی

علائم شناختی

مقاله ای در سال 2019 به این نکته اشاره داشت که اختلال شناختی حدود 30 تا 80 درصد افرادی که از بخش مراقبت های ویژه ترخیص می شوند را تحت تاثیر قرار می دهد.

شدت آثار در هر فرد متفاوت است. آنها ممکن است سریع بهبود یابند، یا در برخی برای سال ها ادامه داشته باشند.

علائم شناختی می تواند بر موارد زیر تاثیر بگذارند:

- گفتار

- حافظه

- تمرکز

- سازماندهی افکار

روان‌آشفتگی شدیدترین نتیجه مسائل شناختی است که هوشیاری فرد را تغییر داده و سطح توجه وی را تحت تاثیر قرار می دهد.

علائم روانی

مسائل سلامت روانی در حدود 8 تا 57 درصد افراد مبتلا به سندرم پس از مراقبت های ویژه رخ می دهند. از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- اضطراب

- افسردگی

- اختلال استرس پس از سانحه

دلایل

افراد به واسطه ابتلا به شرایطی بحرانی در بخش مراقبت های ویژه بستری می شوند. این آنها را زیر فشارهای روانی و جسمی قرار می دهد که می تواند به شکل گیری اختلال استرس پس از سانحه منجر شود.

به عنوان مثال، تجهیزات زنده نگه داشتن بیمار مانند لوله های تغذیه و دستگاه تنفس مصنوعی روی گلو و ریه ها فشار وارد می کنند.

همچنین، داروهای آرام بخش و مسکن می توانند خطر تجربه علائم شناختی سندرم پس از مراقبت های ویژه را افزایش دهند.

درمان

مطالعات نشان می دهد که راهبردهای درمانی برای سندرم پس از مراقبت های ویژه از رویکردهای چند رشته ای برای مقابله با تمام ابعاد این شرایط استفاده می کنند.

از جمله متخصصان مراقبت های بهداشتی که فرد مبتلا به سندرم پس از مراقبت های ویژه ممکن است با آنها روبرو شود می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- پزشکان بخش مراقبت های ویژه

- متخصصان اعصاب و روان

- فیزیوتراپیست ها

- تراپیست های تنفسی

برای درمان علائم جسمی سندرم پس از مراقبت های ویژه، فرد می تواند موارد زیر را امتحان کند:

- ورزش

- فیزیوتراپی

- توانبخشی

- کار درمانی

برای درمان علائم روانی سندرم پس از مراقبت های ویژه، فرد می تواند موارد زیر را امتحان کند:

- رفتار درمانی

- روان درمانی

- داروها مانند داروهای ضد افسردگی

علائم خاص مانند اختلال در عملکرد ریه ممکن است به واسطه استفاده از دستگاه تنفس مصنوعی شکل بگیرند. در نتیجه، ممکن است روش های درمان خاص برای رسیدگی به این علائم نیاز باشد.

مدیریت

افراد به روش های مختلف تحت تاثیر سندرم پس از مراقبت های ویژه قرار می گیرند. به همین دلیل، روش های مدیریت علائم برای هر فرد متفاوت خواهد بود. با این وجود، برخی راهبردهای مدیریت پایه وجود دارند که می توانند طی روند ریکاوری به فرد کمک کنند.

نخست، از دست ندادن زمان های مراجعه به بیمارستان پس از بستری بودن در بخش مراقبت های ویژه اهمیت دارد. در کنار بررسی بیماری اصلی، متخصصان مراقبت های بهداشتی این که فرد با مشکل دیگری مواجه نباشد را بررسی خواهند کرد.

افراد می توانند با مد نظر قرار دادن موارد زیر برای مدیریت بهزیستی و سلامت عمومی به خود کمک کنند:

- دنبال کردن عادات خواب سالم

- مصرف یک رژیم غذایی سالم و متعادل

- فعال بودن از نظر بدنی تا حد امکان

- مشغول نگه داشتن ذهن

گروه ها و منابع حمایتی

حضور در گروه های حمایتی جایی که فرصت به اشتراک گذاری تجربیات با افراد دیگر که شرایطی مشابه را تجربه کرده اند، می تواند مفید باشد.

دریافت کمک و پشتیبانی حتی اگر احساس می کنید غیر ضروری است، همواره ایده خوبی محسوب می شود.

از دیگر اشکال حمایت می توان به جلسات تک به تک با متخصصان مراقبت های بهداشتی و جلسات با افراد دیگری که تجربه ای مشابه را پشت سر گذاشته اند، اشاره کرد.

ریکاوری

مدت زمان ریکاوری و شدت علائم بین افراد مختلف بسیار متفاوت هستند. چشم انداز سندرم پس از مراقبت های ویژه تا حد زیادی به سه عامل زیر بستگی دارد:

- بیماری بحرانی چقدر شدید بوده است

- زمانی که فرد بخش مراقبت های ویژه را ترک می کند، اختلالات چقدر شدید هستند

- هر عاملی که از پیش وجود داشته است

مقاله ای در سال 2013 به این نکته اشاره داشت که علائم ممکن است برای چند ماه ادامه داشته باشند، اما امکان تداوم آنها برای چندین سال نیز وجود دارد.

زمان ظهور علائم نیز متفاوت است. به عنوان مثال، فرد ممکن است هنگامی که در بخش مراقبت های ویژه بستری است با مشکلات مواجه شود یا علائم پس از بهبودی بیماری بحرانی ظاهر شوند.

پیشگیری

به حداقل رساندن استفاده از داروهای آرام بخش یک راهبرد پیشگیری است که می تواند بر هر سه دسته اصلی علائم سندرم پس از مراقبت های ویژه تاثیرگذار باشد.

زمانی که روند بهبودی در بیمار آغاز می شود، متخصصان مراقبت های بهداشتی نیز افراد را به برخاستن و حرکت در کوتاه‌ترین زمان ممکن تشویق می کنند.

چه افرادی تحت تاثیر قرار می گیرند؟

فردی مبتلا به یک بیماری بحرانی تحت تاثیر سندرم پس از مراقبت های ویژه قرار می گیرد، اما اعضای خانواده و دیگر آشنایان بیمار که طی روند بهبودی همراه وی هستند نیز می توانند تحت تاثیر آن قرار بگیرند که این شرایط به نام سندرم پس از مراقبت های ویژه-خانواده شناخته می شود.

فشار می تواند روانی و مالی باشد زیرا بسیاری از افرادی که سندرم پس از مراقبت های ویژه را تجربه می کنند دیگر قادر به بازگشت به شغل اصلی خود یا شغلی حداقل با درآمدی مشابه با حقوق پیشین خود نیستند.

شایع‌ترین شرایطی که اعضای خانواده مبتلا به سندرم پس از مراقبت های ویژه-خانواده تجربه می کنند، عبارتند از:

- کم خوابی

- اضطراب

- افسردگی

- اختلال استرس پس از سانحه

- غم پیچیده

تشخیص

به واسطه تغییر در علائم و همپوشانی با اختلالات دیگر، تشخیص سندرم پس از مراقبت های ویژه می تواند چالش برانگیز باشد. متخصصان مراقبت های بهداشتی ممکن است به روش های مختلف آن را تشخیص دهند.

به عنوان مثال، برخی از تشخیص افتراقی برای شناسایی سندرم پس از مراقبت های ویژه استفاده می کنند. آنها سابقه پزشکی فرد را مطالعه کرده، یک معاینه بدنی انجام داده و تست های آزمایشگاهی را برای کمک به محدود کردن دلایل احتمالی انجام می دهند.

هر علامت دارای طیفی از دلایل است و جایی که این فهرست ها همپوشانی دارند می تواند به متخصص مراقبت های بهداشتی در تشخیص درست کمک کند.

دانشگاه واندربیلت روشی را برای ارزیابی هر یک از اختلالات اصلی همراه با سندرم پس از مراقبت های ویژه توسعه داده است. این روش از آزمایش های زیر برای تشخیص وجود این سندرم استفاده می کند:

- اسپیرومتری برای بررسی این که ریه ها چه میزان خوب عمل می کنند

- آزمایش پیاده‌روی شش دقیقه ای برای ارزیابی توانایی جسمی فرد

- غربالگری سلامت روانی

- ارزیابی شناختی

-----------------------------------------------------------------

بیشتر بخوانید: