دولت بایدن در 4 روز نخست استقرار خود در کاخ سفید با رایزنی با 3 متحد کلیدی آمریکا درباره برجام و ایران نشان داده مساله ایران و احیا برجام را از همین الان در دستور کار خود قرار داده است.

عصرایران؛ مازیار آقازاده - هنوز یک هفته از استقرار دولت جدید آمریکا در کاخ سفید نمی گذرد؛ دولتی که به نحوی آشکار اولویت های اصلی خود را مسایل و مشکلات داخلی آمریکا تعریف کرده است.

در جریان رقابت های انتخاباتی 2020 آمریکا بیشتر موضوعات مطرح در بحث های انتخاباتی مسایل ومشکلات داخلی بود؛ بحران کرونا و مرگ بیش از 400 هزار آمریکایی طی کمتر از 1 سال گذشته از آغاز همه گیری ویروس کرونا در این کشور و نیز بحران اقتصادی ناشی از آن برای میلیون ها خانوار متوسط به پایین آمریکا عمده ترین موضوعات مورد بحث در انتخابات اخیر بود و بر این اساس به احتمال فراوان وجه همت دولت جدید آمریکا نیز سروسامان دادن به همین موضوعات داخلی خواهد بود.

جو بایدن در جریان رقابت های انتخاباتی اخیر همواره دولت ترامپ را بابت نداشتن برنامه در برابر همه گیری ویروس کرونا و سهل انگاری در مقابله با همه گیری به باد انتقاد گرفت و حالا با روی کار آمدن بایدن انتظار می رود او هفته ها و ماه های نخست استقرار خود در کاخ سفید را با اولویت مقابله عاجل با بحران کرونا پشت سر بگذارد.

از این رو پیش بینی می شد دولت بایدن عجله چندانی برای اولویت دادن به مسایل و پرونده های سیاست خارجی به ویژه موضوع بازگشت دوباره آمریکا به برجام نداشته باشد اما شواهد و تحرکات دیپلماتیک خلاف این پیش بینی را نشان می دهد.

دولت بایدن در 5 روزی که از استقرارش در کاخ سفید می گذرد دستکم با 3 متحد عمده خود درباره ایران و پرونده برجام رایزنی کرده است و این موضوع نشان می دهد دولت بایدن و تیم سیاست خارجی و امنیتی اش موضوع برنامه هسته ای ایران و احیای برجام را از همین الان در دستور کار خود قرار داده است.

امضای فرامین اجرایی در نخستین روز حضور بایدن در کاخ سفید/ آسوشیتدپرس

طی روزهای گذشته بایدن با "بوریس جانسون" نخست وزیر بریتانیا و "امانوئل ماکرون" همتای فرانسوی خود گفتگوی تلفنی داشته و در جریان مکالمه درباره ایران و برجام نیز رایزنی کرده است.

علاوه بر آن مشاور امنیت ملی کابینه بایدن نیز با همتای اسراییلی خود گفتگو و رایزنی کرده است.

این رایزنی ها نشان از آن دارد که دولت بایدن خواهد کوشید یک موضع و صف واحد از خواسته ها و انتظارات را در برابر ایران تشکیل دهد. دولت بایدن در حال احیای محور دیپلماسی واحدی در برابر ایران با رهبری ایالات متحده آمریکاست؛ هرچند که پیش بینی می شود این محور بدون حضور دولت های چین و روسیه باشد اما حضور 3 کشور اروپایی به عنوان نزدیک ترین متحدان اروپایی آمریکا در آن قطعی به نظر می رسد.

علاوه بر آن بایدن رابطه نزدیکی با اسراییل دارد و تعهدی بی چون و چرا نسبت به دولت تل آویو احساس می کند و از این رو انتظار می رود دولت جدید آمریکا بدون مشورت و در نظر گرفتن خواسته ها و انتظارات دولت تل آویو جرکت جدیدی در برابر ایران نکند؛ هر چند این انتظار نیز هست که دولت بایدن همانند دولت ترامپ "غلام حلقه به گوش" نتانیاهو هم نباشد و بکوشد در برخی موضوعات دیدگاه های خود را به تل آویو تحمیل کرده و حتی در برخی موضوعات همچون رابطه اسراییل با فلسطینی ها و موضوع شهرک سازی های غیرقانونی اسراییل در اراضی فلسطینی، دولت تل آویو را تحت فشار قرار دهد.

از سوی دیگر برخی کشورهای عربی منطقه به ویژه عربستان سعودی، امارات متحده عربی و بحرین نیز از دولت جدید آمریکا انتظار دارند برای بازگشت به برجام خواسته ها و انتظارات آنها را نیز در نظر بگیرند و تنها به موضوع هسته ای بسنده نکرده و بکوشد پیش از احیای برجام در موضوعاتی چون برنامه موشکی ایران و سیاست های منطقه ای، از ایران به نفع کشورهای عربی امتیاز بگیرد.

وزیر خارجه عربستان سعودی 2 روز پیش در مصاحبه ای به صراحت این انتظار و خواسته دولت سعودی از دولت جدید آمریکا را اعلام کرد و گفت دولت بایدن باید کشورهای عربی منطقه به ویژه دولت سعودی را در جریان گفتگوهای احتمالی خود با ایران برای احیای برجام دخیل کند؛ خواسته ای که انتظار می رود به شدت از سوی ایران رد شود.

بایدن فرصت زیادی برای احیای برجام ندارد؛ به ویژه آنکه آفتاب دولت حسن روحانی رییس جمهوری میانه رو ایران به لب بام رسیده و از عمر دولت روحانی 6 ماه بیشتر نمانده و دولت جدید آمریکا می داند اگر بخواهد برجام را احیا کند باید این کار را مادامی که معماران برجام در تهران در مسند های خود حضور دارند (روحانی و ظریف) انجام دهد وگرنه احتمال جدی آن است که دولت بعدی ایران از طیف و جنس اصلاح طلبی و یا حتی اعتدالی نباشد و احتمال به قدرت رسیدن اصولگرایان تندرو بسیار است.

اما عجله برای نجات برجام ممکن است حتی تا حدود زیادی در سیاست داخلی ایران نیز تاثیر گذاشته و درانتخابات خرداد ماه سال آینده منجر به پیروزی یک نامزد اعتدالی و میانه رو شود و احیای برجام باعث ائتلاف بین اصولگرایان میانه رو و طیف های اعتدالی و اصلاح طلب جناح های سیاسی ایران شود و اصولگرایان تندرو بار دیگر در عرصه سیاست داخلی ایران در انزوا قرار گرفته و غول خفته آنها در چراغ جادو بیدار نشود.

از این حیث احیای برجام "با یک تیر دو نشان است"؛ چون هم می تواند به وضعیت شکننده امنیتی در منطقه غرب آسیا سروسامان و نظم و نسقی دهد و هم می تواند با تاثیرگذاری در عرصه سیاست داخلی ایران، احتمال به قدرت رسیدن طیف های سیاسی تندرو را کاهش دهد.

بایدن کمتر از 6 ماه فرصت دارد تا تحریم ها را لغو کرده و برجام را احیا کند و به تعهدات آمریکا در چارچوب برجام بازگردد که بر اساس آن همه تحریم های مربوط به برنامه هسته ای ایران تعلیق شود و این گونه یک فضای تنفس برای اقتصاد ایران باز شود و امید بیشتری به جامعه ایرانی تزریق شود؛ در غیر این صورت و در صورتی که بخواهد "دست - دست" کند معلوم نیست 3 سال و نیم باقی از عمر دولت خود را با چه دولتی در ایران سروکله بزند.