اقدام خوب دولت قزاقستان در اعلام آمار اعتراضات

اگر در اعتراضات قزاقستان، 5 نفر کشته شده باشند و دولت تلاش کند آن را پنهان کند و آمارش را اعلام نکند ممکن است آمار 50 کشته از سوی منابع دیگر اعلام شود.

عصرایران؛ رضا غبیشاوی - دولت قزاقستان در بحران اخیر این کشور، آمار افرادی بازداشتی، کشته ها و زخمی ها در میان معترضان یا شورشیان و نیروهای پلیس و امنیتی را به صورت منظم و متوالی اعلام کرده و می کند.

در جدیدترین اقدام، دولت قزاقستان روز شنبه (2 بهمن 1400) اعلام کرد 464 نفر دیگر را در این کشور در پی بحران اخیر بازداشت شده اند.

اینکه این افراد چرا بازداشت شده اند یا بازداشت آنها به حق بوده یا نه ... بحث دیگری است. تمرکز این مطلب بر کار خوب دولت قزاقستان در انتشار آمار شفاف و به روز تعداد کشته ها، زخمی ها و افراد بازداشتی است.

فایده این اقدام چیست؟

- دولت، وظیفه دارد آمار صحیح و واقعی را منتشر کند. انتشار آمار به ویژه آمار مربوط به کشته ها، زخمی ها در دو سمت مخالفان و پلیس و افراد بازداشتی، وظیفه دولت هاست و این اقدام، عمل به وظیفه است.

همانطور که دولت ها وظیفه دارند آمار اقتصادی مثل تورم، رشد اقتصادی، بیکاری و ... را منتشر کنند. همانگونه که مسوولان و نهادهای متولی و مسوول در حوادثی چون سیل و زلزله و آتش سوزی باید آمار تلفات مادی و غیرمادی را اعلام کنند؛ اعلام جزئیات آمار در حوادثی چون اعتراضات و درگیری ها نیز برعهده دولت است.

نکته اینکه در کشورهای مترقی، نهادهای حکومتی مثل پلیس و وزارت کشور، حتی تعداد شرکت کنندگان در تجمعات اعتراضی و راهپیمایی های اعتراض آمیز را نیز برآورد و اعلام عمومی می کنند.

- اعتبار دولت نزد مردم و افکار عمومی افزایش می یابد.

- اعتماد مردم به دولت بیشتر می شود.

- اگر دولت آمار اعلام نکند این سوال و ابهام در افکار عمومی شکل می گیرد و افکار عمومی به دنبال پاسخ آن خواهد رفت. فرض کنیم زلزله 7 ریشتری در یکی از شهرهای پرجمعیت ایران روی داده اما دولت از اعلام آمار کشته ها و زخمی ها خودداری کند. درباره وجود کشته و زخمی سکوت کند نه تایید کند و نه رد اما همزمان تصاویر خانه های تخریب شده و رفت و آمد آمبولانس ها پخش می شود. در این وضعیت، افکار عمومی درباره آمار تلفات انسانی آرام نمی گیرد و سعی می کند از راه های دیگری به این آمار دست یابد.

در این وضعیت ممکن است آمار صحیح از طریق منابع غیررسمی منتشر شود اما باید بدانیم این شرایط، بهترین وضعیت برای شکل گیری شایعه و خبر جعلی است و مقصر هم دولت است.

اگر در اعتراضات قزاقستان، 5 نفر کشته شده باشند و دولت تلاش کند آن را پنهان کند و آمارش را اعلام نکند ممکن است آمار 50 کشته از سوی منابع دیگر اعلام شود و افکار عمومی هم در این وضعیت قطعا این آمار 50 کشته را قبول می کنند. بعد از این مرحله، هر چقدر دولت به دنبال تکذیب این آمار باشد بی فایده است.

- انتشار این آمار پاسخ به سوال و ابهام افکار عمومی است. در هر برخورد، درگیری یا سرکوب میان معترضان و نیروهای امنیتی، کشته شدن یا زخمی شدن یا بازداشت تعدادی محتمل است. در نتیجه این سوال در افکار عمومی، مردم و ناظران داخلی و خارجی شکل می گیرد که چه تعداد افراد کشته زخمی یا بازداشت شده اند. دولت با انتشار این آمار به این سوال و ابهام مشروع پاسخ می دهد. اگر آمار اعلام نکند دیگران مجبور می شوند آمار اعلام کنند. آماری که ممکن است صحیح باشد یا نباشد یا نزدیک به آمار واقعی باشد.

اگر دولت ها آمار منتشر نکنند در واقع فضا را برای انتشار این امار از سوی دیگران (غیر از دولت) و باورپذیری آن از سوی افکار عمومی داخلی و جهانی مهیا می کند. این آمار ممکن است صحیح، نادرست یا حدودی باشد. این در حالی است که راستی آزمایی و بررسی این آمارها به سختی ممکن است (غیرممکن نیست).

اگر دولت ها آمار منتشر نکنند در عمل افکار عمومی را به سمت پذیرش و باور دیگر آمارها سوق می دهند.

- اگر دولتی آمار را دیر منتشر کند یعنی بعد از اینکه منابع دیگر آمار را اعلام کردند خود نیز در این باره آمار را اعلام کند افکار عمومی معمولا از دولت قبول نمی کند بلکه آمار طرف اول که زودتر اعلام کرده است را قبول می کند.
این طرف ها می توانند متنوع باشند از جمله مخالفان، معترضان، سازمان های حقوقی، حقوق بشری و فعالان اجتماعی و سیاسی.

نمونه هایی از پنهان کاری و خودداری از انتشار آمار تلفات در جهان وجود دارد. از جمله در سال 2011 به هنگام آغاز اعتراضات مردمی علیه قذافی در شهر بنغازی لیبی، نیروهای امنیتی به شدت معترضین را سرکوب کردند. حتی جنگنده های ارتش، معترضین را بمباران کردند و تعداد زیادی کشته و زخمی شدند. دولت قذافی از انتشار آمار آن خودداری کرد. در نتیجه فعالان مدنی و مخالفان و معترضین، آمار مختلفی را منتشر کردند. این آمار به شدت افکار عمومی جهان را تحت تاثیر قرار داد و یکی از زمینه های تصویب قطعنامه دخالت نظامی در لیبی در شورای امنیت سازمان ملل متحد مهیا شد.

- اگر دولت ها آمار نادرست یا دروغ منتشر کنند این موضوع با راستی آزمایی دیگران (جامعه مدنی، گروه ها، افراد، فعالان و روزنامه نگاران) روبه رو می شود و به سرعت نادرستی یا دروغ بودن آن مشخص می شود یا حداقل اینکه مورد تردید قرار می گیرد.