افرادی که به اختلالات روانی مانند اختلال دوقطبی یا اسکیزوفرنی مبتلا هستند نیاز است که جریان دوپامین مغزشان برای مدتی قطع شود. به همین منظور دکتر برای آن‌ها داروهای خاصی تجویز خواهد کرد. این داروها کمک میکند که آن‌ها کمتر دچار توهمات بشوند.

اما مصرف چنین داروهایی مشکلات دیگری ازجمله دیسکینزی را به وجود خواهد آورد. در این مقاله همراه ما باشید تا بیشتر درباره این عارضه صحبت کنیم.

دیسکینزی چیست؟

داروهای نورولپتیک یک اثر جانبی ایجاد میکنند که این اثر بهعنوان یک بیماری شناخته میشود. به این بیماری دیسکینزی تاخیری (TD) یا دیررس گفته میشود.

تیکهای عصبی و حرکات غیرقابل کنترل اعضای بدن از مشکلات این بیماری هستند. داروهای نورولپتیک معمولا داروهاییاند که خاصیت ضد روانپریشی دارند. به همین دلیل معمولا میبینیم که آن‌ها برای بیماران دارای اختلال عصبی و روانپزشکی تجویز میشوند.

البته این داروها گاهی ممکن است برای درمان بیماریهای گوارشی نیز تجویز شود. عملکرد این نوع داروها به‌کلی است که گیرندههای دوپامین در مغز را مسدود خواهد کرد.

دوپامین وظایف زیادی در بدن ما دارد که یکی از این وظایف کنترل حرکت ماست. از وظایف آن باید به کنترل احساسات و لذت بردن ما اشاره کرد. زمانی که از یک فعالیت خوشایند لذت میبریم در مغز ما دوپامین ترشح میشود.

آیا کمبود دوپامین در مغز برای ما مضر است؟

اگر مقدار دوپامین در مغز ما کاهش پیدا کند با اختلال حرکتی مواجه خواهیم شد. بر اساس مطالعات بین 20 درصد تا نیمی از افرادی که داروهای نورولپتیک را مصرف میکنند دچار اختلال حرکتی یا دیسکینزی خواهند شد.

این آمار به معنای آن است که میزان ابتلا به این بیماری در بین مصرفکنندگان چنین دارویی بالاست و باید آن را بهعنوان یکی از عوارض جدی مصرف در نظر گرفت. مصرف چنین داروهایی برای طی شدن پروسه درمان لازم است.

حتی اگر بیمار دچار اختلال حرکتی شود نباید روند درمان و مصرف دارو را متوقف کرد چراکه پس از پایان پروسه درمان او به شرایط گذشته بازخواهد گشت. در شرایط خاص ممکن است پزشک خود تشخیص بدهد که باید مصرف دارو را قطع کند.

برخی ممکن است این اختلال را تنها یک‌بار پس از مصرف دارو تجربه کنند و برخی دیگر نیز ممکن است هر بار دچار آن بشوند. این مورد هم دیده شده که اوایل مصرف دارو بیمار واکنشی نشان نداده و رفتهرفته دچار اختلال حرکتی شده است.

علائم دیسکینزی چیست؟

در موارد خفیف این بیماری ما شاهد تیکهای حرکتی در فک، زبان، صورت و لب هستیم. پلک زدن مکرر، بیرون آوردن زبان و بههم زدن لبها یک نشانه دیگر از این بیماری است.

افرادی که به این بیماری مبتلا هستند حرکات غیرقابل‌پیش‌بینی و کنترل نشدهای در انگشتان دست و پا، پاها و بازوها تجربه میکنند.

این علائم با هر شدت و شکلی که بروز کنند آزاردهنده هستند و باید بهسرعت مورد درمان قرار بگیرند. آن‌ها میتوانند فرد بیمار را از روال عادی زندگی بیرون بیاورند.

چرا به بیماری دیسکینزی دیررس دچار میشویم؟

همان‌طور که اشاره شد اغلب داروهای ضد روانپریشی یا آنتی‌سایکوتیک سبب چنین اختلالی میشوند. این داروها برای درمان افرادی که به بیماریهای اختلال دوقطبی یا اسکیزوفرنی مبتلا هستند تجویز میشوند.

داروهای نسل اولی نیز به دلیل فرمولهای قدیمیتر بیشتر این اختلال را در بیماران ایجاد میکنند. داروهای نسل جدید این مشکل را کمتر به وجود میآورند اما بازهم احتمال بروز دارند.

اما چه داروهایی منجر به این اختلال میشوند؟ بر اساس تحقیقات متخصص روانشناس تجویزغلط بیماری دیسکینزی را پدید میآورد؛ زمانی که از داروهای زیر استفاده کند:

کلرپرومازین (تورازین) که برای درمان اسکیزوفرنی است.
فلوفنازین (پرولیکسین یا پرمیتیل): این دارو نیز برای درمان روانپریشی است و مشکلاتی از قبیل توهم و رفتارهای روانپریشانه را درمان میکند.
هالوپریدول (هالدول): علاوه بر اختلالات مربوط به روانپریشی این دارو سندرم تورت و اختلالات رفتاری را نیز درمان خواهد کرد.
متکللوپرامید: برای درمان مشکلات GI، مثل زخمهایی که به مری مربوط هستند یا سوزشهای سر دل مورد استفاده است.
پرفنازین: میتواند علائم اسکیزوفرنی را کاهش دهد. بزرگسالانی که دچار استفراغ شدید و تهوع هستند هم ممکن است چنین دارویی مصرف کنند.
پروکلروپرازین: کارکرد این دارو نیز مشابه داروی بالایی است.
تیوریدازین: برای درمان اسکیزوفرنی است.
تری فلوپرازین: این دارو نیز برای درمان اسکیزوفرنی است.
داروهای ضد افسردگی: این داروها شامل تازودون، فنلزین، آمیتریپتیلین، سرترالین و فلوکستین هستند.
داروهای ضد تشنج: این داروها شامل فنی‌توئین و فنوباربیتال هستند.

تمامی افرادی که این داروها را مصرف میکنند دچار بیماری اختلال حرکتی نمیشوند. تنها بخشی از آن‌ها ممکن است به این بیماری دچار شوند.

برخی از افراد ممکن است پس از اتمام پروسه درمان و عدم مصرف دارو نیز چنین اختلالی را داشته باشند. بهطور حتم مشخص نیست که چرا برای افرادی پس از قطع دارو این مشکل برطرف میشود و برای افراد دیگر خیر.

در صورتی که علائم این بیماری را تجربه کردید با پزشک معالج خود صحبت کنید تا از دوز داروی شما کم کند یا داروی دیگری را جایگزین دارو فعلی نماید.

علائم دیسکینزی دیررس واضح هستند و شما میتوانید بهراحتی متوجه بروز آن‌ها شوید. به همین دلیل آن‌ها را حتی در کوچکترین نمود خود جدی بگیرید و مسئله را با دکتر معالج در میان بگذارید.

برای بیماری دیسکینزی چه کاری باید انجام داد؟

این کار باید توسط پزشک متخصص و روانپزشک انجام شود. هدف اولیه درمانی برای این بیماری این است که جلوی این اختلال بهطور کامل گرفته شود.

اما چرا میگوییم هدف اولیه؟ به دلیل اینکه گاهی شرایط طوری پیش میرود که پزشکان قادر نیستند صد درصد این عارضه را از بین ببرند.

گاهی تنها بخشی از آن درمان خواهد شد. برای شروع معمولا آن‌ها دوز مصرفی داروها را کاهش میدهند چراکه این بیماری تنها یک دلیل بروز دارد و آن هم مصرف داروست.

برای درمان خود این عارضه نیز داروهایی وجود دارند. پزشکان از داروهای متعادلکننده دوپامین مغز بهره میبرند تا اثر داروهای پیشین را کم کنند. بهطور کلی درمان در این بیماران به 5 عامل:

شدت بیماری
سن
داروهای مصرفی
اختلالات عصبی
زمان مصرف داروها

وابسته است.

اختلال حرکتی انواع مختلفی دارد؟

از انواع این بیماری باید به دیسکینزی قلبی، کیسه صفرا، کتف، بطنی و ... اشاره کرد. معمولا دیسکینزی نتیجه یک بیماری دیگر است. افراد مبتلا به پارکینسون هم ممکن است دچار دیسکینزی شوند.

افرادی که به دیگر اختلالات حرکتی مبتلا هستند هم ممکن است علائم دیسکینزی را داشته باشند. دیستونی، فلج مغزی، سندرم تورت و هانتینگتون ازجمله بیماریها و مواردی هستند که باعث اختلال در حرکت ما خواهند شد.

بیماری دیسکینزی ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود. اصلیترین دلیل آن مصرف داروهای ضد روانپریشی است. این داروها جریان دوپامین مغز را بهطور کلی مسدود میکنند.

دوپامین یکی از مهمترین عناصر برای حرکت ما انسانها است. بدیهی است که با مسدودسازی آن ما دچار اختلال حرکتی شویم. پزشکان معمولا با کم کردن دوز دارو یا قطع آن سعی در درمان این عارضه دارند.

گاهی موفق میشوند آن را بهطور کامل از بین ببرند و گاهی هم تنها بخشی از آن درمان خواهد شد که در این صورت بیمار نیاز به مشاوره خواهد داشت. ممنونیم که تا انتهای مقاله با ما همراه بودید.