پیشنهاد یک دانشمند: غذاهای فوق‌فرآوری‌شده باید مثل سیگار برچسب هشدار داشته باشند

یکی از اساتید دانشگاه سائوپائولو می‌گوید غذاهای فوق‌فرآوری‌شده آن‌قدر برای سلامتی مضر هستند که باید مانند پاکت‌های سیگار، علائم هشدار داشته باشند.

کارلوس مونتیرو، استاد تغذیه و بهداشت عمومی در دانشگاه سائو پائولو می‌گوید غذاهای فوق‌فرآوری‌شده با اینکه خطر ابتلا به چندین بیماری مزمن را افزایش می‌دهند، روزبه‌روز جای بیشتری را در رژیم‌های غذایی مردم می‌گیرند.

به گزارش زومیت، آن‌ها جای غذاهای سالم‌تر و کمتر فرآوری‌شده را می‌گیرند و به خاطر ویژگی‌های مضری که دارند، کیفیت رژیم غذایی را کاهش می‌دهند. این غذاها از علت‌های دنیاگیری چاقی و سایر بیماری‌های مزمن مرتبط با رژیم غذایی مانند دیابت هستند.

مونتیرو در سخنرانی خود در کنگره بین‌المللی چاقی در برزیل، هشدار داد که غذاهای فوق‌فرآوری‌شده به قدری فراگیر و بر سلامت انسان تاثیرگذار هستند که فروش و مصرف آن‌ها باید به شدت محدود شود و لازم است روی بسته‌بندی‌های آن‌ها هشدارهای مشابه هشدارهای روی پاکت‌های سیگار درج شود.

در ظاهر، ایده مونتیرو منطقی به‌نظر می‌رسد گرچه تند و تیز است. غذاهای فوق‌فرآوری‌شده جای زیادی را در رژیم‌های غذایی در غرب گرفته‌اند، به‌طوری‌که بیش از نیمی از رژیم غذایی معمول مردم در ایالات متحده و بریتانیا از این نوع غذا تشکیل شده است.

غذاهای به شدت فرآوری‌شده میانگین کالری دریافتی افراد را افزایش می‌دهند و با ده‌ها اثر مضر روی بدن ازجمله افزایش خطر ابتلا به بیماری قلبی، چندین نوع سرطان و دیابت همراه هستند و حتی روی سلامت روان نیز تاثیر منفی دارند. بنابراین، استدلال مونتیرو مبنی بر اینکه باید با غذاهای فوق‌فرآوری‌شده نیز مانند دخانیات به عنوان خطری برای سلامت عمومی رفتار شود، چندان بی‌اساس نیست.

هم دخانیات و هم غذاهای فوق‌فرآوری‌شده موجب بیماری‌های جدی و مرگ‌ومیر زودرس می‌شوند. هر دو توسط شرکت‌های فراملیتی تولید می‌شوند که با فروش محصولات جذاب و اعتیادآور خود به کمک استراتژی‌های بازاریابی تهاجمی و لابی‌گری علیه مقررات، سود هنگفتی به جیب می‌زنند و به‌گفته‌ی مونتیرو، هر دو اساسا بیماری‌زا هستند و اصلاح فرمولاسیون آن‌ها راه‌حل مشکل نیست.

منتقدان چه می‌گویند؟

برخی از کارشناسان ممنوعیت یا محدودیت غذاهای فوق‌فرآوری‌شده را بیش از حد ساده‌انگارانه خوانده‌اند. یکی از علت‌ها آن است که انواع غذاهایی که تحت‌تاثیر چنین حرکتی قرار خواهند گرفت، فراوان خواهد بود: اصطلاح فوق فرآوری‌شده غذایی را توصیف می‌کند که حاوی چندین جزء همراه با افزودنی‌ها است، بنابراین، همبرگر مورد علاقه شما، همچنین شیر خشک کودک، ماست میوه‌ای و حتی نان‌های فروشگاهی نیز در این دسته قرار می‌گیرند.

از سوی دیگر، مصرف غذاهای فوق فرآوری‌شده بیشتر در میان قشر فقیر جامعه رواج دارد. پل کلمن، پژوهشگر مرکز سیاست‌های غذایی در سیتی، دانشگاه لندن در نوامبر ۲۰۲۳ گفته بود: می‌دانیم که مصرف غذاهای فوق‌فرآوری‌شده و میان‌وعده‌های پر از قند با افزایش نرخ چاقی در ارتباط است.

همچنین می‌دانیم نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی در سلامت و رژیم غذایی وجود دارد. برای این والدین، درج هشدار روی بسته بندی مواد غذایی سودمند نیست. آن‌ها می‌دانند غذاهای فوق‌فرآوری‌شده برای سلامت فرزندنشان خوب نیست، اما چاره‌ای جز خرید این گزینه‌های ناسالم ندارند. با وجود اینکه والدین تمایل دارند غذاهای سالم را بخرند، قیمت پایین و ماندگاری بالای این میان‌وعده‌های ناسالم، آن‌ها را به منطقی‌ترین گزینه تبدیل می‌کند.

درحالی‌که مونتیرو غذاهای فوق‌فرآوری‌شده را با محصولات دخانیات مقایسه می‌کند، دانشمندان دیگر این قیاس را رد می‌کنند: هیلدا مولرونی، دستیار تغذیه و سلامت در دانشگاه متروپولیتن لندن می‌گوید چیزی به اسم سیگار بی‌خطر وجود ندارد، بنابراین ممنوعیت سیگار نسبتا ساده است، زیرا تاثیر آن‌ها بر سلامتی کاملا آشکار است.

اما ما به طیفی از مواد مغذی ازجمله چربی، قند و نمک نیاز داریم و آن‌ها علاوه بر افزودن طعم و جذاب کردن غذا، عملکردهای مختلفی ازقبیل بهبود ساختار و ماندگاری غذا دارند. فرمول‌بندی مجدد برخی از گروه‌های غذایی درجهت کاهش مواد مذکور آسان نیست و آن‌ها مانند سیگار نیستند، زیرا ما به غذا نیاز داریم؛ فقط نه به اندازه‌ای که بیشترمان مصرف می‌کنیم.