پدیده ای به نام تنبلی سرمایه گذاران!

بررسی شاخص 38 صنعت بورسی در سال 95 حاکی از آن است که در این سال شاخص «سایر معادن» 171.5 درصد رشد کرده و شاخص گروه «انتشار و چاپ» بازدهی 3 رقمی 108.5 درصدی داشته است،حال آن که صنعت «محصولات چرمی» نیز بازدهی 89.8 درصدی داشته و سومین صنعت پرسود سال گذشته شناخته شده است.نکته با اهمیت این است که در هر سه گروه پرسود 95 که بازدهی های سه رقمی را ثبت کرده اند یک یا دوشرکت در هر گروه حضور دارند و این رخداد نشانگر رفتارهای سوداگرانه و تمرکز نوسان گیران روی سهم هایی است که می توانند با سرمایه های محدود آن ها را تکان دهند!و عملا رشد های نجومی این گروه های تک سهمی در غیاب صنایع پرمزیتی همچون پتروشیمی،سنگ آهن،فولاد،سیمان،دارو و سایر صنایع پرپتانسیل صورت گرفته است.

جولان بازار پایه های ها به لطف نوسان 10 درصدی

اما سال 96 با رشد ملایم شاخص بورس تهران آغاز شده است و این رشد که با جولان سهم های بازار پایه ای عجین شده توانسته احساس خوبی از احتمال عایدی بیشتر در بورس 96 به نسبت بورس 95 به وجود بیاورد.

بازار پایه یکی از بازارهای فرابورس ایران است.فلسفه تشکیل این بازار به قانون برنامه پنجم توسعه بر می گردد که تکلیف کرده بود که معامله هرگونه سهام و اوراق بهادار شرکت سهامی عام باید در بازار سهام انجام شود.در سال های آغازین برنامه پنجم خیلی از شرکت های سهامی عام شرایط پذیرش در بورس و فرابورس را به دلیل عدم سودآوری ،عدم شفافیت و یا سایر متغیرها مثل محدودیت سرمایه نداشتند به همین منظور با تشکیل بازار پایه امکان ثبت (نه پذیرش) این شرکت ها و خرید و فروش بر روی سهم های این بازار به وجود آمد.

در ابتدای امر معاملات بر روی این نمادها به صورت توافقی انجام می شد و با پیشنهاد خرید سهم در یک قیمت توسط خریدار و توافق با فروشنده سهم در یک قیمت مشخص معامله می شد و قطعی شدن این معاملات به تائید نهایی ناظر معاملات نیاز داشت.

اما در هفته های پایانی سال 1395فرابورس ایران این بازار را به سه بازار رتبه «الف ، ب و ج» دسته بندی کرد .در این دسته بندی ملاک هایی همچون میزان شفافیت،گزارش دهی و ...موثر بود.برخی از نمادهای معاملاتی مثل صدرا شانس ورود به بازار «ب» را پیدا کردند و نکته مهم تعیین دامنه نوسان 10 درصدی برای شرکت های حاضر در این بازار بود،به این معنی که سهم های حاضر در این بازار می توانند مثل سایر شرکت ها صف خرید یا فروش داشته باشند و دو برابر شرکت های دیگر نوسان کنند و معامله گران آنلاین هم به صورت لحظه ای در این نمادها معامله انجام دهند.

این شرایط سبب شد تا سهم هایی همچون صدرا بیش از 100 درصد رشد قیمت را ظرف مدت کمتر از یک ماه به ثبت برسانند!البته در میانه راه برخی این تصمیم را اشتباه خوانده و سبب رشد سفته بازی در بورس قلمداد کردند و در پی این انتقادها برخی از شرکت ها دوباره به قعر فرابورس یعنی بازار «ج» که شرایطی شبیه بازار توافقی سابق دارد،منتقل شدند.

سود سازی بازار پایه فرابورس در ایام نوروز 96 سبب شد تا یکی از رسانه ها در دروغ سیزده ای طعنه وار از موافقت سازمان بورس برای افزایش دامنه نوسان روزانه سهام کل بازار سهام از 5 درصد به 10 درصد سخن بگوید تا شاید بازاری که بهانه ای برای رشد بنیادین ندارد،حداقل با دستکاری در قواعد معاملاتی رشد کند!

بورس 96 شانسی برای رشد دارد؟

بورس 96 چقدر شانس برای رشد و رونق دارد؟این پرسشی است که این روزها دائما خبرنگاران رسانه ها از مدیران اقتصادی و کارشناسان می پرسند؟

نگارنده معتقدم اوضاع اقتصاد کشور آن قدرها هم تیره نیست که بازار سرمایه کشور مثل سال 95 رشد قابل اعتنایی نداشته باشد.به هر حال برای کشور ایران که اقتصادی وابسته به نفت دارد دو برابر شدن قیمت این ماده سیاه فرصتی است برای بهبود اوضاع اقتصادی و توسعه فضای سرمایه گذاری.

اما مشکل کجاست؟شرکت های بورسی که گزارش های به نسبت خوبی برای سال 96 ارائه داده اند و عملا سود های پیش بینی شده امسال نسبت به سال 96 با متوسط 20 درصد رشد مواجه شده است.

مهمترین عامل عدم رشد بورس بازدهی بدون ریسکی است که این دولت در برابر فضای سرمایه گذاری به وجود آورده است؟وقتی در بورس ریسک هایی مثل توقف نماد ، تغییر قوانین و مقررات، حوادث غیر مترقبه و ده ها ریسک دیگر وجود دارد و در همین بورس ما صندوق های سرمایه گذاری سود بدون ریسکی از 21 تا 23 درصد می دهند و 30 هزار میلیارد تومان اسناد خزانه،اوراق مشارکت و اوراق دولتی جدید با نرخ سود میانگین 22 تا 25 درصد در راه است چه دلیلی برای ریسک پذیری یک سرمایه گذار وجود دارد!؟

این رخداد یعنی «تنبلی سرمایه گذاران» و مسئول این شرایط دولت است.دولت بورس را به محل تسویه بدهی های خود تبدیل کرده است و به جای این که بدهکار پیمانکاران باقی بماند در بورس مکررا اسناد خزانه با سود جذاب مثلا 12 درصد برای 6 ماه منتشر می کند تا بتواند بدهی خود را با پیمانکار تسویه کند.متاسفانه از این ابزار کارا که در دنیا تحت عنوان اوراق قرضه استفاده می شود در بورس ما آنقدر استفاده شد که دیگر جذابیتی برای حضور در بازار سهام و خرید و فروش سهم باقی نمانده است.

نرخ بین بانکی هم دوباره سیر صعودی به خود گرفته است.نرخ بین بانکی مهمترین شاخص برای تشخیص قیمت تمام شده پول است.بانک های کشور موظف به رعایت نصاب هایی در نقدینگی و حجم سپرده در اختیار هستند و در بیشتر مواقع این نصاب ها به صورت روزانه به هم می ریزد که در این مواقع بانک ها به یکدیگر پول قرض می دهند و اهمیت رعایت این نصاب ها به دلیل تعیین نرخ جریمه 34 درصدی برای بانک های متخلف است.

این نرخ در روزهای پایانی سال به حدود 23 درصد رسید و در روزهای بهاری سال 96 در همین حول و حوش سیر می کند.با این نرخ بین بانکی عملا نرخ سود 15 درصدی مصوب شورای پول و اعتبار تنها یک نرخ نمادین است و بی تردید بخشی از نقدینگی بیش از تریلیون تومانی کشور در حساب های بانکی یا اوراقی جا خوش کرده که سودهای بیست و چند درصدی عاید سرمایه گذار می کند.فقط در یک مورد تامل برانگیز لازم است بدانید که نقدینگی موجود در صندوق ها به حدود 130 هزار میلیارد تومان رسیده و اغلب این صندوق ها چون برای تقسیم سود مجامع ماهانه برگزار می کنند،به طور متوسط در 6 ماه گذشته سودهای به طور متوسط ماهانه 22 درصدی داده اند ، صندوق هایی که از سازمان بورس و اوراق بهادار مجوز فعالیت گرفته اند و از همه دردناک تر این که چون این صندوق ها میان فعالان بازار سهام بیشتر شناخته شده هستند می توان ادعا کرد دست کم نیمی از این عدد ، یعنی 60 هزار میلیارد تومان از پولی است که می توانست در بورس سرمایه گذاری شود اما توسط خود بورس از بورس فاصله گرفته است!

در انتظار نمایشگاه دهم!

نمایشگاه بورس یکی از شناورترین و پر تغییر ترین رویدادهای نمایشگاهی است.این نمایشگاه برای نخستین بار در بهمن 85 و در یک تالار پذیرایی با حضور فقط 8 شرکت برگزار شد.در طول 10 سال گذشته این نمایشگاه به صورت چرخشی در دی ، تیر ، خرداد و حتی یک نوبت شهریور برگزار شده است،حال آن که هیچ رخداد نمایشگاهی سابقه نداشته که این همه با تغییر در زمان برگزاری مواجه شود.به عنوان مثال نمایشگاه نفت و انرژی و نمایشگاه کتاب در اردیبهشت هر سال به صورت مستمر برگزار شده است.اما حالا نمایشگاه دهم در 26 فروردین ماه به عنوان نخستین رخداد نمایشگاهی سال برگزار می شود.مسئولان کنونی بورس می گویند تایم برگزاری نمایشگاه بورس برای سال های دیگر هم با شرکت سهامی نمایشگاه ها برای فروردین ماه توافق شده و دیگر تاریخ برگزاری نمایشگاه بورس تغییر نخواهد کرد.

تا لحظه نگارش گزارش حضور بیش از 300 شرکت و بنگاه اقتصادی در این رخداد اعلام شده است و امیدواریم سرآغاز امید بخشی برای بهبود اوضاع بورس در سال جاری باشد.

در بازار چه خبر بود؟

شاخص بورس تهران در هفته سوم فروردین ماه حال و هوای کاملا بهاری به خود گرفته و در حالی که شاخص همچنان با بازدهی 1 درصدی فاصله دارد،ولی بیشتر صنایع سود ها و بازدهی های خوبی به همراه داشتند.

این هفته که فقط سه روز معاملاتی داشت سبب شد شاخص صنعت زراعت با تک سهم مگسال بیشتر حرکت کرده و بازدهی قابل توجه 10.7 درصدی را از اول سال جاری تاکنون ثبت کند و پربازده ترین گروه بورسی در سال 96 شناخته شود.

با حرکت خوب هفته گذشته،شاخص قند و شکر نیز با بازدهی 10.2 درصدی در رتبه دوم پربازده ترین صنعت بورس 96 قرار گرفت و در نهایت شاخص صنعت کاشی و سرامیک به واسطه صفوف خرید سهام این گروه سودآوری 10.1 درصدی را برای سهامداران به همراه داشته است.

همانطور که مشاهده می شود این سه صنعت برتر بازار بازدهی بیش از 10 درصدی و دو رقمی را تنها طی دو هفته کاری در سال 96 به همراه داشته اند که بازدهی قابل توجهی است،سودی که در بانک ها با 6تا7 ماه سپرده گذاری و طی کمتر از دو هفته کاری در بازار سرمایه به دست آمده است!

اما بورس 96 تا به این لحظه برای همه سهامداران هم چندان روشن و پرسود نبوده است چرا که در این پروسه شاخص محصولات فلزی با زیان 2.9درصدی همراه شده است. در این شاخص شاهد حضور نمادهای تجهیزاتی شامل آذرآب و ماشین سازی اراک هستیم.همچنین شاخص صنعت فنی و مهندسی با زیان 2 درصدی عمدتا به واسطه نوسانات منفی مپنا دیگر صنعت زیان ده بورس 96 بوده است.

*تحلیل گر بورس